در نخستین انتخابات عراق از سال ۲۰۰۵ بدین سو، روز شنبه حدود ۱۵ میلیون نفر واجد شرایط، می توانند نمایندگان شوراهای استانی را انتخاب کنند.
یکی از وظایف شوراهای استانی تعیین استاندار است که بر امور اداری و مالی و نیز بر اجرای طرح‌های بازسازی استان نظارت خواهد داشت؛ اما نیروهای امنیتی همچنان در کنترل و نظارت بغداد خواهند بود.
این انتخابات از جنبه اقتصادی نیز اهمیتی فراوان دارد؛ برای هر استان عراق حدود دو و نیم میلیارد دلار بودجه تخصیص داده شده است.
در این انتخابات رقابت افراد و گروه‌های سیاسی بسیار شدید است. در مجموع ۱۴ هزار و ۴۳۱ نفر و ۴۰۰ حزب برای کسب ۴۴۰ کرسی با یکدیگر رقابت می‌کنند.
انتخابات در ۱۴ استان، از مجموع ۱۸ استان عراق، برگزار خواهد شد.
تاریخ برگزاری انتخابات در سه استان کردنشین شمالی، یعنی اربیل، دُهوک و سلیمانیه، به ماه‌های آینده موکول شده است. سرنوشت انتخابات در منطقه نفت‌خیز کرکوک نیز، که کردها، عرب‌ها و ترکمن‌ها ادعای مالکیت آن را دارند، همچنان نامعلوم است.
زنان و اقلیت‌ها
بر اساس قانون انتخابات عراق، دست‌کم ۲۵ درصد از فهرست نامزدها باید از زنان باشند. به گفته کمیسیون انتخابات، تاکنون ۳۹۱۲ زن، یعنی بیش از ۲۷ درصد مجموع نامزدها، داوطلب نمایندگی شده‌اند.
با این حال احتمال نمی‌رود که زنان موفق شوند یک چهارم از کرسی‌های شوراهای استانی را کسب کنند. زیرا بر اساس قانون انتخابات، تنها حوزه‌هایی که بیش از دو نماینده داشته باشند موظفند در برابر هر دو مرد یک نماینده زن نیز برگزینند. اما در حوزه‌هایی که حداکثر دو نماینده برگزیده می‌شوند اجباری به حضور نماینده زن نیست.
برای اقلیت‌ها نیز شماری کرسی در نظر گرفته شده است. مسیحیان در بغداد یک نماینده، در استان شمالی نینوا یک نماینده و در استان نفت‌خیز بصره در جنوب نیز یک نماینده به شوراهای استانی خواهند فرستاد.
صابئین نیز یک کرسی در بغداد دارند. همچنین یزیدی‌ها و چابَک‌ها نیز یک کرسی در شورای استانی نینوا خواهند داشت.
نخستین نتایج رأی‌گیری‌ها روز سه‌شنبه، سوم فوریه، اعلام خواهد شد.
غیبت صدری‌ها
یکی از شگفتی‌های انتخابات پیش رو در عراق غیبت صدری‌ها در این انتخابات است. جنبش صدر (يا صدری‌ها) هيچ فهرست انتخاباتی ارائه نداده است.
البته صدری‌ها گفته‌اند در انتخابات روز شنبه از نامزدهای مستقل حمايت می‌کنند.
نزديک به دو سال است که مقتدا صدر در انظار عمومی ظاهر نشده و بنابر برخی خبرها و گزارش‌ها در ايران و در شهر قم مشغول به تحصيل است.
صلاح العبيدی، سخنگوی رسمی مقتدا صدر در عراق، می‌گويد که اگر چه جنبش صدر افراد خود را نامزد انتخابات نکرده است اما از هواداران خود خواسته است تا در اين انتخابات شرکت و نظر خود را ابراز کنند.
سخنگوی مقتدا صدر همچنین گفته است: «ما حزب سياسی نيستيم اما جنبشی مردمی و قدرتمنديم و برای متعادل ساختن وضعيت سياسی در عراق بايد در رويدادهای مهمی مانند اين انتخابات شرکت کنيم».
برخی تحليل‌گران مسائل عراق اين حرف آقای العبيدی را تأييد می‌کنند و بر این باورند که حمايت صدری‌ها از يک طيف سياسی می‌تواند وزنه آن طيف را در مقابل دیگر جناح‌ها سنگين‌تر کند.
دو حزب عمده سياسی شيعه، يعنی حزب «الدعوة» نوری المالکی، نخست وزير، و «مجلس اعلای اسلامی عراق» برای به کنترل خود درآوردن مناطق جنوبی عمدتا شيعه‌نشين کشور، با يکديگر رقابتی سخت دارند.
حمايت صدری‌ها از هر يک از اين گروه‌ها می‌تواند در نتايج نهايی انتخابات تأثير‌گذار باشد.
آنچه در اين شرايط بيش از هر زمانی باعث نگرانی جنبش صدر است طرحی است که پيشنهاد می‌کند بخشی از مناطق جنوب کشور، مانند مناطق کردنشين شمال، به صورت «خودمختار» اداره شود.
با تصویب این طرح، که «مجلس اعلای اسلامی عراق» از آن پشتيبانی می‌کند، از قدرت دولت مرکزی کاسته خواهد شد.
صدری‌ها بشدت با اين طرح مخالفند؛ اما آن گونه که سيد حسن الزاملی، يکی از رهبران مجلس اعلای عراق، می‌گويد مخالفت صدری‌ها تهديدی جدی در برابر اين طرح به شمار نمی‌رود.
او می‌گويد صدری‌ها به اين خاطر در انتخابات شرکت نمی‌کنند چون «می‌دانند که شرکت آنها در اين انتخابات ضعف واقعی آنها را نشان خواهد داد».