روزنامه بریتانیایی گاردین در یک گزارش اختصاصی و مفصل که روز سه شنبه ۱۴ آذر منتشر شد، نوشت که بدترشدن نشت در سیلوی عظیم پسماند مواد رادیواکتیو در تأسیسات هسته‌ای «سلافیلد» واقع در شمال شرقی بریتانیا برای سلامت عموم یک «خطر جدی» است.
این گزارش، «سلافیلد» را «خطرناک‌ترین نیروگاه هسته‌ای اروپا» خوانده و یادآوری کرده که نگرانی در مورد بنای فرسوده و ترک برداشتن مخازن پسماند مایع و سمی این تأسیسات به «تنش دیپلماتیک» با آمریکا، جمهوری ایرلند و نروژ منجر شده که معتقدند خطرهای قدیمی آن برطرف نشده است.
در بخشی از یک سند دولتی که در اختیار روزنامه گاردین قرار گرفته، گفته می‌شود «نشت مایعات رادیواکتیو از پرخطرترین تأسیسات هسته‌ای بریتانیا به احتمال فراوان تا سال ۲۰۵۰ ادامه خواهد داشت. اگر این وضعیت ادامه یابد و تشدید شود پیامدهای خطرناکی نظیر آلوده کردن منابع آب زیرزمینی خواهد داشت.»
روزنامه گاردین می‌افزاید که در تحقیقات یک‌ساله خود در مورد تأسیسات هسته‌ای «سلافیلد» علاوه بر نشت مواد هسته‌ای، موارد دیگری نظیر حملات سایبری به این تأسیسات، آلودگی رادیواکتیو و فضای کاری مسموم را بررسی کرده است.
بیشتر در این باره: دست‌یابی دانشمندان به فناوری تازه هسته‌ای، بدون خطر، بدون پسماند
این تأسیسات با حدود ۱۱ هزار کارمند و کارگر بزرگترین مرکز نگهداری و فرآوری پسماندهای هسته‌ای محصول برنامه‌های اتمی نظامی و نیروگاه‌های هسته‌ای در اروپاست.
در سند محرمانه که در نوامبر ۲۰۲۲ برای اعضای هیئت مدیره این تأسیسات تهیه شده و نسخه‌ای از آن در اختیار گاردین قرار گرفته، نگرانی در مورد بدتر شدن موازین ایمنی تمامی بخش‌های این تأسیسات مورد تأکید قرار گرفته و در مورد «خطرهای فزاینده» از جمله «نقض ایمنی هسته‌ای، ریسک بالای نشت مواد سمی و ضعف در استانداردهای پیشگیری از حریق» هشدار داده شده است.
یکی از دانشمندان عضو هیئت علمی که در مورد تأثیر مواد رادیواکتیو بر سلامت عموم به دولت بریتانیا مشاوره می‌دهد، به روزنامه گاردین گفت خطرهای ناشی از نشت مواد سمی و شیمیایی در این تأسیسات «عمداً و به طور سیستماتیک پنهان شده است.»
این گزارش یادآوری می‌کند که وقوع آتش سوزی در این تأسیسات در سال ۱۹۵۷ بدترین سانحه هسته‌ای در تاریخ بریتانیا است.
اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۱ در گزارش خود هشدار داد که وقوع سانحه احتمالی در «سلافیلد» از فاجعه هسته‌ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ که بیش از پنج میلیون نفر را در معرض تشعشات هسته‌ای قرار داد، بدتر خواهد بود. حجم مواد رادیواکتیو در این تأسیسات بسیار بیشتر از چرنوبیل است.
بیشتر در این باره: وداع آلمان با انرژی هسته‌ای؛ از هیجان ورود تا نفس راحت خروج
در گزارش اتحادیه اروپا خاطرنشان شده بود که عوامل گوناگونی از جمله انفجار و یا تصادف هوایی می‌تواند موجب پخش شدن پسمانده‌های رادیواکتیو در هوا شود.
نگرانی در مورد استانداردهای ایمنی این تأسیسات در حدی است که مقامات آمریکایی در مکاتبات دیپلماتیک خود که در اختیار گاردین قرار گرفته است، در مورد فرسودگی و ترک برداشتن سازه‌های «سلافیلد» هشدار داده‌اند.
نگرانی در این زمینه به تنش دیپلماتیک بین دولت بریتانیا با نروژ و جمهوری ایرلند منجر شده است.
نروژ نگران است که در صورت بروز سانحه، هوای آلوده به مواد رادیواکتیو ممکن است به آسمان آن کشور برسد و برای حیات وحش و چرخه تولید مواد غذایی پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد.
کارشناسان مستقل که در این زمینه تحقیق کرده و نتایج آن را در اختیار دولت بریتانیا قرار داده‌اند، تردیدی ندارند که «سلافیلد» پرخطرترین تأسیسات هسته‌ای اروپا است.
روند فرآوری پسمانده‌های هسته‌ای در این تأسیسات که از دهه شصت میلادی آغاز شده است، حداقل ۲۰ سال دیگر ادامه خواهد داشت.
تحقیقات کارشناسی نشان می‌دهد که نشت مواد هسته‌ای و شیمیایی در این تأسیسات دست کم از سه سال پیش شروع شده است.
اداره نظارت و کنترل هسته‌ای بریتانیا در گزارش خود در ژوئن امسال گفت به رغم آنکه حجم نشت در این اردوگاه «در حد عملی و پذیرفتنی» است، ولی نگرانی در مورد احتمال افزایش نشت و آلوده کردن منابع آب زیرزمینی جدی است.
بیشتر در این باره: تأسیسات هسته‌ای تا چه حد خطرناک‌ا‌ند؟
گروه کارشناسی که سال گذشته یک بازرسی کامل انجام داد، در گزارش خود خاطرنشان کرده که ارزیابی دقیق از ترک‌ها در سازه این تأسیسات در یک بازرسی عادی ناممکن است و به دولت توصیه کرده که بازرسی‌های «دقیق و همه‌جانبه‌تری» را در دستور کار قرار دهد.
گروه کارشناسی دیگری که پیامدهای احتمالی افزایش نشت در این تأسیسات را بررسی کرده، سال گذشته در گزارش علنی خود گفت: «نشت مواد سمی و رادیواکتیو که احتمالا از اکتبر ۲۰۲۰ آغاز شده است، با همان ضریب قبلی، حدود ۲.۵ میلیون متر مکعب در روز، ادامه دارد.»
گاردین می افزاید که در پایان تحقیقات خود به این نتیجه رسیده که به نظر اکثر کارشناسان آگاه از وضعیت «سلافیلد» این تأسیسات هسته‌ای بدون تردید «پر خطر» ارزیابی می شود ولی مشخص نیست که میزان خطر آن دقیقا در چه حدی است.