در عرف دیپلماتیک اخراج دیپلمات کشوری دیگر عملی تند و پیام گزنده‌ای از سوی دولت میزبان تلقی می‌شود. دولت میزبان این اقدام را پس از آن اعمل میدارد که دیپلمات میهمان عنصر نامطلوب تشخیص داده شده باشد. این بدان معناست که دیپلمات میهمان برهم زننده نظم و امنیت کشور میهمان تشخیص داده شده است. این رفتار دولت میزان وقتی گزنده‌تر است که اقدام به خبررسانی به افکار عمومی کند و نخواهد موضوع به صورت پنهانی بین دو کشور مخفی بماند.
در روزهای اخیر، دولت هلند خبر از اخراج دو دیپلمات ایرانی داده است که به شرح بالا عملی تند و پیامی گزنده برای جمهوری اسلامی تلقی می‌شود به ویژه هنگامی که در نظر داشته باشیم عناصر خبر به شرح زیر است:
یکم: اخراج هم زمان «دو» دیپلمات به عنوان عناصر نامطلوب.
دوم: خبررسانی در این باره و پنهان نگه نداشتن آن بین دو کشور.
سوم: اعلام این خبر از سوی «سازمان امنیت» کشورهلند (که در نوع خود کم‌سابقه، اگر نگوییم بی‌سابقه است؛ معمولاً خبررسانی توسط وزارت خارجه دولت میزبان صورت می‌گیرد.)
چهارم: سازمان امنیت هلند مصلحت را در خبررسانی دانسته، ولی از ذکر دلایل پرهیز کرده است. این خبررسانی بدون ذکر دلیل آن هم توسط سازمان امنیتی محتملاً می‌تواند گواه آن باشد که اخراج‌شدگان از عناصر نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ولی با «پوشش دیپلماتیک» بوده‌اند.
گرچه رویه‌ای معمول در همه کشورهاست که عناصر امنیتی خود را با پوشش دیپلمات به کشوری دیگر اعزام می‌کنند (و ایران نیز از این امر مستثنا نیست) ولی تشخیص ضرورت اخراج افراد مزبور از یک سو و خبررسانی درباره آن (پنهان نگه نداشتن آن) توسط سازمان امنیتی هلند از سوی دیگر، بدون ذکر دلیل که پیامی است به کلیه سازمان‌های امنیتی اروپا، احتمالاً به این منظور صورت گرفته که مخاطب آن در تهران متوجه رفتار خود باشد.
به بیان دیگر، سازمان امنیت هلند با روشن کردن چراغ قرمز به دیگر سازمان‌های امنیتی اروپا، خواسته به تهران بگوید که هشدارهای امنیتی خود را افزون بر اینکه پیشتر در روال تبادل همکاری اطلاعاتی و امنیتی به صورت پنهان به سازمان‌های امنیتی دیگر کشورها داده است، اینک به صورت علنی جمهوری اسلامی واقف باشد که سازمان سازمان و سرویس‌های امنیتی اروپا نسبت به موضوع آگاه هستند. این یعنی نهاد مزبور در تهران متوجه رفتار خود باشد.
گرچه سخن فوق صرفاً گمانه‌زنی نویسنده است، اما واکنش دیرهنگام سخنگوی وزارت خارجه نسبت به اخراج دو دیپلمات ایرانی (احتمالاً دو عنصر امنیتی) مؤید این گمانه‌زنی است. بهرام قاسمی پس از اینکه طرف هلندی نسبت به موضوع اطلاع‌رسانی کرد، به رسانه‌ها گفت است که «پیشتر» سفیر هلند در تهران را به وزارت خارجه فراخوانده شده و به او تذکر داده شده بود که رفتار دولت هلند غیرقانونی (!) بوده است.
این اظهار نظر سخنگوی وزارت خارجه ایران، در حالی است که اخراج یک دیپلمات دقیقاً در حوزه اختیارات قانونی کشور میزبان است، همچنان که او در همین اظهار نظر یادآور شده که «جمهوری اسلامی حق خود را برای عمل متقابل محفوظ میدارد».
تشدید ابهامات؛ احضار چهار سفیر اروپایی
افزون بر احضار سفیر هلند به وزارت خارجه ایران، در خبری دیگر این وزارتخانه اعلام داشته که در پی دستگیری یک دیپلمات ایرانی مقیم در وین، سفیران بلژیک، اتریش و آلمان نیز به وزارت خارجه ایران احضار شده‌اند.
در هفته اخیر در خبری غیرمعمول دادستانی فدرال بلژیک رسماً اعلام کرد که یک دیپلمات ایرانی که مظنون به کمک به یک زوج ایرانی- بلژیکی برای بمبگذاری در فرانسه بود، در آلمان دستگیر شده است. عناصر این خبر نیز به نوبه خود به شرح زیر پرسش‌برانگیز است:
یکم: فرد مزبور نه در کشور محل مأموریت خود (اتریش)، بلکه در آلمان بازداشت شده است.
دوم: فرد مزبور اخراج نشده، بلکه «دستگیر» شده است.
سوم: این خبر نه توسط اتریش بلکه دولت بلژیک (به دلیل ارتباط داشتن زوج ایرانی - بلژیکی) اطلاع‌رسانی شده است.
چهارم: خبر یادشده نه توسط وزارت خارجه بلکه «دادستان کل» بلژیک اطلاع‌رسانی شده که نهاد قضایی مهم در هر کشوری است و اتهام انتسابی به فرد مزبور کمک به بمبگذاری اعلام شده که اتهام کوچکی نیست.
پنجم: دولت اتریش (دولت میزبان) اعلام کرده که از این دیپلمات سلب مصونیت می‌کند.
در این باره بیشتر بخوانید: بازداشت دیپلمات ایرانی در آلمان؛ ضربه مهلک به دولت حسن روحانی؟