بر اساس تازه‌ترین گزارش مؤسسه «شاخص ادراک دموکراسی»، ایرانی‌ها بیش از مردم هر کشور دیگری در دنیا معتقدند که نظام سیاسی حاکم بر آن‌ها دموکراتیک نیست.
این پژوهش مفصل سالانه که وضعیت دموکراسی در کشورهای مختلف را بررسی کرده، نشان می‌دهد که تنها ۲۵ درصد ایرانیان بر این باورند که نظام سیاسی کشورشان دموکراتیک است. بعد از ایران، ونزوئلا و مجارستان با ۳۰ و ۳۱ درصد در پایین‌ترین رده‌های این بخش از این پژوهش قرار دارند.
این در حالی است که در بالای جدول اسرائيلی‌ها دیده می‌شوند و بر اساس نظرسنجی‌هایی از که شهروندان این کشور صورت گرفته، ۸۳ درصد مردم اسرائيل نظام سیاسی خود را دموکراتیک می‌دانند. ویتنام هم با ۸۱ درصد در رده دوم قرار دارد.
شاخص ادراک دموکراسی (DPI)* در بیش از ۵۰ کشور جهان و با بررسی نظرات جامعۀ آماری ۶۳ هزار نفری از شهروندان کشورهایی در سراسر دنیا در ماه‌های فوریه و آوریل سال جاری بررسی شده است.
در بخشی از این پژوهش، از افراد دو سؤال پرسیده شده:
- ۱- با توجه به وضعیت امروز، به نظر شما کشورتان تا چه اندازه دموکراتیک است؟
- ۲- به نظر شما چقدر مهم است که کشورتان نظام دموکراتیک داشته باشد؟
تنها ۲۵ درصد ایرانی‌هایی که به این پرسش پاسخ داده‌اند، معتقدند دموکراسی در جمهوری اسلامی وجود دارد درحالی‌که بیش از ۶۰ درصد از آن‌ها بر این باورند که بودن دموکراسی در کشورشان اهمیت دارد.
از نکات قابل توجه در خصوص این بخش نگاه شهروندان عربستان سعودی است که نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد از آن‌ها بر این باورند دموکراسی در کشورشان «بیش از اندازه» است و شهروندان هیچ کشوری به اندازۀ عربستان سعودی تا این اندازه از «زیاد بودن» سطح دموکراسی در کشورشان ناراضی نیستند. ضمن این‌که مردم در کره جنوبی بیشترین میزان رضایت از سطح دموکراسی در کشورشان را دارند.
همچنین «شاخص ادراک دموکراسی» می‌گوید ۶۳ درصد ایرانیان دموکراسی را امری مهم می‌دانند. میانگین جهانی برای این امر در میان ۵۳ کشوری که به این پرسش پاسخ داده‌اند، حدود ۸۴ درصد بوده و یونانی‌ها با ۹۴ درصد در این رده‌بندی در صدر ملیت‌هایی قرار می‌گیرند که بر اهمیت دموکراسی تأکید دارند.
بر همین اساس «کسری ادراک دموکراسی» هم در میان ایرانیان بسیار قابل توجه و عدد آن ۳۹ درصد است؛ به این معنا که از نگاه ایرانیان، حکومت جمهوری اسلامی در برآورده کردن نیازهای جامعه در امور دموکراتیک به اندازه قابل توجهی ناتوان بوده است.
در مقابل اسرائيلی‌ها در صدر این فهرست هستند و کسری ادراک دموکراتیک برای آن‌ها تنها ۱۱ درصد است و در نتیجه شهروندان این کشور تناسب بیشتری در خصوص اهمیت دموکراسی و میزانی که نظام سیاسی آن‌ها دموکراتیک بوده، مشاهده می‌کنند.
بیشتر در این باره: شاخص دموکراسی سال ۲۰۲۳؛ حکومت ایران کجای جدول است؟ایرانی‌های خوش‌بین به آمریکا، بدبین به چین و روسیه
در بخش مربوط به نگاه شهروندان کشورهای مختلف به قدرت‌های جهانی، ایرانیان نسبتاً نگاه مثبتی به ایالات متحده دارند و تقریباً هم‌سطح با تایوان، آفریقای جنوبی و مکزیک بیش از میانگین جهانی نسبت به این کشور دیدگاه مثبتی دارند.
در این بخش از شهروندان کشورهای مختلف پرسیده شده که دیدگاه آن‌ها نسبت به ایالات متحده چیست و پنج گزینۀ بسیار مثبت، نسبتاً مثبت، نه مثبت و نه منفی، نسبتاً منفی، بسیار منفی و همچنین «نمی‌دانم» برای آن‌ها تعریف شده است.
در پاسخ، نگاه ایرانیان نشان می‌دهد که در مجموع حدود ۲۷ درصد دید مثبت در قبال ایالات متحده در بین آن‌ها وجود دارد و این میزان حتی از میانگین جهانی که حدود ۲۲ درصد نگاه مثبت به این کشور است نیز بالاتر است.
نتایج این پژوهش در الگوریتمی به وسعت منفی ۱۰۰ تا مثبت ۱۰۰ تبیین شده است، به این معنا که نظرات افراد در بازه‌ای به این وسعت تعریف می‌شود. به همین دلیل و برای مثال، اگر شهروندان کشوری نسبت به مسئله‌ای ۲۵ درصد احساس یا ادراک معینی داشته باشند، بدان معنا نیست که ادراک ۷۵ درصد دیگر همان جامعه مخالف آن است.
در سوی دیگر جدول بدبینی‌ها و خوش‌بینی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها و شهروندان اندونزی بیش از سایر مردم جهان نسبت به ایالات متحده بدبین هستند و نتایج نشان می‌دهد که مردم این سه کشور بیش از دیگر مناطق جهان دیدگاه منفی نسبت به آمریکا دارند.
بر این اساس بیش از ۳۰ درصد نگاه منفی در قبال آمریکا در شهروندان چین و روسیه دیده می‌شود.
این پژوهش مشابه چنین پرسش‌ها و پاسخ‌هایی را دربارۀ چین و روسیه نیز مطرح کرده که نشان می‌دهد برخلاف ایالات متحده، شهروندان ایران چندان دل خوشی از مسکو و پکن ندارند. نتایج نشان می‌دهد که ۲۰ درصد نگاه منفی نسبت چین وجود دارد و ایرانی‌ها در کنار شهروندان کشورهایی چون ایتالیا و پرتغال طبقه‌بندی می‌شوند.
این در حالی است که در آمار جهانی، به‌صورت میانگین، ۵ درصد دیدگاه مثبت نسبت به چین در میان کل کشورهای جهان وجود دارد. شهروندان کشور همسایه ایران یعنی پاکستان هم خوش‌بین‌ترین مردم جهان به چین هستند و این آمار برای آن‌ها حدود ۸۰ درصد دیدگاه مثبت است. نیجریه و الجزایر هم در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
بدبینی ایرانیان نسبت به روسیه حتی از چین نیز بالاتر است و به حدود ۲۷ درصد می‌رسد. دیدگاه ایرانی‌ها در قبال همسایۀ شمالی تقریباً مشابه آمریکایی‌ها است و کفه ترازو به شکل قابل توجهی به سمت بدبینی به روسیه سنگینی می‌کند.
این در حالی است که طبیعتاً بیشترین میزان بدبینی در قبال روسیه بین اوکراینی‌ها دیده می‌شود که این عدد حدود ۸۰ درصد است.
اما در بین خوش‌بین‌ترین کشورها به روسیه می‌توان نام ویتنام را مشاهده کرد که شهروندان این کشور بیش از ۵۵ درصد نسبت به مسکو خوش‌بین هستند. در رده‌های بعدی هم نام هند و الجزایر دیده می‌شود که مردم هر دو کشور بیش از ۵۰ درصد به روسیه نگاه مثبت دارند.
بیشتر در این باره: از مشارکت انتخاباتی تا «بیعت با تمدن نوین اسلامی»قطع رابطه با روسیه و چین
بدبینی ایرانیان به روسیه حتی به اقتصاد هم تسری یافته و وقتی از آن‌ها پرسیده شده «بعد از تحولات اخیر کشورتان باید روابط اقتصادی خود با روسیه را حفظ کند یا به سمت قطع رابطه حرکت نماید؟» کفۀ ترازو در میان آن‌ها به سمت قطع رابطه سنگینی می‌کند؛ به طوری که بیش از ۲۲ درصد از ایرانی‌ها با قطع رابطه موافق بوده‌اند و این عدد تقریباً مشابه دیدگاه شهروندان کشورهایی چون بلژیک، سوئیس و فرانسه است.
همچنین در قبال قطع رابطۀ اقتصادی با چین نیز ایرانیان دیدگاه مشابهی دارند و بیشتر آن‌ها بر این باورند که جمهوری اسلامی باید روابط اقتصادی خود را با چین قطع نماید و شهروندان ایران دیدگاه‌شان در این رابطه دقیقا مشابه فرانسوی‌ها، لهستانی‌ها و بلژیکی‌ها است.
باز هم قابل انتظار است که در این بخش شهروندان اوکراینی بیش از همه موافق قطع رابطۀ اقتصادی با روسیه هستند و پس از آن لهستان و سوئد در رده‌های بعدی قرار دارند.
آن سمت نمودار اما سه کشور چین، کنیا و اندونزی بیش از همه مخالف قطع رابطۀ اقتصادی دولت‌هایشان با روسیه هستند و از استمرار مراودات تجاری با مسکو استقبال می‌کنند.