مدیر عامل شرکت فرودگاه‌های ایران می‌گوید که از ۵۴ فرودگاه کشور ۵۱ فرودگاه اقتصادی نیستند. به گزارش خبرگزاری مهر، محسن اسماعیلی، مدیر عامل فرودگاه‌های ایران، ضمن اعلام این مطلب اضافه کرده است که غیر اقتصادی بودن فرودگاه‌های کشور دلیلی برای تعطیلی آن‌ها نیست.
به اعتقاد کار‌شناسان حمل ونقل هوایی، یکی از راهکارهای موجود برای جلوگیری از غیراقتصادی شدن فرودگاه‌ها واگذاری آن به بخش خصوصی است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی ایران و بی‌میلی بخش خصوصی برای انتقال سرمایه خود به این بخش همچنان ۹۰ درصد از فرودگاه‌های ایران غیر اقتصادی و زیان‌ده هستند.
در همین زمینه رادیوفردا گفت‌گویی کرده است با علیرضا افتخار دادخواه، کار‌شناس صعنت حمل ونقل در لندن، و نخست از او درباره عمده دلایل غیر اقتصادی بودن فرودگاه‌های ایران پرسیده است:
علیرضا افتخار دادخواه: اصولا فرودگاه‌هایی که در ایران در طی ۳۵ سال گذشته ساخته شده‌اند، اقتصادی بودن را مد نظر نداشته‌اند.
ساخت این فرودگاه‌ها بیشتر بر اساس نیازهای استانی شکل گرفته است، چرا که می‌بایست هر منطقه یک فرودگاه برای مواقع اضطرای داشته باشد. حالا اگر در مسیر ساخت این فرودگاه‌ها، مسافر و تقاضا هم برای آن افزایش می‌یافت طبعا ساخت این فرودگاه‌ها توجیه هم داشت.
اصولا فرودگاه‌ها برای این که اقتصادی باشند به عوامل زیادی نیاز دارند، تجهیزات، تسهیلات، نیروهای متخصص، سرمایه‌گذاری و هواپیماهایی که قادر باشند به این فرودگاه‌ها پرواز کنند.
عمده‌ترین دلیل غیر اقتصادی بودن فرودگاه‌های ایران این است که سرمایه به آنجا جذب نمی‌شود و تعداد هواپیما‌ها کافی نیست. ما الان چیزی حدود ۲۰۰ فروند هواپیما در ایران داریم که همه آن‌ها هم عملیاتی نیستند. ۵۴ فرودگاه عملیاتی و چندین فرودگاه غیر عملیاتی داریم. در نتیجه در این میان نسبت عرضه و تقاضا متناسب نیست.
یکی از موفقیت‌هایی که کشورهای اروپایی و آمریکا در زمینه حمل و نقل هوایی داشته‌اند، مسئله آزادسازی قیمت‌ها و ایجاد فضای رقابتی و حذف انحصار‌ها بوده است.
این که ما بخواهیم فرودگاه‌های ایران را اختصاصی کنیم در وضعیت اقتصادی امروز کار دشواری است. مسلما وقتی که فرودگاه به صورت دولتی اداره می‌شود تمام مقرارت دولتی در موردش اعمال می‌شود و بخش خصوصی این شجاعت را به خودش نمی‌دهد که به هزار و یک دلیل وارد حیطه فرودگاه‌های دولتی شود.
مثلا وقتی فرودگاهی یک پرواز را انجام می‌دهد و یک ایرلاین در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، آن خط هوایی بایستی یک سری شارژهایی پرداخت کند. در سال‌های اخیر ما ندیده‌ایم که هیچ خط هوایی، حتی خطوط هوایی مانند ایران‌ایر، ایران ایرتور یا ماهان، شارژ‌ها را به موقع پرداخت کنند.
این را هم باید بدانیم که درآمدهای فرودگاه به طور طبیعی از این منابع حاصل می‌شود. پس دیگر آن فرودگاه درآمد ثابتی نخواهد داشت.
نکته دیگر این که اگر آن فرودگاه هم درآمدی داشته باشد، این طور نیست که آن درآمد در خود فرودگاه هزینه شود. بلکه آن پول به خزانه و شرکت فرودگاه‌ها واریز می‌شود و آن‌ها هم اگر صلاح دیدند این درآمد را در این فرودگاه‌ها هزینه می‌کنند.
بنابراین ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که حتی اگر فرودگاه‌ها را به بخش خصوصی هم واگذار کنند، مثل کشورهای اروپایی فرودگاه‌ها خودکفا شده به سمت اقتصادی بودن گام بردارند.
در شرایط فعلی که ما در تحریم به سر می‌بریم و نمی‌توانیم هواپیمای مناسبی وارد ناوگان هوایی کنیم، و سهم حمل و نقل هوایی در رابطه با مسافر تنها سه درصد است، بهترین گزینه این است که آن فرودگاه‌هایی را که پتانسیل اقتصادی شدن دارند که چیزی حدود ۱۵ فرودگاه در سراسر کشورند نگهداری کنیم و هزینه را به سمت نگهداری آن‌ها ببریم.
بهتر است سعی کنیم از منابع داخلی در این فرودگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم و سایر فرودگاه‌ها را فعلا تعطیل کنیم. چون که شما طبعا برای نگهداری فرودگاه بایستی هزینه پرداخت کنید و این هزینه‌ها باید از منابع دولتی تامین شود.
اگر نرخ بلیت افزایش یابد ایرلاین‌ها وضعیت بهتری پیدا می‌کنند. ولی این که رابطه مستقیمی بین این دو مسئله وجود داشته باشد و افزایش نرخ بلیت بتواند فرودگاه‌ها را اقتصادی کند، از نظر مسائل ریاضی و اقتصاد حمل و نقل، این رابطه وجود ندارد.
فرودگاه فقط محل نشست و برخاست هواپیما نیست. فرودگاه یک شهرکی است که می‌تواند یک مبلغ اقتصادی باشد. ولی در ایران به جز یک استثنا که آن هم فرودگاه امام است، سایر فرودگاه‌های‌مان هنوز هم به این سو حرکت نکرده‌اند. و فرودگاه امام هم تازه در طول دو یا سه سال اخیر به این سو حرکت کرده است. بنابراین می‌توانم بگویم که اگر نرخ بلیت هم افزایش یابد، بعید به نظر می‌رسد که فرودگاه‌های‌مان اقتصادی شوند.
به اعتقاد کار‌شناسان حمل ونقل هوایی، یکی از راهکارهای موجود برای جلوگیری از غیراقتصادی شدن فرودگاه‌ها واگذاری آن به بخش خصوصی است که با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی ایران و بی‌میلی بخش خصوصی برای انتقال سرمایه خود به این بخش همچنان ۹۰ درصد از فرودگاه‌های ایران غیر اقتصادی و زیان‌ده هستند.
در همین زمینه رادیوفردا گفت‌گویی کرده است با علیرضا افتخار دادخواه، کار‌شناس صعنت حمل ونقل در لندن، و نخست از او درباره عمده دلایل غیر اقتصادی بودن فرودگاه‌های ایران پرسیده است:
علیرضا افتخار دادخواه: اصولا فرودگاه‌هایی که در ایران در طی ۳۵ سال گذشته ساخته شده‌اند، اقتصادی بودن را مد نظر نداشته‌اند.
ساخت این فرودگاه‌ها بیشتر بر اساس نیازهای استانی شکل گرفته است، چرا که می‌بایست هر منطقه یک فرودگاه برای مواقع اضطرای داشته باشد. حالا اگر در مسیر ساخت این فرودگاه‌ها، مسافر و تقاضا هم برای آن افزایش می‌یافت طبعا ساخت این فرودگاه‌ها توجیه هم داشت.
اصولا فرودگاه‌ها برای این که اقتصادی باشند به عوامل زیادی نیاز دارند، تجهیزات، تسهیلات، نیروهای متخصص، سرمایه‌گذاری و هواپیماهایی که قادر باشند به این فرودگاه‌ها پرواز کنند.
عمده‌ترین دلیل غیر اقتصادی بودن فرودگاه‌های ایران این است که سرمایه به آنجا جذب نمی‌شود و تعداد هواپیما‌ها کافی نیست. ما الان چیزی حدود ۲۰۰ فروند هواپیما در ایران داریم که همه آن‌ها هم عملیاتی نیستند. ۵۴ فرودگاه عملیاتی و چندین فرودگاه غیر عملیاتی داریم. در نتیجه در این میان نسبت عرضه و تقاضا متناسب نیست.
یکی از موفقیت‌هایی که کشورهای اروپایی و آمریکا در زمینه حمل و نقل هوایی داشته‌اند، مسئله آزادسازی قیمت‌ها و ایجاد فضای رقابتی و حذف انحصار‌ها بوده است.
- به اعتقاد شما دولتی بودن فرودگاه‌های ایران تا چه اندازه در مسئله ضرردهی فرودگاه‌ها نقش دارد؟
این که ما بخواهیم فرودگاه‌های ایران را اختصاصی کنیم در وضعیت اقتصادی امروز کار دشواری است. مسلما وقتی که فرودگاه به صورت دولتی اداره می‌شود تمام مقرارت دولتی در موردش اعمال می‌شود و بخش خصوصی این شجاعت را به خودش نمی‌دهد که به هزار و یک دلیل وارد حیطه فرودگاه‌های دولتی شود.
مثلا وقتی فرودگاهی یک پرواز را انجام می‌دهد و یک ایرلاین در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، آن خط هوایی بایستی یک سری شارژهایی پرداخت کند. در سال‌های اخیر ما ندیده‌ایم که هیچ خط هوایی، حتی خطوط هوایی مانند ایران‌ایر، ایران ایرتور یا ماهان، شارژ‌ها را به موقع پرداخت کنند.
این را هم باید بدانیم که درآمدهای فرودگاه به طور طبیعی از این منابع حاصل می‌شود. پس دیگر آن فرودگاه درآمد ثابتی نخواهد داشت.
نکته دیگر این که اگر آن فرودگاه هم درآمدی داشته باشد، این طور نیست که آن درآمد در خود فرودگاه هزینه شود. بلکه آن پول به خزانه و شرکت فرودگاه‌ها واریز می‌شود و آن‌ها هم اگر صلاح دیدند این درآمد را در این فرودگاه‌ها هزینه می‌کنند.
بنابراین ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که حتی اگر فرودگاه‌ها را به بخش خصوصی هم واگذار کنند، مثل کشورهای اروپایی فرودگاه‌ها خودکفا شده به سمت اقتصادی بودن گام بردارند.
- آقای افتخاردادخواه، فرودگاهی که در حال ضرردهی است از نظر کار‌شناسی باید بسته شود؟ یا این که همچنان باید با آن کنار آمد تا وضعیت تغییر کند؟
در شرایط فعلی که ما در تحریم به سر می‌بریم و نمی‌توانیم هواپیمای مناسبی وارد ناوگان هوایی کنیم، و سهم حمل و نقل هوایی در رابطه با مسافر تنها سه درصد است، بهترین گزینه این است که آن فرودگاه‌هایی را که پتانسیل اقتصادی شدن دارند که چیزی حدود ۱۵ فرودگاه در سراسر کشورند نگهداری کنیم و هزینه را به سمت نگهداری آن‌ها ببریم.
بهتر است سعی کنیم از منابع داخلی در این فرودگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم و سایر فرودگاه‌ها را فعلا تعطیل کنیم. چون که شما طبعا برای نگهداری فرودگاه بایستی هزینه پرداخت کنید و این هزینه‌ها باید از منابع دولتی تامین شود.
- حالا آیا می‌شود این ضرردهی فرودگاه‌ها را با افزایش نرخ بلیت‌های هواپیما یا نرخ حمل و نقل کالا، کنترل کرد؟
اگر نرخ بلیت افزایش یابد ایرلاین‌ها وضعیت بهتری پیدا می‌کنند. ولی این که رابطه مستقیمی بین این دو مسئله وجود داشته باشد و افزایش نرخ بلیت بتواند فرودگاه‌ها را اقتصادی کند، از نظر مسائل ریاضی و اقتصاد حمل و نقل، این رابطه وجود ندارد.
فرودگاه فقط محل نشست و برخاست هواپیما نیست. فرودگاه یک شهرکی است که می‌تواند یک مبلغ اقتصادی باشد. ولی در ایران به جز یک استثنا که آن هم فرودگاه امام است، سایر فرودگاه‌های‌مان هنوز هم به این سو حرکت نکرده‌اند. و فرودگاه امام هم تازه در طول دو یا سه سال اخیر به این سو حرکت کرده است. بنابراین می‌توانم بگویم که اگر نرخ بلیت هم افزایش یابد، بعید به نظر می‌رسد که فرودگاه‌های‌مان اقتصادی شوند.