در شصت و ششمین جشنواره جهانی ونیز که از یازدهم شهریورماه جاری به مدت ده روز آغاز به کار کرده است، ۲۴ فیلم در بخش مسابقه به رقابت با یکدیگر می‌پردازند که یکی از آنها «زنان بدون مردان» نام دارد.
این فیلم را شیرین نشاط، عکاس ایرانی شناخته شده در سطح بین‌المللی، از روی اثری از شهرنوش پارسی‌پور، نویسنده ایرانی ساکن آمریکا، ساخته و پرداخته است.
این فیلم که از آلمان راهی جشنواره ونیز شده است، قرار است روز چهارشنبه این هفته در جشنواره فیلم ونیز به نمایش عمومی گذاشته شود.
فیلم سینمایی «زنان بدون مردان»، نخستین فیلم بلند خانم شیرین نشاط، است که بخشی از تاریخ معاصر ایران یعنی زمان کودتای نظامی علیه دولت دکتر محمد مصدق در سال ۱۳۳۲ خورشیدی را به تصویر کشیده است.
شیرین نشاط این اثر سینمایی را با الهام و اقتباس از داستان «زنان بدون مردان» شهرنوش پارسی‌پور ساخته و در آن نیز مانند اکثر کارهایش زن در مرکز ثقل فیلم قرار داده است.
تماشاگر با چهار زن در شرایط مختلفی در این فیلم و در آن دوران آشنا می‌شود، زنانی که هر کدام متعلق به یک جایگاه اجتماعی خاص‌اند و سرانجام جملگی در باغی در نزدیکی شهر کرج به همدیگر می‌رسند.
منتقدان سینمایی در آلمان داستان این فیلم را شبیه به رخدادهای بحث‌برانگیز دهمین دوره ریاست جمهوری ایران می‌دانند، فیلمی که در جای جای آن از برقراری عدالت اجتماعی سخن به میان می‌آید.
تهیه‌کننده این فیلم یک شرکت فیلمسازی در نزدیکی شهر برلین است و به این خاطر هم این فیلم از سوی کشور آلمان به شصت و ششمین جشنواره ونیز راه یافته است. شیرین نشاط، کارگردان فیلم زنان بدون مردان، با اشاره به رخدادهای سال ۱۳۳۲ خورشیدی و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق یادآور می‌شود که به این رویداد در فیلم خود هم نگاهی هنری و هم نگاهی سیاسی و تاریخی داشته است.
شیرین نشاط درباره این فیلم به رادیوفردا می‌گوید: «من به خودم اجازه دادم پافشاری بیشتری در مورد حوادث دوران دکتر مصدق و مسئله کودتای نظامی در آن زمان داشته باشم. این فیلم فیلمی است که یک سرش به مسائل هنری و انسانی و مسائلی می‌رسد که ربطی به یک مملکت و زمان به‌خصوص ندارد و از سوی دیگر نگاهی دقیق به مسائل تاریخی و سیاسی زمان خودش دارد. بنابراین من خودخواهانه خواستم فیلمی بسازم که هم کار هنری به حساب بیاید و هم کاری سیاسی باشد. به نظر من درست نیست که یک هنرمند اثری را خلق کند که فقط روی یک بعد به‌خصوص پافشاری کند. و این که چه کسی گناهکار و چه کسی بی‌گناه است. من تصمیم گرفتم حقایق را نشان بدهم تا تماشاچی خودش قضاوت کند.»
خانم نشاط درباره چندصدایی بودن فیلم «زنان بدون مردان» می‌افزاید: «دراین فیلم من یک عده توده‌ای، یک عده سلطنت‌طلب، یک عده غرب‌رفته و یک عده مسلمان را به تصویر کشیدم. چیزی که برای من جالب بود خصیصه این دوره بود. این دوره تنها دوره دموکراتیکی بود که من به یاد دارم. مهم‌ترین خصیصه این دوره این بود که ما، همه، همدیگر را تحمل می‌کردیم. لازم بود در این فیلم یادآوری کنم که ما واقعا در تاریخ کشورمان روزهایی را داشته‌ایم که دموکراسی در کشورمان وجود داشته است. حالا از کجا به کجا رسیده‌ایم؟ فکر می‌کنم نسل جوان ایرانی کاملا تاریخ را از یاد برده‌اند. و ما را فقط از بعد از انقلاب ۱۳۵۷ می‌شناسند. این فیلم یک نوع یادآوری از یک دوره جالب توجه ایران است و همان طور که زنان فیلم در تلاش برای حل مسائل خصوصی خودشان هستند ما می‌بینیم که یک مملکت هم در تلاش برای پیدا کردن آزادی و استقلال است.»
شیرین نشاط در ادامه این گفت‌وگو می‌افزاید که با ساخت این فیلم خواسته است شرایط اجتماعی آغاز دهه ۳۰ خورشیدی را در ایران بازتاب دهد: «مقصود اصلی من این بود که اشاره کنم در ایران آن زمان یک جامعه فوق‌العاده جالب و دموکراتیکی وجود داشت. در این فیلم به کافه نادری می‌رویم که محل آرتیست‌ها و روشنفکرهاست. به محله‌های سنتی سری می‌زنیم و مردم مومن را می‌بینیم. به شهر نو می‌رویم . و سعی می‌کنم که انواع و اقسام گوشه و کنار ایران را نشان دهم. این که مردم چطور با هم زندگی می‌کردند. و آن آرامشی که در ایران وجود داشت. و یک‌باره شکسته شد و البته طوری نشان دهم که حالت شعاری به خود نگیرد. بلکه به وسیله داستان و در قالب تصویرسازی سعی کنم نشان دهم که چه حوادثی به وقوع پیوسته است. مسئله فیلم البته فقط حوادث آن دوره زمانی خاص است و نه بیشتر.
کارگردان فیلم «زنان بدون مردان» می‌گوید در این فیلم باز هم زنان را در مرکز ثقل داستانش قرار داده است: «خودم هم کنجکاوم بدانم چرا همیشه سوژه من یک زن است؟ فکر می‌کنم زنان قادرند فقط از دریچه یک زن به دنیا نگاه کنند. البته این نیست که فقط جانب زنان را بگیرم. من برای مردان احترام بسیاری قائلم. آنان را موجودات باارزشی می‌دانم بنابراین برای من حالت منفی ندارد. اما برای من جالب است که موضوع شخصی و اجتماعی این زنان در هر دوره از تاریخ ایران نشان‌دهنده مسائل کلی اجتماعی در ایران است.»
فیلم سینمایی «زنان بدون مردان» در بخش مسابقه شصت و ششمین جشنواره ونیز با ۲۳ فیلم دیگر برای دستیابی به شیر طلایی رقابت می‌کند. این فیلم در ۱۸ شهریور سال جاری با حضور کارگردان فیلم، خانم شیرین نشاط و شجاع آذری، دستیار کارگردان، و همین طور تنی چند از بازیگران آن از جمله خانم شبنم طلوعی، پگاه فریدونی، نوید اخوان، عباس بختیاری و شهرام کریمی به نمایش در می‌آید.
شهرام کریمی، نقاش و طراح صحنه فیلم زنان بدون مردان، هم در این گفت‌وگو با ما از چگونگی کار خود در مراکش و آلمان می‌گوید: «من خودم نقاشم. کار ویدیو و نقاشی می‌کنم. من در بخش طراحی صحنه با خانم نشاط کار می‌کردم و تخصصم در نقاشی کمک می‌کرد تا صحنه‌ها شکل زیبایی پیدا کنند. شما هر کدام از صحنه‌های فیلم را که ببنیید انگار یک صحنه نقاشی می‌بینید. در مراکش ساختن فضاهایی شبیه به ایران کار سختی بود. آرزوی من این بود که می‌توانستیم برای گرفتن آن صحنه‌ها به ایران برویم. اما وقتی در مراکش باشیم کار من بسیار سخت‌تر خواهد بود. من باید یک باغ، شبیه به باغ ایرانی شیرازی پیدا می‌کردم. در این رابطه زحمت بسیاری را تقبل کردم. خانه فائزه در فیلم باغی است کاملا شبیه به باغ‌های شیراز. من خودم قلم مو را برمی‌داشتم و دیوارها را مثل تابلو نقاشی رنگ می‌کردم.»
شهرام کریمی، طراح صحنه فیلم سینمایی زنان بدون مردان، درباره پژوهش‌های خود در پرداخت فضای فیلم در آلمان برای بازسازی ایران دهه ۳۰ خورشیدی می‌گوید: «تحقیق کردن و جستجو کردن بخش اساسی کار بود. تا زمان اجرای کار از طریق کتاب کار را دنبال می‌کردم . با کسانی که در ایران می‌شناختم و با آرشیتکت‌های قدیمی تماس می‌گرفتم و صحبت می‌کردم. در آلمان اگر نگاه کنید می‌بینید با وجود این که از هیتلر بدشان می‌آید، اما ۵۰ هزار فیلم از دوره هیتلر در آرشیوشان دارند. در ایران بدبختانه آرشیو حرفه‌ای وجود ندارد.»
کریمی از عمده‌ترین مشکلات خود در طراحی این فیلم می‌گوید: «هالیوود هر چقدر هم بد باشد، پولش خوب است (می‌خندد) اما ما همیشه مشکل مالی داریم. بعضی از صحنه‌های فیلم ما از دید برخی در حد صحنه‌های هالیود است. مردم وقتی این فیلم‌ها را در بخش حرفه‌ای می‌بینند متعجب می‌شوند. اما نمی‌دانند این صحنه‌ها با چه پول کمی آفریده شده است؟ این از آن دست مشکلاتی است که در لحظه حساس وقتی یک میز می‌خواهی تهیه‌کننده می‌گوید که نداریم و آن موقع است که نمی‌دانی باید چه کنی.»
این فیلم را شیرین نشاط، عکاس ایرانی شناخته شده در سطح بین‌المللی، از روی اثری از شهرنوش پارسی‌پور، نویسنده ایرانی ساکن آمریکا، ساخته و پرداخته است.
این فیلم که از آلمان راهی جشنواره ونیز شده است، قرار است روز چهارشنبه این هفته در جشنواره فیلم ونیز به نمایش عمومی گذاشته شود.
فیلم سینمایی «زنان بدون مردان»، نخستین فیلم بلند خانم شیرین نشاط، است که بخشی از تاریخ معاصر ایران یعنی زمان کودتای نظامی علیه دولت دکتر محمد مصدق در سال ۱۳۳۲ خورشیدی را به تصویر کشیده است.
شیرین نشاط این اثر سینمایی را با الهام و اقتباس از داستان «زنان بدون مردان» شهرنوش پارسی‌پور ساخته و در آن نیز مانند اکثر کارهایش زن در مرکز ثقل فیلم قرار داده است.
تماشاگر با چهار زن در شرایط مختلفی در این فیلم و در آن دوران آشنا می‌شود، زنانی که هر کدام متعلق به یک جایگاه اجتماعی خاص‌اند و سرانجام جملگی در باغی در نزدیکی شهر کرج به همدیگر می‌رسند.
منتقدان سینمایی در آلمان داستان این فیلم را شبیه به رخدادهای بحث‌برانگیز دهمین دوره ریاست جمهوری ایران می‌دانند، فیلمی که در جای جای آن از برقراری عدالت اجتماعی سخن به میان می‌آید.
تهیه‌کننده این فیلم یک شرکت فیلمسازی در نزدیکی شهر برلین است و به این خاطر هم این فیلم از سوی کشور آلمان به شصت و ششمین جشنواره ونیز راه یافته است. شیرین نشاط، کارگردان فیلم زنان بدون مردان، با اشاره به رخدادهای سال ۱۳۳۲ خورشیدی و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق یادآور می‌شود که به این رویداد در فیلم خود هم نگاهی هنری و هم نگاهی سیاسی و تاریخی داشته است.
شیرین نشاط درباره این فیلم به رادیوفردا می‌گوید: «من به خودم اجازه دادم پافشاری بیشتری در مورد حوادث دوران دکتر مصدق و مسئله کودتای نظامی در آن زمان داشته باشم. این فیلم فیلمی است که یک سرش به مسائل هنری و انسانی و مسائلی می‌رسد که ربطی به یک مملکت و زمان به‌خصوص ندارد و از سوی دیگر نگاهی دقیق به مسائل تاریخی و سیاسی زمان خودش دارد. بنابراین من خودخواهانه خواستم فیلمی بسازم که هم کار هنری به حساب بیاید و هم کاری سیاسی باشد. به نظر من درست نیست که یک هنرمند اثری را خلق کند که فقط روی یک بعد به‌خصوص پافشاری کند. و این که چه کسی گناهکار و چه کسی بی‌گناه است. من تصمیم گرفتم حقایق را نشان بدهم تا تماشاچی خودش قضاوت کند.»
خانم نشاط درباره چندصدایی بودن فیلم «زنان بدون مردان» می‌افزاید: «دراین فیلم من یک عده توده‌ای، یک عده سلطنت‌طلب، یک عده غرب‌رفته و یک عده مسلمان را به تصویر کشیدم. چیزی که برای من جالب بود خصیصه این دوره بود. این دوره تنها دوره دموکراتیکی بود که من به یاد دارم. مهم‌ترین خصیصه این دوره این بود که ما، همه، همدیگر را تحمل می‌کردیم. لازم بود در این فیلم یادآوری کنم که ما واقعا در تاریخ کشورمان روزهایی را داشته‌ایم که دموکراسی در کشورمان وجود داشته است. حالا از کجا به کجا رسیده‌ایم؟ فکر می‌کنم نسل جوان ایرانی کاملا تاریخ را از یاد برده‌اند. و ما را فقط از بعد از انقلاب ۱۳۵۷ می‌شناسند. این فیلم یک نوع یادآوری از یک دوره جالب توجه ایران است و همان طور که زنان فیلم در تلاش برای حل مسائل خصوصی خودشان هستند ما می‌بینیم که یک مملکت هم در تلاش برای پیدا کردن آزادی و استقلال است.»
شیرین نشاط در ادامه این گفت‌وگو می‌افزاید که با ساخت این فیلم خواسته است شرایط اجتماعی آغاز دهه ۳۰ خورشیدی را در ایران بازتاب دهد: «مقصود اصلی من این بود که اشاره کنم در ایران آن زمان یک جامعه فوق‌العاده جالب و دموکراتیکی وجود داشت. در این فیلم به کافه نادری می‌رویم که محل آرتیست‌ها و روشنفکرهاست. به محله‌های سنتی سری می‌زنیم و مردم مومن را می‌بینیم. به شهر نو می‌رویم . و سعی می‌کنم که انواع و اقسام گوشه و کنار ایران را نشان دهم. این که مردم چطور با هم زندگی می‌کردند. و آن آرامشی که در ایران وجود داشت. و یک‌باره شکسته شد و البته طوری نشان دهم که حالت شعاری به خود نگیرد. بلکه به وسیله داستان و در قالب تصویرسازی سعی کنم نشان دهم که چه حوادثی به وقوع پیوسته است. مسئله فیلم البته فقط حوادث آن دوره زمانی خاص است و نه بیشتر.
کارگردان فیلم «زنان بدون مردان» می‌گوید در این فیلم باز هم زنان را در مرکز ثقل داستانش قرار داده است: «خودم هم کنجکاوم بدانم چرا همیشه سوژه من یک زن است؟ فکر می‌کنم زنان قادرند فقط از دریچه یک زن به دنیا نگاه کنند. البته این نیست که فقط جانب زنان را بگیرم. من برای مردان احترام بسیاری قائلم. آنان را موجودات باارزشی می‌دانم بنابراین برای من حالت منفی ندارد. اما برای من جالب است که موضوع شخصی و اجتماعی این زنان در هر دوره از تاریخ ایران نشان‌دهنده مسائل کلی اجتماعی در ایران است.»
فیلم سینمایی «زنان بدون مردان» در بخش مسابقه شصت و ششمین جشنواره ونیز با ۲۳ فیلم دیگر برای دستیابی به شیر طلایی رقابت می‌کند. این فیلم در ۱۸ شهریور سال جاری با حضور کارگردان فیلم، خانم شیرین نشاط و شجاع آذری، دستیار کارگردان، و همین طور تنی چند از بازیگران آن از جمله خانم شبنم طلوعی، پگاه فریدونی، نوید اخوان، عباس بختیاری و شهرام کریمی به نمایش در می‌آید.
شهرام کریمی، نقاش و طراح صحنه فیلم زنان بدون مردان، هم در این گفت‌وگو با ما از چگونگی کار خود در مراکش و آلمان می‌گوید: «من خودم نقاشم. کار ویدیو و نقاشی می‌کنم. من در بخش طراحی صحنه با خانم نشاط کار می‌کردم و تخصصم در نقاشی کمک می‌کرد تا صحنه‌ها شکل زیبایی پیدا کنند. شما هر کدام از صحنه‌های فیلم را که ببنیید انگار یک صحنه نقاشی می‌بینید. در مراکش ساختن فضاهایی شبیه به ایران کار سختی بود. آرزوی من این بود که می‌توانستیم برای گرفتن آن صحنه‌ها به ایران برویم. اما وقتی در مراکش باشیم کار من بسیار سخت‌تر خواهد بود. من باید یک باغ، شبیه به باغ ایرانی شیرازی پیدا می‌کردم. در این رابطه زحمت بسیاری را تقبل کردم. خانه فائزه در فیلم باغی است کاملا شبیه به باغ‌های شیراز. من خودم قلم مو را برمی‌داشتم و دیوارها را مثل تابلو نقاشی رنگ می‌کردم.»
شهرام کریمی، طراح صحنه فیلم سینمایی زنان بدون مردان، درباره پژوهش‌های خود در پرداخت فضای فیلم در آلمان برای بازسازی ایران دهه ۳۰ خورشیدی می‌گوید: «تحقیق کردن و جستجو کردن بخش اساسی کار بود. تا زمان اجرای کار از طریق کتاب کار را دنبال می‌کردم . با کسانی که در ایران می‌شناختم و با آرشیتکت‌های قدیمی تماس می‌گرفتم و صحبت می‌کردم. در آلمان اگر نگاه کنید می‌بینید با وجود این که از هیتلر بدشان می‌آید، اما ۵۰ هزار فیلم از دوره هیتلر در آرشیوشان دارند. در ایران بدبختانه آرشیو حرفه‌ای وجود ندارد.»
کریمی از عمده‌ترین مشکلات خود در طراحی این فیلم می‌گوید: «هالیوود هر چقدر هم بد باشد، پولش خوب است (می‌خندد) اما ما همیشه مشکل مالی داریم. بعضی از صحنه‌های فیلم ما از دید برخی در حد صحنه‌های هالیود است. مردم وقتی این فیلم‌ها را در بخش حرفه‌ای می‌بینند متعجب می‌شوند. اما نمی‌دانند این صحنه‌ها با چه پول کمی آفریده شده است؟ این از آن دست مشکلاتی است که در لحظه حساس وقتی یک میز می‌خواهی تهیه‌کننده می‌گوید که نداریم و آن موقع است که نمی‌دانی باید چه کنی.»