در پی کشته شدن حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در سانحه سقوط بالگرد حامل او و ابراهیم رئیسی، علی باقری کنی معاون سیاسی وزارت خارجه ایران سرپرست این وزارتخانه شد.
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی، این وزارتخانه تا انتخاب وزیر خارجه بعدی، به مدت حداکثر سه ماه می‌تواند با سرپرست اداره شود.
طبق اصل ۱۳۵ قانون اساسی وقتی وزارتخانه‌ای وزیر ندارد، رئیس‌جمهور می‌تواند حداکثر برای سه ماه، فردی را برای سرپرستی این وزارتخانه انتخاب و معرفی کند و اکنون در غیاب رئیس‌جمهور، محمد مخبر دزفولی کفیل ریاست جمهوری چنین تصمیمی را گرفته است.
علی باقری کنی کیست و چه کارنامه و مواضعی داشته است؟
از صداوسیما تا وزارت خارجه
علی باقری کنی، دیپلمات ۵۷ ساله جمهوری اسلامی از دایره نزدیکان علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی است.
برادر او، مصباح‌الهدی باقری کنی با هدی خامنه‌ای، دختر رهبر جمهوری اسلامی، ازدواج کرده است.
همچنین هر دو تحصیلکرده دانشگاه امام صادق، مرکزی ایدئولوژیک برای پرورش طبقه سیاسیون در جمهوری اسلامی هستند.
پدرش، محمدباقر باقری کنی از روحانیون، عضو سابق مجلس خبرگان رهبری، و برادرزاده محمدرضا مهدوی کنی است.
علی باقری کنی
محمدرضا مهدوی کنی که سال ۱۳۹۳ درگذشت از روحانیون بلندپایه جمهوری اسلامی بود که از جمله ریاست دانشگاه امام صادق را برعهده داشت.
پس از تحصیلات در رشته‌های معارف اسلامی و اقتصاد در دانشگاه امام صادق، باقری کنی رشد در دهه هفتاد وارد نهادهای حکومتی شد.
او در دهه هفتاد، پس از مدت کوتاهی حضور در سازمان صدا و سیما، فعالیت در وزارت خارجه را آغاز کرد.
او ابتدا به بخش معاونت عربی-آفریقایی وزارت خارجه رفت و در زمینه روابط جمهوری اسلامی با کشورهایی مثل لبنان، اردن، مصر و فلسطین فعالیت می‌کرد.
همراه جلیلی و منتقد برجام
در سال ۱۳۸۶ چند ماهی معاون اروپای وزارت خارجه بود و در سال ۸۷ پس از این که سعید جلیلی از وزارت خارجه به شورای عالی امنیت ملی رفت، باقری نیز به عنوان معاون او در دبیرخانه این شورا منصوب شد.
از آن زمان تا ۱۳۹۲ در دولت محمود احمدی‌نژاد در تیم هسته‌ای ایران بود و در مذاکرات هسته‌ای در کنار سعید جلیلی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی فعالیت می‌کرد.
تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده ایران در آن زمان برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای به جایی نرسید.
در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ باقری کنی رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی بود، و در شورای عالی امنیت ملی به عنوان معاون جلیلی حضور داشت.
در همان انتخابات به عنوان نماینده جلیلی با محمود واعظی، رئیس دفتر وقت حسن روحانی مناظره کرد.
علی باقری، حمید رسایی و سعید جلیلی
در حالی که حسن روحانی پیشتر به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی در مذاکرات هسته‌ای نقش داشت، جلیلی از منتقدان جدی سیاست هسته‌ای روحانی بود.
پس از پیروزی روحانی در آن انتخابات، باقری کنی همچون جلیلی به سرعت به منتقد دولت تبدیل شدند.
او در زمان مذاکرات برجام و پس از آن، از این توافق هسته‌ای انتقاد کرد و با وجود حمایت خامنه‌ای از برجام، ادعا کرد که «به نظر من برجام تصمیم رهبری نبود».
همچنین مقدمه‌ای هم بر نسخه فارسی کتاب خاطرات وندی‌شرمن، مذاکره کننده تیم هسته‌ای آمریکا نوشت.
در سال ۱۳۹۶، در یک سخنرانی گفت: «هر چند برخی دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران را با بتن منهدم کردند، اما خون شهدای هسته‌ای همچنان در رگ‌های جوانان مؤمن، خلاق و انقلابی ایران اسلامی در جریان است و هیچ بتن کاری نمی‌تواند شور و نشاط برای پیشرفت را از جوانان ایرانی سلب کند.»
مدافع نقض حقوق بشر در ایران
علی باقری کنی، در دی ۱۳۹۸ با حکم ابراهیم رئیسی رئیس وقت قوه قضایی جمهوری اسلامی به عنوان معاون امور بین‌الملل و رئیس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه منصوب شد.
ستاد حقوق بشر زیرمجموعه قوه قضاییه در سال ۱۳۸۴ در دوران ریاست محمود هاشمی شاهرودی تاسیس شده که نقش دستگاه دیپلماسی قوه قضاییه را ایفا می‌کند و در مجامع جهانی از جمله باید پاسخگوی گزارش‌های مربوط به نقض حقوق بشر در ایران باشد است.
بیشتر در این باره: علی باقری‌کنی؛ ظهور یک مدیر دیگر از شبکه خانوادگی علی خامنهایپیش از باقری کنی، محمدجواد لاریجانی به مدت ۱۴ سال ریاست ستاد حقوق بشر قوه قضاییه را برعهده داشت و در این مقام، ضمن رد گزارش‌های متعدد نقض حقوق بشر در ایران، به نهادهای بین‌المللی ناظر بر حقوق بشر حمله می‌کرد.
باقری کنی نیز راه لاریجانی را در پیش گرفت و در یک برنامه تلویزیونی به صراحت گفت که «حقوق بشر یک جبهه تقابلی است».
باقری کنی رویکرد «تهاجمی» ایران نسبت به غرب در حوزه حقوق بشر را در دو حوزه «بیان اشکالات حقوق بشری آن‌ها بر اساس معیارهای خودشان» و «عرضه دستاوردها و محصولات حقوق بشری به دنیا» عنوان کرد.
بازگشت به مذاکرات هسته‌ای بی‌نتیجه
باقری کنی در شهریور ۱۴۰۰ با حکم حسین امیرعبداللهیان وزیر وقت خارجه به عنوان معاون سیاسی وزارت خارجه منصوب و جایگزین عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای در دولت حسن روحانی شد.
علی باقری کنی در کنار حسین امیرعبداللهیان
انتصاب باقری کنی به این مقام در شرایطی بود که اعضای اروپایی برجام همراه با آمریکا در هفته‌های گذشته آن، خواهان از سرگیری سریع مذاکرات هسته‌ای با ایران بودند.
باقری کنی در مقام مذاکره‌کننده هسته‌ای بارها مدعی شد که که ایران آماده جمع‌بندی مذاکرات در مدت‌زمانی کوتاه است، اما با این وجود، مذاکرات در دوران دولت رئیسی برای احیای برجام به نتیجه‌ای نرسید.
با این حال، نفس مذاکره میان تهران و واشینگتن از بین نرفت و یک روز پیش از مرگ رئیسی، نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد برگزاری مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان را تایید کرد.
پیش از آن، دو منبع آگاه روز جمعه گذشته به نشریه اکسیوس گفتند که دو مقام ارشد دولت جو بایدن این هفته با مقامات ایرانی در عمان به طور غیر مستقیم درباره چگونگی جلوگیری از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای گفت‌وگو کردند.
رسانه‌ها در اسفندماه پارسال گزارش داده بودند که برت مک‌گِرک به همراه ابرام پیلی با علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه و مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران، مذاکره کرده‌اند.