یک ماه و نیم پس از مرگ ۵۲ کارگر معدن در یکی از معادن زغال‌سنگ طبس، مجلس شورای اسلامی «قصور جدی» مسئولان معدن در تأمین شرایط ایمن و دستگاه‌های نظارتی، عدم توجه آنها به هشدار کارگران، و «افزایش غلظت گاز متان» را به عنوان عوامل اصلی حادثه معدن «معدنجو» اعلام کرد.
در این گزارش که روز نخست آبان‌ماه در صحن علی مجلس شورای اسلامی قرائت شد، آمده قصور مسئولان معدن موجب شد ۱۵ دقیقه زمانی که وجود داشت تا به کارگران اطلاع دهند به‌دلیل انتشار گاز مونوکسید کربن در بلوک «بی» این معدن، باید محوطه بلوک «سی» را ترک کنند، از دست رفت و انفجار رخ داد.
این در حالی است که مجید نصیرپور، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در صحن علنی، گفت کارگران معدن معدنجو، یک روز قبل از حادثه، نشت گاز را به مسئولان اعلام کرده بودند.
به گفتهٔ نمایندهٔ تفت و میبد در مجلس، «۱۵ دقیقه زمان وجود داشته که کارگران خارج شوند «اما یک اتاق فرمان وجود نداشته که به ۲۸ کارگر که در آن بلوک مشغول به کار بوده‌اند اطلاع دهد.»
چند نماینده مجلس از جمله نصیرپور بر اساس شنیده‌های خود از آغاز به کار دوبارهٔ معدن معدنجو خبر داده‌اند. این نماینده گفته این درحالی است که این معدن حسگر گاز و اتاق پایش ندارد.
او افزوده که «باید جان مردم مهم باشد، خواهش می‌کنیم قوه قضائیه به این مسئله تنها از موضع برخورد ورود نکند بلکه از سایر موارد دیگر این مسئله را بررسی کند.»
براساس گزارش قرائت شده توسط سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، دلایل مرتبط با این حادثه مجموعه‌ای از عوامل از جمله شرایط کاری نامناسب شامل عدم رعایت قوانین، استانداردهای ایمنی و قواعد حرفه‌ای، کمبود تجهیزات حفاظتی، ایمنی و آموزش ناکافی، استفاده از ماشین‌آلات قدیمی یا نامناسب، ضعف در عملکرد دستگاه‌های مسئول دارای وظیفه قانونی در امر نظارت بر فعالیت و محیط کار معدن و خطاهای انسانی ناشی از بی‌احتیاطی‌ها ارزیابی شده است.
در گزارش تحقیقی مجلس، همچنین عامل بروز حادثه در بلوک سی این معدن، تجمع تدریجی گاز و عدم تهویه مناسب جهت جلوگیری از آن و عدم زهکشی مناسب، عدم وجود حسگرهای دقیق و ثابت، سامانهٔ پایش گاز و سامانه‌های هشدار خودکار، حفاری غیر اصولی و ریزش بخشی از توده ناشی از گام اول استخراج کارگاه ۸۲ که منجر به مدفون شدن تعدادی از کارگران و افزایش غلظت گاز متان و بروز انفجار در آن محل، عنوان شده است.
از آغاز سال جاری خورشیدی تا پیش از انفجار معدن معدنجو، بیش از ۱۰ حادثهٔ مرگبار در معادن ایران روی داده که در مجموع منجر به جان باختن ۱۳ نفر شد.
بیشتر در این باره: عملیات نجات در معدن طبس به پایان رسید؛ ۵۲ کارگر جان خود را از دست دادندهمچنین پیشتر گزارش شده بود که در دهه ۱۳۹۰ بیش از ۳ هزار حادثه در معادن کشور رخ داد که موجب کشته شدن بیش از ۴۳۰ معدنچی و آسیب‌دیدگی حدود ۱۳ هزار کارگر دیگر شد.
نمایندگان چه گفتند؟
علیرضا نثاری، نماینده نهاوند در صحن علنی مجلس گفت که انفجار و حادثه در معادن در حال تبدیل شدن به یک «روند عادی» است.
او با بیان اینکه «نباید سهل‌انگاری‌ها عادی‌انگاری شود»، به فعالیت ۱۷ هزار کارگر در معادن ایران اشاره کرد و هشدار داد که با سهل‌انگاری‌های فعلی، و در صورت تداوم بی توجهی به قوانین ایمنی، شاهد تکرار اینگونه حوادث خواهیم بود.
نثاری خواستار استفاده از فناوری‌های نوین و تجهیزات شرکت‌های دانش‌بنیان در معادن شد و تأکید کرد که «نباید تنها با جریمه پیمانکاران به دنبال پاک کردن صورت مسئله باشیم.»
رحمت الله نوروزی، نماینده علی‌آباد کتول هم با اشاره به سختی کار کارگران معدن و دستمزد نامتناسب آنها، گفت: «متأسفانه برخی کارفرمایان، کارگران را بیمه خیاطی یا آرایشگری می‌کنند.»
نوروزی تأکید کرد که «اگر معدن طبس دارای کاستی‌های متعدد بود، چرا کارفرما اجازه داد تا کارگران در معدن کار کنند؟ چرا آژیرهای هشدار معدن فعال نبود؟»
او بر ضرورت ایمن‌سازی فوری ۶ هزار معدن در ایران و نیز ساماندهی وضعیت کارگران بر اساس سختی کار آنها از سوی مجلس تأکید کرد.
بر اساس گزارش مشترک کمیسیون‌های صنایع و معادن، اجتماعی و اصل ۹۰ قانون اساسی در مورد حادثه انفجار معدن زغال سنگ معدنجو، وقوع حوادث متعدد با تعداد کشته‌های بالا در معادن زغال سنگ کشور نشان می‌دهد که سلسله بازرسی‌ها و نظارت‌های فعلی دارای اشکالات متعدد است و موجب عدم تأثیر ویژه آیین‌نامه ایمنی معادن در روند حوادث این معادن شده است.
در این گزارش همچنین آمده که وجود الزامات متعدد در بحث ایمنی معادن، بدون هر نوع نظام اولویت‌بندی، منجر به نوعی عادی پنداشتن نقایص ایمنی معادن شده است.
بیشتر در این باره: چرا «ایمن‌ترین معدن زغال‌سنگ ایران» دچار انفجار مهیب شد؟