اقتصاد، گفتمان امنیتی و تئوری توطئه

اسماعیل احمدی مقدم

صحبت سردار احمدی مقدم که همزمان و به صورت‌هایی مشابه در تفسیرهای بعضی از رسانه‌های تهران از جمله روزنامه کیهان دیده می‌شود، نشانه سیاسی شدن و حتی امنیتی شدن گفتمان اقتصادی در جمهوری اسلامی است.



  • رادیوفردا: سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی، هشدار داده است که «ضرب‌آهنگ فتنه اقتصادی شروع شده است». «فتنه اقتصادی» که فرمانده نیروی انتظامی از آن نام می‌برد به چه معناست و چرا این روزها بیش از پیش در شماری از رسانه‌های جمهوری اسلامی تکرار می‌شود؟

فریدون خاوند: صحبت سردار احمدی مقدم که همزمان و به صورت‌هایی مشابه در تفسیرهای بعضی از رسانه‌های تهران از جمله روزنامه کیهان دیده می‌شود، نشانه سیاسی شدن و حتی امنیتی شدن گفتمان اقتصادی در جمهوری اسلامی است.

به این ترتیب نیروهای نظامی و امنیتی نه فقط با حضور در عرصه اقتصادی به بازرگان و تولیدکننده و بانکدار تبدیل می‌شوند، بلکه کم‌کم نقش تحلیل‌گر مسائل اقتصادی را هم بر عهده می‌گیرند، البته از دیدگاه خودشان. مثلا همین گفته فرمانده نیروی انتظامی در مورد شروع «ضرب‌آهنگ فتنه اقتصادی» در ارتباط با بحران اخیر در بازار ارز مطرح شده. این بحران، از نظر ایشان، ناشی از توطئه دشمن است که با جمع‌آوری ارز قصد داشته به سیستم اقتصادی ضربه وارد کند. سردار احمدی مقدم نهم مهرماه گذشته هم در مراسم نماز جمعه تهران گفته بود که فتنه سیاسی سال گذشته تبدیل شده است به «فتنه اقتصادی» از طرف آنهایی که قصد دارند هر روز جایی را به اعتصاب و تعطیلی بکشانند. در این شرایط، دیگر جایی نمی‌ماند برای اقتصاددان‌ها و تئوری‌های اقتصادی. یکه‌تازان این میدان، نظامیان و امنیتی‌ها هستند و تئوری توطئه.

  • همین گفتمان امنیتی، بر پایه تئوری توطئه، بر بحث‌های مربوط به «هدفمند کردن یارانه‌ها» هم چیره شده؟

دقیقا. در مورد «هدفمند کردن یارانه‌ها» که سخنگویان دولت همچنان از اجرای قریب‌الوقوع آن خبر می‌دهند، کار کشیده است به کمیسیون امنیت ملی. به این ترتیب «هدفمند کردن یارانه‌ها» از صورت یک قانون صرفا اقتصادی خارج شده و ابعاد امنیتی و اطلاعاتی به خودش گرفته. به گفته حجت‌الاسلام ابراهیمی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی، به‌تازگی در همین کمیسیون قانون «هدفمند کردن یارانه‌ها» با حضور معاونان وزارت اطلاعات و وزارت کشور مورد بررسی قرار گرفته، چون که، به گفته او، جریان فتنه و سلطه‌گران خارجی قصد دارند با ایجاد اخلال اجازه ندهند این قانون به نتیجه‌های مورد نظر برسد.

  • آیا تاکید بر «فتنه اقتصادی» به این معناست که دستگاه حاکم جمهوری اسلامی به چشم‌انداز وضعیت اقتصادی کشور بدبین است و حتی بی‌ثباتی‌های شدیدتری را در این زمینه پیش‌بینی می‌کند؟

شاید همین طور باشد. برای تشخیص وضعیت بسیار بد کشور در عرصه اقتصادی احتیاجی نیست کسی حتما برنده نوبل اقتصاد باشد. کشوری که طی سه سال گذشته میانگین نرخ سالانه رشدش در بهترین حالت حدود یک درصد بوده، طبعا در وضعیت آشفته‌ای است و این را همه می‌دانند و حتی مردم به چشم می‌بینند. ولی اشتباه بزرگی است اگر نظامیان و امنیتی‌ها فکر کنند می‌توانند جای اقتصاددان‌ها را بگیرند و با تئوری توطئه وضعیت را سر و سامان بدهند.