دیوان عالی قضائی ایران با به چالش کشیدن حکم دادگاه های بدوی و تجدیدنظر برای محکوم کردن امید کوکبی فیزیکدان جوان ایرانی به ۱۰سال حبس، پرونده او را برای رسیدگی دوباره به دادگاه تجدیدنظر بازگرداند.
وب‌سایت کلمه روز دوشنبه هفدهم آذرماه گزارش داد که دیوان عالی ایران با پذیرش درخواست اعاده دادرسی امید کوکبی، مستندات دادگاه‌های بدوی و تجدیدنظر برای محکوم کردن این جوان نخبه ایرانی را زیر سوال برده است؛ روندی که می‌تواند به آزادی این دانشجوی زندانی منتهی شود.
بر اساس رای دیوان عالی کشور و تجویز اعاده دادرسی در پرونده امید کوکبی، حکم او ناعادلانه و اشتباه توصیف شده است.
شعبه ۳۶ دیوان عالی کشور که به این موضوع رسیدگی کرده و حکم ده سال زندان امید کوکبی را که از سوی شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب صادر و در شعبه ۳۶ تجدیدنظر تایید شده بود، مغایر ضوابط قانونی و واجد اشکال متعدد دانسته، پرونده را برای «رسیدگی دوباره» به شعبه ۵۴ دادگاه تجدید نظر استان تهران فرستاده است.
با توجه به ایرادات اساسی که دیوان عالی کشور به حکم گرفته است، این احتمال وجود دارد که امید کوکبی تبرئه شود یا لااقل حکمی سبک‌تر دریافت کند.
این نخبه زندانی نزدیک به چهار سال در بازداشت و زندان بوده، امید کوکبی هنگامی که در بهمن ۱۳۸۹ برای دیدار خانواده‌اش به ایران رفته بود بازداشت و زندانی شد و پس از گذراندن ۱۵ماه زندان بدون محاکمه، به اتهام «ارتباط با دولت متخاصم» و «کسب درآمد نامشروع» به ده سال زندان محکوم شد.
یکی از استنادهای دیوان عالی در مغایر قانون خواندن حکم امید کوکبی، استعلامی است که از وزارت امور خارجه صورت گرفته و بر اساس آن، کارشناسان حقوقی این وزارتخانه تصریح کرده‌اند که غیر از اسرائیل که آن هم از سوی ایران شناسایی نشده و از این رو واجد وصف دولت نیست، هیچ دولتی در حال حاضر مصداق «دولت متخاصم با ایران» نیست و وجود اختلاف سیاسی با کشورها را نمی‌توان مصداق تخاصم دانست.
دیوان عالی کشور همچنین این موضوع که امید کوکبی «در شرایطی نبوده که دسترسی به اطلاعات طبقه بندی شده و محرمانه داشته باشد» را نیز به عنوان دلیلی دیگر در رد حکم صادر شده برای او استناد کرده و تاکید داشته که «تبادل نظر و بیان مطالب علمی مهم در کنفرانس‌های علمی و دریافت نشان یا پاداش یا تسهیلات برای موفقیت‌های علمی و تحصیلی جرم محسوب نمی‌شود.»
این در شرایطی است که ۱۸۷ دانشجو و فارغ التحصیل ایرانی دوره دکتری در دانشگاه های مختلف جهان نیز با امضای نامه‌ای خطاب به رهبر جمهموری اسلامی و روسای سه قوه، خواستار رسیدگی پزشکی به این و پیگیری روند قضایی فعلی تا اجرای عدالت و آزادی او شده‌اند.
امید کوکبی رتبه ۳۹ کنکور سراسری و رتبه سوم المپیاد علمی شیمی ایران را به دست آورده است. او دوره دکتری را در بارسلون اسپانیا تمام کرد و برای تکمیل تحصیلات به دانشگاه تگزاس دعوت شد.
او مدتی پس از بازداشت در نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه که در کلمه منتشر شد، نوشته بود «کل فرآیند بازداشت، اتهامزنی و بازجویی» را غیرقانونی می‌داند و در شرایط «خوف، ترس، اکراه، تهدید و سلول انفرادی» به اقرار مجبور شده و چیزهایی را اعتراف کرده که از گفتن آن‌ها متاسف است.
کوکبی مدتی بعد در نامه دیگری به صادق لاریجانی با اشاره به قول‌هایی که به او و خانواده‌اش داده شده تا او با امنیتی‌ترین بخش ایران مرتبط با فعالیت هسته‌ای همکاری کند، استدلال کرده و نوشته «امروز که هیچ خطایی نکرده‌ام و هیچ اطلاعی از موضوعات و فعالیت‌های محرمانه نظام ندارم با من اینگونه رفتار می‌شود و تمام زندگی و خانواده‌ام را به واقع گروگان گرفته‌اند. در آینده اگر راضی به همکاری شوم و به سبب آن از این اطلاعات و اسرار مطلع شوم با من چه رفتاری خواهد شد؟»
این نخبه علمی چندی پیش، به همراه بیش از ۷۵ زندانی در چارچوب پروژه امنیتی انحلال بند ۳۵۰ اوین به قرنطینه بند ۷ زندان اوین منتقل شد.
چندماه پیش جمعی از دانشمندان و استادان دانشگاه و برندگان جایزه نوبل در نامه‌ای خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ، خواستار آزادی امید کوکبی شدند.