مدیر دفتر توسعه کتاب وزارت ارشاد در گفت‌وگویی با اشاره به سخت‌گیری‌هایی که در حوزه نشر کتاب وجود داشته، تأکید کرده که با سخت‌گیری زیاد، «ممکن است کتاب‌های خوب از دست برود و ناشر متضرر شود» و در این زمینه باید «به حدی از تعادل رسید».
محمد سلگی، مدیر دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در گفت‌وگویی با ماهنامه «شیرازه کتاب» که بخش‌هایی از آن روز دوشنبه ۲۸ دی، در خبرگزاری مهر بازتاب داشته، موارد عجیبی را از سخت‌گیری‌ها در زمینه نشر کتاب در ایران بر شمرده است.
او از جمله گفته است که در مورد استفاده از کلمه «شراب» در کتاب‌ها، ممنوعیت‌هایی بود و حتی استفاده از «شراب» با هدف «تقبیح آن» هم مشمول سخت‌گیری شده است.
ماهنامه «شیرازه کتاب» در شماره آذر و دی خود، با انتشار این گفت‌وگو، به مسئله ممیزی در مورد کتاب‌های ارائه شده به وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته است.
آقای سلگی در این گفت‌وگو در مورد سخت‌گیری‌های در حوزه کتاب گفته است که «کتاب‌های زیادی داشته‌ایم که ۱۰ بار، بیست‌بار و سی‌بار چاپ شده‌اند و بعد به آن‌ها مجوز داده نشده است».
او افزوده: «سخت‌گیری‌هایی داشته‌ایم درباره کلماتی مانند شراب که می‌گویند، نباید در کتاب بیاید. حتی جایی متن در تقبیح شراب بوده است، اما گفته‌ایم کلمه شراب اصلاً نباید بیاید».
این مدیر وزارت ارشاد هم چنین گفته است که «ذکر اسامی حیوانات، اسامی خارجی و [حتی] ذکر اسم رئیس‌جمهور برخی کشورها» هم مشمول برخی سخت‌گیری‌ها شده است.
به گفته این مقام مسئول در حوزه نشر، «موارد تفسیر اصول و بندهای قانون نشر بین افراد متفاوت است، و در تطبیق مصادیق اختلاف وجود دارد».
همچنین به گفته او، «در بحث ارزیابی، می‌گویند باید ارزیابی را کمّی، عینی و مستقل کرد؛ اما اجرای همین موضوع در بحث کتاب دشوار است.... [چرا که] یک ارزیاب سخت‌گیر است و یک ارزیاب سهل‌گیر»
آقای سلگی در عین حال تأکید کرده که «با سخت‌گیری زیاد ممکن است کتاب‌های خوب از دست برود و ناشر متضرر شود» و بلافصله این پرسش را طرح کرده که «چگونه باید به یک حدی از تعادل برسیم؟»
به گفته مدیر توسعه کتابخوانی وزارت ارشاد، «حجم بالای سخت‌گیری وجود دارد و مسئله این است که چگونه تعادل ایجاد کنیم که هم اقتصاد نشر آسیب نبیند و هم فرهنگ خانواده و هم دین و هم مسائل قومیتی».
او همچنین در پاسخ به انتقادها در مورد انتشار برخی کتاب‌ها در حوزه روانشناسی و خانواده، گفته است که «شایسته است نیمه پر لیوان را ببینیم و نگاه مثبتی به هزاران کتاب ارزنده چاپ شده داشته باشیم».
اعمال سلیقه در ممیزی
آقای سلگی همچنین در پاسخ به این سؤال که «بعضی از ناشران معتقدند که بعضی از ممیزی‌ها، بر اساس اعمال سلیقه انجام می‌شود»، یادآور شده که «در حال حاضر، مبنای ما همان قانون سال ۸۹ است که مصوبه جلسه ۶۶۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی در فروردین ۸۹ است».
او گفته است که «اگر ۷۲ هزار عنوان کتابی را که در سال ۹۳ ثبت شده، در نظر بگیریم، حدوداً ۱۵ هزار عنوان آن بررسی شده است. مابقی آثار، به دلیل علمی و آموزشی بودن، بلامانع شده‌اند».
به گفته این مسئول وزارت ارشاد «از ۱۵ هزار عنوان کتاب بررسی شده، حدود ۶ هزار عنوان، مشکلات جزئی داشته‌اند که به عنوانِ موارد مشروط ابلاغ کرده‌ایم تا ناشر اصلاح کند؛ کمتر از ۵۰۰ عنوان هم غیرمجاز اعلام شده است».
او این شمار کتاب‌های غیر مجاز را شامل مواردی دانسته که به ترویج موضوعاتی چون «سبک زندگی غیراخلاقی»، «روابط خارج از شرع و عرف»، «تجزیه‌طلبی»، «تفرقه بین اقوام» و «خرافات» پرداخته‌اند.
محمد سلگی درباره تخلفات صورت گرفته از دید وزارت ارشاد در حوزه نشر گفت: «یک سری از کتاب‌ها هستند که در چاپ اول مجوز گرفته‌اند اما مجوز چاپ دوم را ندارند یا چاپ دومش مشمول ممیزی شده است؛ ولی ناشر به نام چاپ اول و بدون اعمال اصلاحات، هزاران نسخه چاپ کرده و در بازار می‌فروشد».
این مقام وزارت ارشاد در پاسخ به انتقاد خبرنگار ماهنامه شیرازه در مورد نبود نظارت کافی در حوزه نشر، اعلام کرد: «اخیراً موردی داشتیم که کتاب غیرمجازی منتشر شده و در حال توزیع در بازار بود؛ گزارش آن را به ما دادند. کتاب را از بازار و انبار ناشر جمع کردیم و تعهد گرفتیم که توزیع نشود؛ در این مورد، خلأ نظارت وجود داشت و باید نظارت‌های‌مان را قوی کنیم».
شهریورماه امسال، علی شجاعی صائبین، مدیر سابق دفتر توسعه کتابخوانی وزارت ارشاد، در مورد ممیزی در این حوزه اعلام کرده بود که «این وزارتخانه از مهر ماه امسال به برخی از ناشران این اختیار را می‌دهد که ممیزی کتاب‌هایشان را خود به عهده بگیرند».
در همین رابطه، علی جنتی، وزیر ارشاد، تاکنون صحبت‌های متناقضی را در مورد سپردن ممیزی به خود ناشران مطرح کرده است.
او که بارها از طرح خود برای واگذاری ممیزی کتاب به ناشران صحبت کرده بود، در یک مورد نیز نظری خلاف گفته‌های خود را بیان کرده و گفته: «ممیزی کتاب قبل از انتشار یک اصل حکومت ایران است که به دولت سپرده شده».
پیش از این برخی از ناشران گفته بودند که نمی‌خواهند مسئول سانسور کتاب‌ها باشند و احتمال دارد سپردن این مسئولیت به ناشران، زیان‌های قابل توجهی به صنعت نشر وارد کند.
در این میان جمع کثیری از نویسندگان نیز با انتشار نامه سرگشاده‌ای پیشنهاد داده بودند که خود نویسندگان مسئولیت کتاب‌شان را بر عهده داشته باشند.