سازمان سوييفت روز پنج‌شنبه، ۲۵ اسفندماه، اعلام کرد که کليه خدمات خود را به آن دسته از بانک‌ها و نهادهای مالی ايرانی که مشمول تحريم‌های اتحاديه اروپا و آمريکا هستند از روز شنبه، ۲۷ اسفندماه، قطع خواهد کرد.
سوييفت يک کد شناسايی ويژه برای بانک‌ها و موسسات مالی بين‌المللی است که از طريق آن می‌توانند نقل و انتقال پول برای خريد و فروش کالا و خدمات را انجام دهند. اين کد بزرگ‌ترين و مهم‌ترين سيستم ارتباط الکترونيکی جهان برای بانک‌هاست.
ايران يکی از استفاده‌کنندگان از اين سيستم است و قطع ارتباط با سوييفت باعث خواهد شد که ايران يکی از مسيرهای اصلی تجارت با دنيا را از دست بدهد. بانک‌های ايرانی بخش بزرگی از مبادلات تجاری خود را با استفاده از همين سيستم انجام می‌دهند.
رادیوفردا درباره تاثير قطع شدن خدمات سوييفت بر اقتصاد ايران گفت‌وگويی کرده است با مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحاديه اروپا.
مهرداد عمادی: ما در کوتاه‌مدت در حال ديدن اين پيامدها هستيم. در اين چند روزه اگر نگاه کنيم يک بانک چينی سرمايه‌گذاری خودش را در پروژه ايران و پاکستان متوقف کرده است، به اين دليل که نگران اين محدوديت‌های جديد بانکی بود. همچنين ديروز و امروز چند بانک غير اروپايی اعلام کردند که ديگر روابط تجاری با بانک‌های ايران نخواهند داشت.
ما از همين الان می‌بينيم که تعدادی از موسسات مالی غير ايرانی برای جلوگيری از خطر به پيشواز رفته‌اند.
اما در ميان‌مدت اثری که خواهد گذاشت اين خواهد بود که تصور می‌کنم در کمتر از صد روز شاهد اين باشيم که يک تشنج بسيار بسيار گسترده به تجارت خارجی ما و سيستم بانکی ما وارد شود که در اين چهارچوب خارج از انتظار نيست که تورم به طرز قابل توجهی بالا برود.
علي‌رغم اين ذخيره‌اندوزی بسيار مهمی که دولت در اين هفت هشت ماهه کرده است، و به نظر منم اين کار درستی بوده است، اما جلوی اين مسئله را نخواهد گرفت. برای اين که همه خواهند دانست که با برداشتن کد سيستم سویيفت از سيستم ايران ما دچار يک اقتصاد به شدت دچار کمبود کالا و کمبود توان برای تامين نيازهای توليدی‌مان خواهيم شد. همچنان که بايد انتظار داشته باشيم که روند بيکاری بالا برود و در ميان‌مدت کمبود کالا به شدت محسوس خواهد شد.
هر کشور يا سيستمی وقتی زير فشار باشد سعی خواهد کرد که راه‌های جانشين و جبران‌کننده پيدا کند. اين يک مسير خردگرايانه برای هر کشوری است.
اما اين ابزارها و توان‌ها روز به روز برای ايران کم‌رنگ‌تر خواهد شد. به عنوان مثال، بزرگ‌ترين صرافی در کشور امارات- الانصاری- اعلام کرده است که ديگر با طرف‌هايی که ريال عرضه می‌کنند داد و ستد نخواهند کرد و با يک تصميم تمام طرف‌های ايرانی را حذف کرده‌اند.
اين مسئله به حذف سویيفت و محدوديت‌های بانکی برمی‌گردد.
شما به اين نکته اشاره کرديد که هزينه‌ها بالا رفته است. اين کاملا درست است. برخی خريدهای ايران تا نزديک به چهار برابر بعد از اين که هزينه دستمزد واسطه‌ها و شرکت‌های نمادی و غير حقيقی که از کشور مالزی و پاکستان هزينه هايشان پرداخت می شود، چهار برابر هزينه‌های بين‌المللی است.
اين مسئله بايد يک علامت سوال در ذهن ما ايجاد کند که آيا اين رويه که ما دنبال می‌کنيم، آيا ارزش اين را دارد که ایران اين همه هزينه کند. در نهايت ما به حرفی خواهيم رسيد که خيلی افراد و موسسات کم و محدودی خواهند بود که بپذيرند که برای دور زدن تحريم‌ها بستر مناسبی برای ما بسازند.
متاسفانه اين را بايد اينجا باز گفت که صدمه‌های سنگين اين تحريم ها متوجه مردم خواهد بود. شهروندان ما دچار مشکل خواهند شد و ما بايد دنبال اين باشيم که به شکلی نيازهای اساسی شهروندان را به حداقل هزينه برسانيم. اما اين که هزينه تجارت ما چند برابر خواهد شد، بی‌ترديد خواهد بود.
خروج ايران از سيستم سویيفت آيا تاثيری هم بر اقتصاد جهانی خواهد گذاشت؟ حداقل در کوتاه‌مدت؟
در کل سيستم اقتصاد جهانی تاثير زيادی نخواهد گذاشت، برای اين که ما آن قدر سيستم کوچکی هستيم که تاثير زيادی نخواهيم گذاشت. اما بر روی بعضی از اقتصادهايی که با ما ارتباط پر رنگ و گسترده داشته‌اند، اثرات عميقی خواهد داشت. مثلا کشوری مثل ترکيه در اين دو دهه پل ارتباطی ما با اتحاديه اروپا بوده است. طبعا تحريم‌ها خيلی به ترکيه ضربه خواهد زد. يا کشور امارات که در طول اين چند سال دروازه دور زدن ما برای تحريم‌ها بود، طبعا آنها هم خيلی صدمه خواهند ديد.
در مرحله بعدی من فکر می‌کنم کشور مالزی آسيب خواهد ديد. چون بسياری از خريدهايی که ما برای انجام آن معامله‌ها مشکل داشتيم، شرکت‌های پوشالی مالزی برای ما پوشش می‌دادند. به عنوان نمونه اقتصاد اين سه کشور اثرهای عميقی خواهند پذيرفت.
وليکن اگر شما در سطح خود اتحاديه اروپا نگاه کنيد، ايران در چهارچوب روابط اقتصادی اتحاديه اروپا خيلی کوچک و محدود است.
البته من اينجا بايد بلافاصله به يک استثنا اشاره کنم و آن اين است که هر گاه که صدور نفت ما از بازار نفت جهانی حذف شود، قيمت نفت را بالا خواهد برد و حتی در بورس‌های جهانی انرژی ممکن است به بورس‌بازی در بازار آينده نفت اثر بگذارد. ولی من تصور می‌کنم اين تاثير کوتاه‌مدت باشد و در تابستان اثر منفی آن کم‌رنگ‌تر بشود.
ولی اين را هم بايد تاکيد کرد که در زمينه انرژِی ايران يک بازيکن عمده است و نمی‌شود انتظار داشت که حذف او در بازارهای جهانی اثری نداشته باشد.
سوييفت يک کد شناسايی ويژه برای بانک‌ها و موسسات مالی بين‌المللی است که از طريق آن می‌توانند نقل و انتقال پول برای خريد و فروش کالا و خدمات را انجام دهند. اين کد بزرگ‌ترين و مهم‌ترين سيستم ارتباط الکترونيکی جهان برای بانک‌هاست.
ايران يکی از استفاده‌کنندگان از اين سيستم است و قطع ارتباط با سوييفت باعث خواهد شد که ايران يکی از مسيرهای اصلی تجارت با دنيا را از دست بدهد. بانک‌های ايرانی بخش بزرگی از مبادلات تجاری خود را با استفاده از همين سيستم انجام می‌دهند.
رادیوفردا درباره تاثير قطع شدن خدمات سوييفت بر اقتصاد ايران گفت‌وگويی کرده است با مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحاديه اروپا.
- پيامدهای قطع ارائه خدمات سوييفت به ايران چه خواهد بود؟
مهرداد عمادی: ما در کوتاه‌مدت در حال ديدن اين پيامدها هستيم. در اين چند روزه اگر نگاه کنيم يک بانک چينی سرمايه‌گذاری خودش را در پروژه ايران و پاکستان متوقف کرده است، به اين دليل که نگران اين محدوديت‌های جديد بانکی بود. همچنين ديروز و امروز چند بانک غير اروپايی اعلام کردند که ديگر روابط تجاری با بانک‌های ايران نخواهند داشت.
ما از همين الان می‌بينيم که تعدادی از موسسات مالی غير ايرانی برای جلوگيری از خطر به پيشواز رفته‌اند.
اما در ميان‌مدت اثری که خواهد گذاشت اين خواهد بود که تصور می‌کنم در کمتر از صد روز شاهد اين باشيم که يک تشنج بسيار بسيار گسترده به تجارت خارجی ما و سيستم بانکی ما وارد شود که در اين چهارچوب خارج از انتظار نيست که تورم به طرز قابل توجهی بالا برود.
علي‌رغم اين ذخيره‌اندوزی بسيار مهمی که دولت در اين هفت هشت ماهه کرده است، و به نظر منم اين کار درستی بوده است، اما جلوی اين مسئله را نخواهد گرفت. برای اين که همه خواهند دانست که با برداشتن کد سيستم سویيفت از سيستم ايران ما دچار يک اقتصاد به شدت دچار کمبود کالا و کمبود توان برای تامين نيازهای توليدی‌مان خواهيم شد. همچنان که بايد انتظار داشته باشيم که روند بيکاری بالا برود و در ميان‌مدت کمبود کالا به شدت محسوس خواهد شد.
- امروز خبر آمد که ايران به خريد غلات و گندم از کشورهای مختلف جهان و حتی از آمريکا ادامه خواهد داد. آيا اگر سویيفت هم از بازار ايران خارج شود، ايران گزينه‌های ديگری دارد برای اين که مبادلات تجاری خود را با کشورهای مختلف جهان به ويژه با چين و روسيه و کشورهايی از اين قبيل ادامه دهد؟
هر کشور يا سيستمی وقتی زير فشار باشد سعی خواهد کرد که راه‌های جانشين و جبران‌کننده پيدا کند. اين يک مسير خردگرايانه برای هر کشوری است.
اما اين ابزارها و توان‌ها روز به روز برای ايران کم‌رنگ‌تر خواهد شد. به عنوان مثال، بزرگ‌ترين صرافی در کشور امارات- الانصاری- اعلام کرده است که ديگر با طرف‌هايی که ريال عرضه می‌کنند داد و ستد نخواهند کرد و با يک تصميم تمام طرف‌های ايرانی را حذف کرده‌اند.
اين مسئله به حذف سویيفت و محدوديت‌های بانکی برمی‌گردد.
شما به اين نکته اشاره کرديد که هزينه‌ها بالا رفته است. اين کاملا درست است. برخی خريدهای ايران تا نزديک به چهار برابر بعد از اين که هزينه دستمزد واسطه‌ها و شرکت‌های نمادی و غير حقيقی که از کشور مالزی و پاکستان هزينه هايشان پرداخت می شود، چهار برابر هزينه‌های بين‌المللی است.
اين مسئله بايد يک علامت سوال در ذهن ما ايجاد کند که آيا اين رويه که ما دنبال می‌کنيم، آيا ارزش اين را دارد که ایران اين همه هزينه کند. در نهايت ما به حرفی خواهيم رسيد که خيلی افراد و موسسات کم و محدودی خواهند بود که بپذيرند که برای دور زدن تحريم‌ها بستر مناسبی برای ما بسازند.
متاسفانه اين را بايد اينجا باز گفت که صدمه‌های سنگين اين تحريم ها متوجه مردم خواهد بود. شهروندان ما دچار مشکل خواهند شد و ما بايد دنبال اين باشيم که به شکلی نيازهای اساسی شهروندان را به حداقل هزينه برسانيم. اما اين که هزينه تجارت ما چند برابر خواهد شد، بی‌ترديد خواهد بود.
خروج ايران از سيستم سویيفت آيا تاثيری هم بر اقتصاد جهانی خواهد گذاشت؟ حداقل در کوتاه‌مدت؟
در کل سيستم اقتصاد جهانی تاثير زيادی نخواهد گذاشت، برای اين که ما آن قدر سيستم کوچکی هستيم که تاثير زيادی نخواهيم گذاشت. اما بر روی بعضی از اقتصادهايی که با ما ارتباط پر رنگ و گسترده داشته‌اند، اثرات عميقی خواهد داشت. مثلا کشوری مثل ترکيه در اين دو دهه پل ارتباطی ما با اتحاديه اروپا بوده است. طبعا تحريم‌ها خيلی به ترکيه ضربه خواهد زد. يا کشور امارات که در طول اين چند سال دروازه دور زدن ما برای تحريم‌ها بود، طبعا آنها هم خيلی صدمه خواهند ديد.
در مرحله بعدی من فکر می‌کنم کشور مالزی آسيب خواهد ديد. چون بسياری از خريدهايی که ما برای انجام آن معامله‌ها مشکل داشتيم، شرکت‌های پوشالی مالزی برای ما پوشش می‌دادند. به عنوان نمونه اقتصاد اين سه کشور اثرهای عميقی خواهند پذيرفت.
وليکن اگر شما در سطح خود اتحاديه اروپا نگاه کنيد، ايران در چهارچوب روابط اقتصادی اتحاديه اروپا خيلی کوچک و محدود است.
البته من اينجا بايد بلافاصله به يک استثنا اشاره کنم و آن اين است که هر گاه که صدور نفت ما از بازار نفت جهانی حذف شود، قيمت نفت را بالا خواهد برد و حتی در بورس‌های جهانی انرژی ممکن است به بورس‌بازی در بازار آينده نفت اثر بگذارد. ولی من تصور می‌کنم اين تاثير کوتاه‌مدت باشد و در تابستان اثر منفی آن کم‌رنگ‌تر بشود.
ولی اين را هم بايد تاکيد کرد که در زمينه انرژِی ايران يک بازيکن عمده است و نمی‌شود انتظار داشت که حذف او در بازارهای جهانی اثری نداشته باشد.