ژنرال مايکل هايدن، رييس سازمان سيا، به مدت دو روز در پشت درهای بسته، درمقابل کنگره آمريکا، در رابطه با تصميم اين سازمان برای ازبين بردن نوارهای ويدئويی که بازجويی مامورين سيا از بازداشت شدگان متهم به دست داشت در عمليات تروريستی را نشان می داد، شهادت خواهد داد.
اين رويداد موجب برانگيخته شدن شک و ترديدهايی در رابطه با اين مسئله شده که بازپرسان ممکن است در بازجويی های خود، به استفاده از شيوه های شکنجه آميزی متوسل شده باشند که هم بر اساس قرارداد ژنو و هم بر اساس قوانين ايالات متحده آمريکا غير قانونی تلقی می شوند.
يک مامور پيشين سازمان سيا اعتراف کرده که دست کم در يک مورد، استفاده از شيوه «واتربوردينگ»، يا شبه غرق سازی عليه يک شخصيت پرنفوذ القاعده، موثر واقع شده و موجب شده است که او اعتراف کند. درشيوه واتربوردينگ، مامورين سر زندانی را تا مرز خفگی در زير آب نگه می دارند. با وجود اين، بسياری از مردم تاثير واقعی بازجويی خشن را زير سئوال می برند. اندرو اف. تالی، خبرنگار راديو اروپای آزاد- راديو آزادی از واشينگتن در گزارشی به همين مسئله پرداخته است:
بحث داغ استفاده از تکنيک های بازجويی خشن، پس از برملا شدن رفتار نيروهای آمريکايی عليه بازداشت شدگان زندان ابوغريب عراق، در آوريل سال ۲۰۰۴ ميلادی، بشدت در آمريکا بالاگرفته است.
منتقدين سياست های دولت بوش، ايالات متحده آمريکا را به آزاد کردن اعمال شکنجه آميز در زمان بازجويی تروريست های مظنون متهم کرده اند.
جرج بوش بارها توسل به شکنجه در اين بازجويی ها را تکذيب کرده و گفته است:« بازپرسی کار ساده ای نيست، اما شيوه هايی که در اين بازجويی ها استفاده می شود، برضد قوانين آمريکا و قراداد ژنو نيستند.»
اکنون سازمان سيا تصديق می کند که دو نوار ويدئويی از بازجويی های خود را از بين برده است، اما پافشاری می کند که شماری از نمايندگان کنگره، پيش از آنکه نوارها از بين بروند ازاين موضوع اطلاع داشته اند.
از سوی ديگر، برخی از اعضای کنگره اين مسئله را انکار می کنند. ژنرال هايدن در رابطه با اين مسئله در پشت درهای بسته و در مقابل کميته اطلاعاتی سنا شهادت داده است.
وی روز چهارشنبه نيز به طور خصوصی درمقابل يک هيئت مشابه در کنگره حضوريافت.
منتقدينی که گمان می کنند اين نوارها حاوی صحنه های بازپرسی شکنجه آميز بوده است، می گويند توسل به شکنجه نه تنها غير قانونی است، بلکه به نظر نمی رسد چندان موثر باشد، زيرا فرد دستگير شده به عاميلن شکنجه آن چيزی را می گويد که آنها می خواهند بشنوند.
اما ماموران سازمان سيا چنين برداشتی ندارند. جان کيرياکو، از ماموران پيشين اين سازمان، روزهای دوشنبه و سه شنبه درمصاحبه هايی که شماری از شبکه های تلوزيونی آمريکايی با وی انجام دادند، در رابطه با ابوزبيده، يک مقام ارشد القاعده صحبت کرد که هم اينک دربازداشت نيروهای آمريکايی به سر می برد.
آقای کيرياکو گفت ابوزبيده زمانی که مورد شيوه واتربوردينگ قرار گرفت، ناگهان شروع به اعتراف در رابطه با ده ها طرح توطئه آميزگروه القاعده کرد.
وی افزود بازجويی ها منجر به از بين بردن طرح های اين حملات شد.
اما بازجويی خشن تا چه اندازه موثر است؟ جيمز کارافانو، يک کارشناس مسائل امنيتی و ضد تروريستی، در يک مرکز سياسی خصوصی در واشينگتن می گويد پاسخ دادن به اين سئوال کار آسانی نيست.
وی می افزايد:« آيا می توان با توسل به بازپرسی خشونت آميز ازمردم جواب واقعی گرفت؟ جواب اين سئوال مثبت است. بله. آيا می توان با استفاده از همين روش جواب های نادرست از مردم گرفت؟ جواب اين نيزسئوال مثبت است. بنابر اين، اگر صحبت از چگونگی مفيد واقع شدن اين روش ها است، بايد صادقانه گفت که ما هنوز از لحاظ علمی نمی دانيم. برای هر دو نظريه مدارک لفظی وجود دارد، اما به طورعمومی تحقيقات علمی در اين باره در دست نداريم، زيرا در اين رابطه آزمايش های علمی انجام نشده است.»
آقای کارافانو می گويد اصولا اعتقاد چندانی به بازجويی خشونت آميز ندارد و شخصا شيوه واتربوردينگ را عملی زشت و شنيع تلقی می کند.
با اين حال، وی می افزايد افرادی که با اين روش بازجويی از نزديک آشنا هستند، گفته اند که ايجاد ترس شديد در فرد مظنون به بازجويان کمک می کند تا به اطلاعات با ارزشی دست پيدا کنند.
با وجود اين، وی تاکيد می کند که فرصت برای ايجاد چنين ترسی بسيار محدود است:« برخی اعمال ترس برانگيز وجود دارد که شما می توانيد از آنها درمرحله ابتدايی بازداشت مظنون انجام دهيد. يعنی در همان موقعی که او را در خيابان دستگير کرده ايد. چنين اعمالی ممکن است موثر واقع شوند و ممکن هم هست بی تاثير باشند. اما استدلال اکثر کسانی که من با آنها صحبت کرده ام اين طوراست که اصولا شيوه های موثر آنهايی هستند که در آن، ميان بازجو و زندانی يک حس اعتماد به وجود می آيد.»
ازسوی ديگر، مخالفين شکنجه، ازجمله مدافعين حقوق بشر معتقدند که هيچ حرکت خشنی عليه زندانيان قابل توجيه نيست. يکی از اين افراد تام مالينووسکی، مدير مدافع نظارت بر حقوق بشر در واشينگتن است.
آقای مالينووسکی می گويد اين گونه اعمال نه تنها قرارداد ژنو را نقض می کنند، بلکه همچنين دشمنان آمريکا را تشويق می کنند تا همين رفتار را با سربازان آمريکايی انجام دهند.
وی می گويد به همين دليل است که فرماندهان ارتش آمريکا ازجمله صريح ترين حاميان رعايت قرارداد ژنو هستند:« ارتش ما سال هاست که شديدا احساس می کند ايالات متحده آمريکا بايد بتواند در رعايت قرارداد ژنو الگوی خوبی باشد، زيرا اين قوانين برای حفاظت از سربازان ما وضع شده است. نمونه های تاريخی بسياری وجود دارد که در آن، رفتار دشمن با اسيران ما به مراتب بهتر از رفتار ما با اسيران دشمن بوده است و اين به خاطرآن بوده که کشورما به قرارداد ژنو احترام گذاشته است. به همين دليل اين مسئله يکی از نگرانی های مهم ارتش ماست.»
آقای کارافانو درمقابل نقطه نظر مالينووسکی معتقد است که ديدگاه او کاربرد ندارد. درحقيقت سربازان آمريکايی، علی رغم رفتار انسانی نيروهای آمريکايی عليه زندانيان دشمن، اکثرا مورد سوء رفتار دستگيرکنندگان متخاصم خود قرار گرفته اند.
دراين ميان، شهادت ژنرال هايدن در مقابل کنگره آمريکا نيز مسائلی را فراتر از آنکه چه کسی مسئول از بين بردن فيلم های ويدئويی بوده است، مطرح و مشخص خواهد ساخت.
اين مسئله، با توجه به علنی شدن آن، ممکن است حتی موجب تغييرشکل در نحوه بازجويی بازداشت شدگان در آمريکا شود.