مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست این بار از وضعیت مدیریت و مصرف ناصحیح منابع آب در کشور گله کرد و شرایط را نگران‌کننده توصیف کرد. نگرانی که پیش از حسن پسندیده، چند مسئول دولتی دیگر همراه با نمایندگان مجلس و رئیس سازمان‌های مرتبط درباره وضعیت آب امسال در کشور ابراز کرده‌اند.
حسن پسندیده می‌گوید مصرف بی‌رویه منابع آب و افزایش روزافزون سرانه‌های مصرفی آب از یک سو و بهره‌برداری بی‌ضابطه از منابع آب زیرزمینی و افت جدی آبخوان و پایین رفتن سطح سفره‌های آب زیرزمینی، از طرف دیگر باعث کاهش حجم مخزن آب، شده‌اند.
او فرونشست سطح زمین و هجوم آب شور و تخریب و تنزل کیفیت آب شیرین را هم اضافه کرده که بسیاری از نقاط کشور را که در شرایط تنش آبی قرار داده است. تنش آبی، بحران آب و خشکسالی واژ‌ه‌هایی هستند که در چند ماه گذشته مسئولان زیاد از آنها استفاده کرده‌اند.
Your browser doesn’t support HTML5
یک خانه، یک زمین۲۲؛ بازار آب یکی از راه‌های مبارزه با کم‌آبی و افزایش آسم و آلرژی به دلیل آلودگی هوا
جی لاند، استاد دانشگاه کالیفرنیا در دیویس در رشته مهندسی و مدیریت آب، که یکی از دانشگاه‌های پیشتاز دنیا در این زمینه است در گفت‌وگو با برنامه محیط زیست رادیوفردا از
گزینه‌های مختلفی می‌گوید که برای مقابله با خشکسالی وجود دارد، از شیرین‌سازی آب دریا تا سدسازی، انتقال و بازار آب.
اما به گفته جی لاند باید مواردی در نظر گرفته شود: «کاری که معمولا برای مدیریت خشکسالی انجام می‌دهیم، سَدسازی است. اما در مجموع به نظر من هزینه اجرای این گزینه‌ها خیلی مهم است. هزینه و اثر گزینه‌های مقابله با خشکسالی چیست؟ باید با دقت در نظر بگیریم که هزینه و اثر هر کدام از این گزینه‌های مقابله با خشکسالی چقدر است؟»
او ادامه می‌دهد: «صرفه‌جویی در مصرف و بایر نگه داشتن زمین برای مدتی محدود یا نکاشتن برخی از محصولات، داد و ستد آب بین بخش کشاورزی و مصرف‌کننده شهری یا حتی ساختن سازه‌های جدید آبی مثل سد برای ذخیره ای، کانال برای انتقال آب؛ همه اینها باید در کنار هم قرار بگیرند. باید محاسبه شوند که کدام بیشتر جواب می‌دهد.»
او تاکید می‌کند نباید فراموش کرد که همه این گزینه‌ها هزینه‌های محیطزیستی هم دارند:«میزان این هزینه به کیفیت محیط زیست مورد نظر جامعه بستگی دارد.»
بازار آب: به رسمیت شناختن حق‌آبه
استفاده از بازار آب یکی از روش‌های افزایش بهره‌وری اقتصادی مصرف آب و همین طور کاهش خسارت‌های خشکسالی و کاهش آب است. «بازار آب ایران» یکی از قدیمی‌ترین شکل این نوع بازار در دنیا در کنار رومی‌ها بوده و با روش حق‌آبه بسیار قدیمی فعالیت داشته اما امروز بازار آبی در ایران وجود ندارد.
اما مگر در بازار آب چه اتفاقی می‌افتد که هنوز در کشورهای پیشرفته از آن استقبال می‌شود؟ در بازار آب، کسی که برای کمبود آب، هزینه بیشتری می‌پردازد، آب را از کسی که هزینه کمتری از او می‌پردازد، می‌خرد. اما گام اول در ایجاد بازار آب، به رسمیت شناختن حق‌آبه است.
جی لاند که مدیر مرکز علوم حوضه آبریز در دانشگاه دیویس در آمریکاست می‌گوید: «ما در کالیفرینا، یک بازار آب داریم. در این بازار شهرها از کشاورزان، آب می‌خرند و بعضی از کشاورزان که مزرعه درخت میوه دارند، از بقیه کشاورزان آب را می‌خرند. با چنین هدفی که بعضی از محصولات ارزان‌تر را می‌شود برای مدت زمانی مشخص نکاشت.»
او ادامه می‌دهد: «در خشکسالی فعلی می‌بینیم که بعضی از توزیع‌کنندگان آب از توزیع‌کنندگان دیگر آب را می‌خرند. همینطور در دهه گذشته رشد زیادی در محصولات درختی داشتیم. بنابراین تعدادی از درختکاران وجود خواهند داشت که هزینه کنند تا درختان‌شان را سرپا نگه دارند. آنها معمولا آب را از کشاورزانی که غلات می‌کارند، می‌خرند و آنها زمین‌شان را برای مدتی بایر نگه می‌دارند.»
به گفته جی لاند، بازار آب در برخی از کشورها در خاورمیانه، کالیفرنیا، استرالیا، آفریقای جنوبی و بقیه جاهای خشک دنیا با اقتصاد و جمعیت رو به رشد، وجود دارد. آنها از هم یاد گرفته‌اند که آب را در شرایط بحرانی و خشکسالی چظور مدیریت کنند.
