پس از وقوع انفجار در معدن زغالسنگ معدنجو در طبس، رسانه‌های ایران گزارش‌های متعددی را مبنی بر پایین بودن امنیت معادن کشور منتشر کرد‌ه‌اند. همزمان مقامات صنفی نیز هشدار داده‌اند که در صورت نوسازی نشدن معادن در ایران، حوادث مرگبار همچنان ادامه خواهد یافت.
این اولین بار نیست که کارگران شاغل در معادن مختلف ایران دچار حادثه می‌شوند. وب‌سایت «تجارت‌نیوز» گزارش داده است که از ابتدای سال جاری خورشیدی تا پیش از انفجار معدن معدنجو، بیش از ۱۰ حادثهٔ مرگبار در معادن ایران روی داده بود که در مجموع منجر به جان باختن سیزده نفر شده بود.
همچنین پیشتر گزارش شده بود که در دهه ۱۳۹۰ بیش از ۳ هزار حادثه در معادن کشور رخ داد که موجب کشته شدن بیش از ۴۳۰ معدنچی و آسیب‌دیدگی حدود ۱۳ هزار کارگر دیگر شد.
اگر حوادث غیرمرگبار نیز محاسبه شوند، بر اساس آمارهای رسانه‌های ایران، تقریباً هر روز یک حادثه در معادن کشور به‌ویژه در معادن زغالسنگ رخ داده است و از این نظر، معادن زغالسنگ در صدر حوادث مربوط به معادن ایران قرار دارند.
اما اکنون با میزان بالای تلفات انسانی حادثه شامگاه شنبه، توجه‌ها بیش از هر زمان دیگری به موضوع امنیت معادن در ایران جلب شده است.
پیشتر در سیزدهم اردیبهشت ۹۶ انفجار در معدن زغال سنگ زمستان یورت در شهر آزادشهر در استان گلستان، جان ۴۳ نفر را گرفت و حادثه شنبه گذشته آمار قربانیانی نزدیک به این تعداد دارد.
روزنامه «فرهیختگان» در شماره دوم مهرمها در گزارشی با عنوان «امنیت ۷۵ درصد معدن‌ها در ایران تضمین‌شده نیست»، از «غفلت تاریخی» در این زمینه خبر داد.
بر اساس گزارش این روزنامه، در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۳ درصد معادن کشور، یعنی یک هزار و ۴۰۷ معدن از شش هزار و ۲۵ معدن واحد بهداشت و ایمنی و محیط‌زیست داشته‌اند.
محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معادن ایران، روز یکشنبه یکم مهرماه به خبرگزاری دولتی ایرنا گفت: «فرسوده و قدیمی بودن تجهیزات و ماشین‌آلات معادن زغالسنگ از یک سو مشکلاتی را ایجاد کرده و از سوی دیگر، تجهیزات ایمنی معادن زغالسنگ نظیر دستگاه‌های هشداردهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضدجرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره‌های معادن به شدت ناکارامد هستند و هر لحظه این خطر وجود دارد که با انفجاری مهیب و یا ریزش سقف و دیواره‌ها، معدنکاران از بین بروند.»
او به ویژه در زمینه وضعیت ایمنی در معادن زغال سنگ ایران هشدار داد و گفت: «وضعیت ایمنی معادن زغال سنگ کشور استانداردهای مرسوم خارج است.»
به گفته رئیس خانه معادن ایران، وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معدن زغال سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار گرفته و هر حادثه‌ای که در معادن زغال کشور اتفاق می افتد موجب به خطر افتادن جان ده‌ها کارگر، تکنسین و مهندس و و از بین رفتن سرمایه‌های دولت و بخش خصوصی می شود.
همزمان سعید صمدی دبیر انجمن زغالسنگ کشور نیز دولت را متهم کرد که به جای نوسازی معادن داخل کشور، به فکر واردات بیشتر است.
آقای صمدی به ایرنا گفت:« در این چند سال با اینکه واردات زغال سنگ سه برابر قیمت داخلی هزینه در بر دارد، تمرکز بر تامین زغالسنگ از طریق واردات بوده، این در حالی است که اختلاف قیمت زغالسنگ داخلی و خارجی ناشی از کیفیت نیست، بلکه فقط ۳۰ درصد به خاطر کیفیت است.»
بر اساس اظهارات او، ۸۰۰ میلیون دلار زغالسنگ در سال ۱۴۰۱ وارد شده است. این در حالی است که برای تجهیز ایمنی معادن ۳۰ میلیون دلار نیاز است.
بر اساس گزارش‌ها، حدود صد هزار نفر به طور مستقیم در معادن کشور شاغل هستند. همچنین ۶۵ درصد تولید زغال سنگ کشور در معادن طبس صورت می‌گیرد.
معدن معدنجو که شامگاه شنبه ۳۱ شهریور دچار حادثه شد، اتفاقاً به‌گفته دبیر انجمن زغالسنگ ایران، «یکی از ایمن‌ترین معدن‌های ایران» بوده که در سالهای اخیر حتی یک تذکر ایمنی نداشته است.
وب‌سایت «اقتصادآنلاین» نیز معدن معدنجو را «امن‌ترین معدن زغالسنگ ایران» نامیده است.
در پاسخ به اینکه چرا چنین انفجار مرگباری در این معدن روی داد، نایب‌رئیس خانه معدن استان خراسان رضوی به روزنامه «فرهیختگان» گفته است که در زمینه جلوگیری از انفجار در معادن زغالسنگ باید به‌روزشده ترین دستگاه‌های گازسنج را در اختیار داشت که در معادن کنونی وجود ندارد.
او گفت که به‌روز نشدن تجهیزات موردنیاز فقط محدود به معادن زغالسنگ نیست و چند ماه قبل در اراک به دلیل عدم انجام مطالعات مربوط به شکستگی‌های لایه‌های زمین حادثه مرگباری اتفاق افتاد.
نایب‌رئیس خانه معدن استان خراسان رضوی همچنین بازنگری نشدن قوانین و عدم آموزش‌های مربوط به ایمنی در معادن مختلف را از دیگر دلایل ناامن شدن معادن دانست.
مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ‌آهن نیز بر نبود نظارت‌های دولتی در این زمینه تأکید کرده است.
اما آن‌چه از زبان مقامات دولتی شنیده می‌شود، وعده‌ها و قول‌هایی است که بنا به تجربه‌های پیشین، پس از مدتی با فروکش کردن اخبار مربوط به این حوادث، پیگیری آن حتی از سوی رسانه‌ها کمرنگ می‌شود.
و نهیاتاً در این میان، خبرگزاری کار ایران روز دوشنبه در گزارشی به نقل از یک کارشناس نوشت که معضل اصلی در این زمینه چگونگی اقدام دولت در سپردن معادن به بخش خصوصی بوده است.
