محمود احمدینژاد، رئیسجمهوری پیشین ایران، که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شده است روز چهارشنبه پنجم خرداد اعلام کرد که در انتخابات ریاستجمهوری شرکت نمیکند و از هیچ نامزدی هم حمایت نخواهد کرد.
آقای احمدینژاد با انتشار ویدئویی گفت که «گستره درخواست و اصرار مردم برای نامزدیاش به حدی بود که نمیتوانستم پاسخ منفی بدهم و بالاخره در برابر خواست بسیار وسیع مردم تسلیم شدم و علیرغم اطلاع از شرایط کشور، ثبتنام کردم».
او با اشاره به اینکه قبلا دو بار «بدون ارائه هیچ دلیلی» ردصلاحیت شده بود گفت: «به خاطر شرایط کشور و در احترام به مردم سکوت کردم ولی این بار به تقاضای مردم برای ثبت نام اومدم. اعلام کردم که اگر رد کنید قطعا در انتخابات شرکت نخواهم کرد، آن را به رسمیت نمیشناسم و از هیچ کسی حمایت نمیکنم».
رئیسجمهوری پیشین ایران در ادامه با اشاره به معرفی نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰ توسط شورای نگهبان در روز سوم خردادگفت: «در اعلان اسامی مجددا اسم بنده را حذف کردند و یک فهرست معین و یکطرفه در مقابل مردم قرار دادند. باز از سراسر کشور مردم تماس گرفتند به طوری که یک سرخوردگی عمومی در جامعه ایجاد شد».
بیشتر در این باره: انتخابات ۱۴۰۰؛ بازگشت خامنهای به عهد خویشآقای احمدینژاد این سوال را مطرح کرد: «به چه دلیل مرا رد کردید یا به قول خودتان احراز صلاحیت نکردید؟ من دو بار با رای بسیار بالای مردم مسئولیت اداره کشور به عهده من گذاشته شد. آیا در انجام وظیفه کم گذاشتم یا در اداره کشور ضعیف بودم؟»
این ادعا در حالی صورت میگیرد که هر دو انتخابات مذکور مورد مناقشه بوده و اعلام پیروزی محمود احمدینژاد در سال ۸۸ زمینهساز اعتراضات گسترده جنبش سبز و در نهایت، حصر و حبس خانگی رهبران اعتراضات شد.
احمدینژاد در ادامه گفت که ردصلاحیتش «توهین به مردم و عبور از قانون اساسی بود و من پای آن خواهم ایستاد. باید بیایند در تلویزیون، در یک برنامه زنده و با حضور من، اعلام کنند که چرا من را رد کردند و من پاسخ بدهم».
این نخستین بار است که یک نامزد سرشناس و مقام پیشین جمهوری اسلامی، انتخابات را تحریم میکند.
شورای نگهبان علاوه بر آقای احمدینژاد صلاحیت علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری از مقامات دیگر جمهوری اسلامی را رد کرده است ولی این دو نفر تنها به صدور بیانیه اکتفاء کرده و مردم را به شرکت در انتخابات دعوت کردهاند.
روز سهشنبه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از دخالت نهادهای امنیتی در ردصلاحیتهای گسترده شورای نگهبان خبر داده بود و آنها را به «دخالتهای فزاینده از طریق گزارشهای خلاف واقع در تصمیمسازیهای» این شورا متهم کرد.
صادق آملی لاریجانی که خود عضو فقهای شورای نگهبان است گفته بود: «هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافتهام؛ چه در تأیید صلاحیتها و چه در عدم احراز صلاحیتها. سبب این نابسامانیها تا حد زیادی، دخالتهای فزاینده دستگاههای امنیتی از طریق گزارشهای خلاف واقع، در تصمیمسازی برای شورای نگهبان است».
تحریم انتخابات از سوی آقای احمدینژاد در حالی صورت میگیرد که اصلاحطلبان نیز اعلام کردهاند به دلیل رد صلاحیت نامزد خود از سوی شورای نگهبان، کاندیدایی در این انتخابات ندارند.
فهرست اعلامی از سوی این شورا شوک بزرگی به اردوگاه اصلاحطلبان و همچنین برخی از گروههای اصولگرا وارد کرده است و بسیاری از فعالان سیاسی و کاربران شبکههای اجتماعی در دو روز اخیر، ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه، را پیروز زودهنگام انتخابات معرفی کردهاند.
آقای رئیسی که از روز چهارشنبه فعالیتهای تبلیغاتی خود را آغاز کرد از سوی بسیاری از نهادهای حکومتی حمایت میشود و از سمت خود به عنوان رئیس قوه قضائیه هم کنارهگیری نکرده است.
برخی از فعالان و کاربران شبکههای اجتماعی پیشنهاد دادهاند که با اشاره به مشخص شدن زودهنگام نامزد پیروز، انتخابات برگزار نشود و میلیاردها تومان هزینه برگزاری آن صرف معیشت مردم و خرید واکسن شود.
در سیزدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری که قرار است ۲۸ خرداد برگزار شود ۵۹۲ نفر ثبتنام کرده بودند که شورای نگهبان در نهایت هفت نفر را تایید کرده است.
فضای انتخابات ریاستجمهوری ایران به دلیل مشکلات گسترده اقتصادی، تاثیرات کرونا، سرکوبهای دی ۹۶ و آبان ۹۸ و همچنین آزاد و عادلانه نبودن روند انتخابات بسیار سرد و بیروح توصیف شده است.
اگرچه اینبار حلقه تایید صلاحیت برای اصلاحطلبان نیز تنگتر شده است اما طی دهههای گذشته، هیچ کاندیدایی غیر از چهرههای سیاسی درونحکومتی وابسته به اصولگرایان یا اصلاحطلبان مجال ورود به انتخابات را نیافته است.
این دوره از انتخابات در شرایطی برگزار میشود که رشته اعتراضات اخیر سراسری در ایران، از جمله در دیماه ۹۶، مردادماه ۹۷ و آبانماه ۹۸ کلیت نظام جمهوری اسلامی را هدف گرفته و در آنها شعارهایی علیه هر دو جناح اصلاحطلب و اصولگرا سر داده شده است.