ولایت عهدی نایف، «چالشی جدید» در برابر ملک عبدالله

مراسم تدفین امیر سلطان، ولیعهد عربستان سعودی، که در ۸۶ سالگی درگذشت روز سه‌شنبه هفته گذشته در حالی برگزار شد که بسیاری از رهبران جهان و مقامات عالی‌رتبه کشورهای مختلف برای شرکت در این مراسم به ریاض رفته‌ بودند. از جمله علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران.

رادیوفردا نگاهی دارد به موضوع تعیین ولیعهد جدید در خاندان آل سعود و وضعیت روابط ایران و عربستان [این گزارش پیش از معرفی ولیعهد تازه عربستان تهیه شده است].

گزارش مراد ویسی را بشنوید

گزارش مراد ویسی را بشنوید

همزمان با برگزاری مراسم ترحیم امیرسلطان بن عبدالعزیز، ولیعهد عربستان، رقابت‌ها برای جانشینی او بین امیران آل سعود ادامه یافت تا این که روز جمعه شاهزاده نایف به عنوان ولیعهد جدید این کشور معرفی شد.

علی مهتدی، کار‌شناس مسائل جهان عرب در پاریس، معتقد است که «در این میان شانس امیر نایف، وزیر کشور ۷۸ ساله عربستان، برای تکیه زدن بر سمت ولیعهدی بیش از دیگران است».

علی مهتدی: به شکل سنتی، سال‌هاست بعد از تاسیس پادشاهی آل سعود، مقام سلطنت یا پادشاهی در دست فرزندان سعود بن عبدالعزیز، موسس پادشاهی آل سعود، بوده است.

اکنون تمام فرزندان باقی‌مانده از وی در شرایط بسیار سالخورده و بیماری قرار دارند. ملک عبدالله بالا‌تر از ۸۰ سال سن دارد و در عین حال بیمار است. بیشترین شانس برای تصدی مقام ولایت عهدی عربستان نایف بن عبدالعزیز، برادر ناتنی ملک عبدالله، است که او هم نزدیک به ۸۰ سال سن دارد و باز هم در عین حال بیمار است.

اما در حالی که سنت سعودی‌ها برای تعیین پادشاه و ولیعهد، رسیدن مقام از برادر بزرگ‌تر به برادر کوچک‌تر است، برخی نوادگان آل سعود که البته خود، در مرز ۵۰ یا ۶۰ سالگی هستند، مدعی ولایت عهدی و حتی پادشاهی هستند.

علی مهتدی: رقابتی میان نسل اول فرزندان سعود بن عبدالعزیز با نسل دوم آن‌ها جریان دارد. در خود نسل اول هم اختلافات بسیاری وجود دارد.

ملک عبدالله از چهره‌هایی بوده که طرفدار اصلاحات بوده است. در عین حال نایف مخالف این اصلاحات است و شخصیت بسیار محافظه‌کاری است که ولایت عهدی او می‌تواند یک چالش جدیدی در برابر ملک عبدالله باشد.

در عین حال چهار تن از نوه‌های سعود بن عبدالعزیز هم شانس تصدی مقام ولایت عهدی را دارند که بارز‌ترین آن‌ها فرزند ملک فهد، پادشاه سابق و فرزند ملک عبدالله، پادشاه کنونی و همچنین بندر بن سلطان، فرزند ولیعهد درگذشته است.

بندر بن سلطان روابط بسیار خوبی با آمریکایی‌ها دارد و در ‌‌نهایت می‌شود به این شکل گفت که سرنوشت عربستان در وضعیت کنونی بسیار مبهم است و با توجه به بیماری یک‌ساله ملک عبدالله، این نگرانی وجود دارد که ولایت عهدی و پادشاهی در طول مدت پیش رو، دست به دست بشود و عربستان شاهد یک نوع بی‌ثباتی سیاسی باشد.

در این میان مراسم ترحیم سلطان بن عبدالعزیز فرصتی شد تا مقامات جمهوری اسلامی نیز در صدد تسلیت و تسلی به همتایان عربستانی خود برآیند.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور ایران، و اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیام‌های تسلیتی برای ملک عبدالله با عنوان خادم حرمین شریفین فرستاده‌اند.

اما آیا این پیام‌های تسلیت و حضور وزیر خارجه ایران در مراسم ترحیم ولیعهد عربستان از تنش‌های اخیر در روابط تهران و ریاض خواهد کاست؟

علی مهتدی: یک مقدار از پیام‌های سیاسی که مسئولین ایرانی در تسلیت به مسئولین عربستان داده‌اند و سفری که قرار است وزیر امور خارجه ایران برای شرکت در مراسم تدفین امیر سلطان به عربستان داشته باشد، حالت پروتکلی دارد و این امر بین کشور‌ها بسیار مرسوم است.

از سوی دیگر به خاطر تنشی که به خاطر تلاش برای ترور سفیر عربستان در آمریکا از سوی ایران، بین ایران وعربستان شکل گرفته است، جا را برای نزدیکی ایران و عربستان فراهم نمی‌کند.

با اقداماتی که عربستان انجام داده و شکایتی که از ایران به شورای امنیت کرده است، چالش و درگیری بین دو کشور در آینده بسیار شدید‌تر خواهد بود.

ایران در شرایط کنونی و با توجه به این که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همگی با عربستان اعلام همبستگی کرده‌اند، و نزدیک به عربستان یا زیر نفوذ این کشور قرار دارند، تلاش می‌کند از این موقعیتی که به شکل ناخودآگاه خلق شده است، استفاده کند.

اما تحلیل‌گران عرب بر این باورند که این اتفاق رخ نخواهد داد و تنش میان دو کشور شدید‌تر از قبل خواهد شد. و این نوع ارسال پیام‌های تسلیت و اظهار همدردی، بیشتر از این که جنبه پروتکلی داشته باشد، وجه دیگری ندارد.

تردیدی نیست که ایران وعربستان در موارد مهمی نظیر معادلات و تحولات فلسطین، عراق، لبنان، بحرین و سوریه با یکدیگر اختلاف نظر دارند، و به تازگی نیز اتهامات واشینگتن مبنی بر تلاش ایران برای ترور سفیر عربستان در آمریکا، به این اختلافات دامن زده است.