گزارش‌های محلی حاکی از حملات روسیه به اوکراین از داخل و اطراف دریای خزر است؛ حملاتی که نگرانی‌ها در مورد اثرات آن بر محیط زیست این ناحیه را برانگیخته است.
مقامات اوکراینی پیشتر گزارش داده بودند که جت‌های روسی، از نخستین روزهای تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، موشک‌هایی را از روی دریای خزر به سمت اوکراین شلیک کرده‌اند و از آن زمان تاکنون مکرر این کار را انجام داده‌اند.
مردم محلی داغستانِ ساکنِ اطراف دریای خزر نیز شلیک این موشک‌ها را گزارش کرده‌اند. در یک مورد اخیر، ویدئویی منتشر شده است که ظاهراً نشان‌دهندهٔ پرتاب یک موشک کروز کالیبر است.
برخی از ساکنان محلی نسبت به آلودگی‌های ایجادشده توسط این فعالیت‌های نظامی در دریای خزر ابراز نگرانی کرده‌اند و برخی خبرنگاران نیز نسبت به ارتباط بین این شلیک‌ها و تلفات فک‌های خزری هشدار داده‌اند.
مسکو تاکنون استفاده از دریای خزر برای انجام حملات نظامی علیه اوکراین را تأیید نکرده است. اما پیشتر، در اکتبر ۲۰۱۵، رسانه‌های رسمی روسیه از سرگئی شویگو، وزیر دفاع وقت این کشور، نقل کرده بودند که ناوگان روسیه در دریای خزر با استفاده از موشک‌های کالیبر به اهدافی در سوریه حمله کرده است. یک سال بعد نیز گزارش مشابهی منتشر شده بود.
با این حال، گزارش‌های منتشرشده از سال ۲۰۲۲ عمدتاً شامل حملاتی با بمب‌افکن‌هایی است که بر فراز دریای خزر پرواز می‌کنند و موشک‌های خا-۵۵ را پرتاب کرده‌اند.
عکس آرشیوی از رزمایش نیروی دریایی روسیه در سواحل دریای خزر در داغستان
همچنین احتمال این نیز هست که ناوتیپ کاسپیَن، قدیمی‌ترین ناوتیپ نظامی روسیه و مستقر در دریای خزر، نیز موشک‌های کالیبر را شلیک کرده باشند؛ اما ارتش اوکراین می‌گوید شواهد واضحی در این ارتباط وجود ندارد.
پیشتر در ماه ژوئن ویدئویی که توسط ماهیگیران محلی در دریای خزر منتشر شده بود، شلیک دو موشک را نشان می‌داد. تحرک دم این موشک بیشتر به یک موشک کالیبر شبیه است تا یک موشک کروز هواپرتاب.
اظهار نگرانی از تأثیر زیست‌محیطی ناوتیپ کاسپین روسیه پیش از تهاجم نظامی این کشور به اوکراین نیز سابقه داشته است. مسکو قبلاً نیز اعلام کرده بود در حال ساخت پایگاه جدیدی برای این ناوتیپ در بندر کاسپیسک در داغستان است و در ژوئن ۲۰۲۰ نیز مراسم رژهٔ کشتی‌ها را در آن‌جا برگزار کرده بود.
یکی از ساکنان محلی به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفته است که این رویداد، که از آن زمان به‌طور سالانه برگزار شده است، دریا را با نفت پوشانده و باعث تجمع ماهی‌های مرده در ساحل می‌شود.
به‌گفتۀ این ساکن محلی، «حدود ۳۰ سال پیش، دریا پر از زندگی بود. دیگر چنین نیست. تابستان به سمت کشتی‌ها شنا کردم و دیدم که چه اتفاقی افتاده است. ناوتیپ کاسپین یکی از عوامل این وضع است.»
رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی از سوی مسکو به‌عنوان «عنصر نامطلوب» معرفی شده است، بنابراین امکان افشای نام این مرد وجود ندارد زیرا ممکن است به زندانی شدن او منجر شود.
یک زن محلی نیز که باید ناشناس باقی بماند، می‌گوید ۹ سال قبل از مخاچ‌قلعه، پایتخت منطقهٔ داغستان، به کاسپیسک نقل‌مکان کرده و وضعیت از آن زمان تاکنون «بسیار تغییر کرده است». او بر تأثیر مراسم رژهٔ سالانۀ نیروی دریایی بر محیط زیست دریای خزر تأکید می‌کند.
او می‌گوید: «کشتی‌ها در بندر نیستند. آن‌ها در فاصلهٔ دور از ساحل لنگر انداخته‌اند و شبانه‌روز سوخت می‌سوزانند و صدای مداوم موتورها شنیده می‌شود و البته آن‌چه می‌سوزانند، وارد دریا می‌شود.»
به‌گفتۀ این زن، «سپس کشتی‌ها شروع به شلیک می‌کنند. فضای وحشتناکی به‌وجود می‌آید. بوی سوختگی پخش می‌شود و حتی با پنجره‌های بسته هم نفس کشیدن غیرممکن است».
این ناوتیپ همچنین هر سال در ماه سپتامبر تمریناتی را برگزار می‌کند. امسال بیش از ۳۰ کشتی در این تمرینات شرکت داشتند.
این تمرینات نظامی در فاصلهٔ دورتری از ساحل دریای خزر برگزار می‌شود، اما برخی منابع به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی گفته‌اند که رسوبات سوخت و ماهی‌های مرده در ساحل جمع می‌شود.
خبرنگاران هم تمرینات و فعالیت‌های واقعی جنگی را با آلودگی‌ها و احتمالاً مرگ‌های دسته‌جمعی فک‌های خزری مرتبط می‌دانند.
هر دو موشک کروز کالیبر و خا-۵۵ از سوخت موشکی سمی استفاده می‌کنند که ممکن است به دریا بریزد. با این حال، تاکنون هیچ دادهٔ علمی مستقلی از دریای خزر جمع‌آوری نشده که تأثیر فعالیت‌های نظامی روسیه بر محیط زیست این منطقه را ارزیابی کند.
بیشتر در این باره: انتشار عکس کشتی «مظنون به حمل» موشک‌های ایرانی برای روسیه در بندری نزدیک ایران