صدای فریاد زنان فرانسوی شنبه هفته گذشته، ششم نوامبر، در خیابان‌های پاریس طنین‌انداز شد تا به زنان جهان یادآوری کنند که نگه داشتن حقی که پیش از این به دست آورده‌اند، چندان هم آسان نیست. آنها به خیابان‌های پاریس و چند شهر بزرگ فرانسه آمدند تا از آن چه به گفته آنان حق بر بدن‌شان است دفاع کنند.
تلاش زنان فرانسوی برای حفظ حق خود بر بدن خود در حالی صورت می‌گیرد که در حال حاضر یک چهارم جمعیت دنیا در کشورهایی زندگی می‌کنند که پایان دادن داوطلبانه به حاملگی در آنجا ممنوع یا مشمول قوانینی بسیار سخت‌گیرانه است. این کشورها عموماً در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا واقع شده‌اند.
در قرن نوزدهم سقط جنین در بسیاری از کشورها تحت نفوذ پاپ و کاتولیک‌ها ممنوع شد و موجب وضع قوانین در بسیاری از کشورهای در حال توسعه گردید. در همین حال هر سال ۴۸ درصد سقط جنین‌ها در شرایط بسیار بد بهداشتی انجام می‌گیرد و دویست هزار زن هر سال بر اثر سقط جنین غیرقانونی و مخفی جان خود را از دست می‌دهند.
در قاره آفریقا، تنها کیپ ورد، تونس و آفریقای جنوبی به زنان اجازه سقط جنین قانونی را می‌دهند و در مجموع ۹۹ درصد موارد سقط جنین مخفیانه صورت می‌گیرند. در کشورهای صنعتی هم وضعیت چندان بهتر نیست، زیرا تنها ۷۶ درصد زنان حق دارند خودشان در مورد توقف بارداری ناخواسته‌شان تصمیم بگیرند.
در اتحادیه اروپا نیز وضع بر همین منوال است و پایان دادن داوطلبانه به بارداری، در چهار کشور همچنان ممنوع است: قبرس، مالت، لهستان و ایرلند که در سال ۱۹۸۳ قانون حمایت از نطفه به عنوان موجود زنده مستقل را تصویب کرد و بدین ترتیب کسی که به حاملگی پایان دهد به مجازات حبس محکوم می‌شود. پرتغال تنها از سال ۲۰۰۷ این عمل را قانونی کرد و تنها چند ماه از تصویب این قانون در اسپانیا می‌گذرد. سوده راد، فعال حقوق زنان ساکن پاریس، در برنامه امروز همراه ماست تا با هم نگاهی داشته باشیم به قوانین سقط جنین در کشور فرانسه.
سوده راد، فعال حقوق زنان در پاریس، با اشاره به اعتراض زنان فرانسه به قوانین سقط جنین در این کشور می‌گوید: «زنان فرانسه یکی از حقوق اولیه خود را که ۳۵ سال پیش به دست آوردند، در معرض خطر می‌بینند. حق مالکیت بر بدن خود و حق پایان دادن داوطلبانه به حاملگی.»
سوده راد با اشاره به مشکلات کنونی در پیوند با عمل سقط جنین و بسته شدن برخی درمانگاه‌های مجاز سقط جنین می‌گوید که آمار سقط جنین در فرانسه تقریبا نزدیک ۲۰۰ هزار مورد در سال است: «برخلاف ادعای مخالفان آزادی سقط جنین آمار نشان می‌دهد که تعداد سقط جنین در فرانسه پایین آمده و در طول این ۳۵ سال از ۵۹ درصد به ۳۵ درصد رسیده است.»
النور، زن فرانسوی که دو بار دست به سقط جنین زده است، می‌گوید: «اولین بار تصادفی حامله شده بودم و بچه نمی‌خواستم. برای همین برایم خیلی راحت بود. اما دفعه دوم خیلی پیچیده‌تر بود. چون ما تصمیم داشتیم بچه‌دار شویم و بعد شرایط خیلی عوض شد و من ترجیح دادم حق پدر شدن را به پدر بچه بدهم. او ترجیح داد بچه‌دار نشویم و من هم تصمیم به سقط جنین گرفتم. چون نمی‌خواستم او را تحت فشار بگذارم.»
به گفته این زن فرانسوی سقط جنین یک حق است و به سختی به دست آمده و به زنان و مردان حق انتخاب برای مادر یا پدر شدن می‌دهد.
وی معتقد است باید از این حق دفاع شود. این زن فرانسوی می‌افزاید توصیه‌اش به دیگر زنان این است که مراقبت بیشتری در روابط جنسی خود داشته باشند، زیرا پایان دادن به حاملگی ناخواسته کار ساده‌ای نیست.
زهره، فرانسوی ایرانی‌تباری که در راه‌پیمایی زنان فرانسه در روز شنبه، شرکت کرده بود، در پاسخ به این سوال که «چرا به خیابان آمده‌اید؟» می‌گوید: «خودم دو بار کورتاژ کردم . بار اول ۱۹ سالم بود. نمی‌توانستم بچه را نگه دارم. این حقی است که زنان فرانسوی به دست آورده‌اند و من از آن استفاده کردم. دلم می‌خواهد برای بچه‌هایم کاری بکنم. از من گذشته ولی دلم می‌خواهد بچه‌هایم حق بدن خودشان را داشته باشند.»
زهره با اشاره به لزوم آموزش در جهت پیش‌گیری از باردار شدن می‌گوید: «هر کدام اینها لازمه آن یکی است. سقط جنین بدون پیش‌گیری نمی‌تواند جلو برود و پیش‌گیری بدون وجود سقط جنین نمی‌تواند باشد. ولی به هر حال وقتی این پیش می‌آید باید راهی باشد که زنان بتوانند تصمیم بگیرند و خودشان را آزاد کنند. نمی‌توانند با مشکلی که به هر حال به دلایلی پیش آمده روبه‌رو شوند. برای این که بتوانیم تصمیم برای جسم خود بگیریم هر دوی اینها مهم‌اند و هر دوی اینها را باید در یک سطح اهمیت داد.»
سیمین بهبهانی، شهرزاد قصه‌گو
مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه مریلند از هفتم تا نهم آبان‌ماه میزبان کنفرانسی سه‌روزه درباره فرهنگ آزادی‌های مدنی، حقوق بشر و دموکراسی در ایران بود. گذشته از بحث‌های فرهنگی این همایش یکی از بخش‌های جنبی به بزرگداشت سیمین بهبهانی، بانوی شعر ایران، اختصاص داشت. امیرمصدق کاتوزیان گفت‌وگویی داشت با فرزانه میلانی، استاد بخش ادبیات فارسی و مطالعات زنان در دانشگاه ویرجینیا.
فرزانه میلانی: در زمینه‌های متفاوت. خانم بهبهانی به رتبه‌ای در فرهنگ و ادب ما رسیده‌اند که حتی بالاتر از شهرزاد قصه‌گوست. همان طور که شهرزاد اعتقاد به این نداشت که با شمشیر و خشونت می‌شود به حل مسائل پرداخت، خانم بهبهانی هم در این ۶۰ سال همواره ضد هر نوع خشونت بودند و معتقد بودند که با قدرت کلام و مدارا و شکیبایی مسائل حل می‌شود.
من تنها تاکیدم بر مسئله خشونت بود. پیشنهادم این بود که در فرهنگ زیبا و غنی ایرانیان امکانات متفاوتی برای مسائل ارائه شده است.
در داستان‌های تاریخی آمده است که در روزگارهای قدیم، زنی که در اصطلاح ما ایرانی‌ها سلیطه است زندگی می‌کرده که هیچ کس ازعهده او برنمی‌آید تا این که یک مرد «سلیط» با او ازدواج می‌کند. در شب ازدواج مرد یک گربه را به حجله‌گاه برده و همان طور که زن و شوهر وارد اتاق شدند، به گربه گفت برو برای من یک لیوان آب بیاور. گربه کاری نکرد و این آقای داماد شمشیرش را در آورد و سر گربه را برید و رو کرد به عروس و گفت حالا تو برو برای من یک لیوان آب بیاور! عروس هم چاره‌ای نداشت جز این که اطاعت کند. در این حجله‌گاه برخلاف حجله‌گاه شهرزاد شمشیر است که حکمروایی می‌کند، در صورتی که شهرزاد معتقد بود به این که بدون خون‌ریزی باید این شرایط نامطلوب را عوض کرد. از دیدگاه من که ارادت مخلصانه‌ای خدمت خانم بهبهانی داشتم شعر او دقیقاً همان کار را می‌کند. یاد می‌دهد که باید حق را گفت همان طور که خودشان حق را گفته‌اند. یاد می‌دهند که حرف زور را هم نباید قبول کرد.»
۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان
از آن جا که تعدادی از میهمانان سمینار سه‌روزه فرهنگ آزادی‌های مدنی، حقوق بشر و دموکراسی در ایران از فعالان مسائل زنان بودند، از این فرصت استفاده کردند و در حاشیه همایش پیشنهادی را برای روز جهانی منع خشونت علیه زنان مطرح کردند. آسیه امینی و سهیلا وحدتی پیشنهاد دادند تا همه زنان ایرانی مبارزه‌ای را با خشونت علیه زنان آغاز کنند.
آسیه امینی از فعالان حقوق زن در این باره می‌گوید: «این یک درخواست بود از همه کسانی که می‌توانند در عرصه فرهنگی روی فرهنگ پرهیز از خشونت کار کنند. برای این که به مناسبت ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر که روز جهانی حقوق بشر است، روز جهانی مبارزه علیه خشونت نام‌گذاری شده، از همه دعوت کردیم که از این امکان و ابزارشان استفاده کنند که یک فرهنگ‌سازی شود با خشونت مبارزه کنیم. خواهشی که من و خانم وحدتی از دوستان داشتیم یک در خواست برای مبارزه همه‌جانبه علیه خشونت بود.»
تلاش زنان فرانسوی برای حفظ حق خود بر بدن خود در حالی صورت می‌گیرد که در حال حاضر یک چهارم جمعیت دنیا در کشورهایی زندگی می‌کنند که پایان دادن داوطلبانه به حاملگی در آنجا ممنوع یا مشمول قوانینی بسیار سخت‌گیرانه است. این کشورها عموماً در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا واقع شده‌اند.
در قرن نوزدهم سقط جنین در بسیاری از کشورها تحت نفوذ پاپ و کاتولیک‌ها ممنوع شد و موجب وضع قوانین در بسیاری از کشورهای در حال توسعه گردید. در همین حال هر سال ۴۸ درصد سقط جنین‌ها در شرایط بسیار بد بهداشتی انجام می‌گیرد و دویست هزار زن هر سال بر اثر سقط جنین غیرقانونی و مخفی جان خود را از دست می‌دهند.
در قاره آفریقا، تنها کیپ ورد، تونس و آفریقای جنوبی به زنان اجازه سقط جنین قانونی را می‌دهند و در مجموع ۹۹ درصد موارد سقط جنین مخفیانه صورت می‌گیرند. در کشورهای صنعتی هم وضعیت چندان بهتر نیست، زیرا تنها ۷۶ درصد زنان حق دارند خودشان در مورد توقف بارداری ناخواسته‌شان تصمیم بگیرند.
در اتحادیه اروپا نیز وضع بر همین منوال است و پایان دادن داوطلبانه به بارداری، در چهار کشور همچنان ممنوع است: قبرس، مالت، لهستان و ایرلند که در سال ۱۹۸۳ قانون حمایت از نطفه به عنوان موجود زنده مستقل را تصویب کرد و بدین ترتیب کسی که به حاملگی پایان دهد به مجازات حبس محکوم می‌شود. پرتغال تنها از سال ۲۰۰۷ این عمل را قانونی کرد و تنها چند ماه از تصویب این قانون در اسپانیا می‌گذرد. سوده راد، فعال حقوق زنان ساکن پاریس، در برنامه امروز همراه ماست تا با هم نگاهی داشته باشیم به قوانین سقط جنین در کشور فرانسه.
سوده راد، فعال حقوق زنان در پاریس، با اشاره به اعتراض زنان فرانسه به قوانین سقط جنین در این کشور می‌گوید: «زنان فرانسه یکی از حقوق اولیه خود را که ۳۵ سال پیش به دست آوردند، در معرض خطر می‌بینند. حق مالکیت بر بدن خود و حق پایان دادن داوطلبانه به حاملگی.»
سوده راد با اشاره به مشکلات کنونی در پیوند با عمل سقط جنین و بسته شدن برخی درمانگاه‌های مجاز سقط جنین می‌گوید که آمار سقط جنین در فرانسه تقریبا نزدیک ۲۰۰ هزار مورد در سال است: «برخلاف ادعای مخالفان آزادی سقط جنین آمار نشان می‌دهد که تعداد سقط جنین در فرانسه پایین آمده و در طول این ۳۵ سال از ۵۹ درصد به ۳۵ درصد رسیده است.»
النور، زن فرانسوی که دو بار دست به سقط جنین زده است، می‌گوید: «اولین بار تصادفی حامله شده بودم و بچه نمی‌خواستم. برای همین برایم خیلی راحت بود. اما دفعه دوم خیلی پیچیده‌تر بود. چون ما تصمیم داشتیم بچه‌دار شویم و بعد شرایط خیلی عوض شد و من ترجیح دادم حق پدر شدن را به پدر بچه بدهم. او ترجیح داد بچه‌دار نشویم و من هم تصمیم به سقط جنین گرفتم. چون نمی‌خواستم او را تحت فشار بگذارم.»
به گفته این زن فرانسوی سقط جنین یک حق است و به سختی به دست آمده و به زنان و مردان حق انتخاب برای مادر یا پدر شدن می‌دهد.
وی معتقد است باید از این حق دفاع شود. این زن فرانسوی می‌افزاید توصیه‌اش به دیگر زنان این است که مراقبت بیشتری در روابط جنسی خود داشته باشند، زیرا پایان دادن به حاملگی ناخواسته کار ساده‌ای نیست.
زهره، فرانسوی ایرانی‌تباری که در راه‌پیمایی زنان فرانسه در روز شنبه، شرکت کرده بود، در پاسخ به این سوال که «چرا به خیابان آمده‌اید؟» می‌گوید: «خودم دو بار کورتاژ کردم . بار اول ۱۹ سالم بود. نمی‌توانستم بچه را نگه دارم. این حقی است که زنان فرانسوی به دست آورده‌اند و من از آن استفاده کردم. دلم می‌خواهد برای بچه‌هایم کاری بکنم. از من گذشته ولی دلم می‌خواهد بچه‌هایم حق بدن خودشان را داشته باشند.»
زهره با اشاره به لزوم آموزش در جهت پیش‌گیری از باردار شدن می‌گوید: «هر کدام اینها لازمه آن یکی است. سقط جنین بدون پیش‌گیری نمی‌تواند جلو برود و پیش‌گیری بدون وجود سقط جنین نمی‌تواند باشد. ولی به هر حال وقتی این پیش می‌آید باید راهی باشد که زنان بتوانند تصمیم بگیرند و خودشان را آزاد کنند. نمی‌توانند با مشکلی که به هر حال به دلایلی پیش آمده روبه‌رو شوند. برای این که بتوانیم تصمیم برای جسم خود بگیریم هر دوی اینها مهم‌اند و هر دوی اینها را باید در یک سطح اهمیت داد.»
سیمین بهبهانی، شهرزاد قصه‌گو
مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه مریلند از هفتم تا نهم آبان‌ماه میزبان کنفرانسی سه‌روزه درباره فرهنگ آزادی‌های مدنی، حقوق بشر و دموکراسی در ایران بود. گذشته از بحث‌های فرهنگی این همایش یکی از بخش‌های جنبی به بزرگداشت سیمین بهبهانی، بانوی شعر ایران، اختصاص داشت. امیرمصدق کاتوزیان گفت‌وگویی داشت با فرزانه میلانی، استاد بخش ادبیات فارسی و مطالعات زنان در دانشگاه ویرجینیا.
- شما در سخنرانی خود خانم بهبهانی را مقایسه کردید با شهرزاد قصه‌گو. این شباهت به نظر شما در چه زمینه‌هایی هست؟
فرزانه میلانی: در زمینه‌های متفاوت. خانم بهبهانی به رتبه‌ای در فرهنگ و ادب ما رسیده‌اند که حتی بالاتر از شهرزاد قصه‌گوست. همان طور که شهرزاد اعتقاد به این نداشت که با شمشیر و خشونت می‌شود به حل مسائل پرداخت، خانم بهبهانی هم در این ۶۰ سال همواره ضد هر نوع خشونت بودند و معتقد بودند که با قدرت کلام و مدارا و شکیبایی مسائل حل می‌شود.
- شما یک ضرب‌المثل ایرانی را هم در صحبت‌هایتان استفاده کردید: کشتن گربه دم حجله. این را چه طور می‌شود مقابل قرار داد با آن شهرزاد قصه‌گو و کارهایی که در زمینه پیش‌برد اهدافی که شما گفتید با روش‌هایی که شما گفتید انجام می‌گیرد؟
من تنها تاکیدم بر مسئله خشونت بود. پیشنهادم این بود که در فرهنگ زیبا و غنی ایرانیان امکانات متفاوتی برای مسائل ارائه شده است.
در داستان‌های تاریخی آمده است که در روزگارهای قدیم، زنی که در اصطلاح ما ایرانی‌ها سلیطه است زندگی می‌کرده که هیچ کس ازعهده او برنمی‌آید تا این که یک مرد «سلیط» با او ازدواج می‌کند. در شب ازدواج مرد یک گربه را به حجله‌گاه برده و همان طور که زن و شوهر وارد اتاق شدند، به گربه گفت برو برای من یک لیوان آب بیاور. گربه کاری نکرد و این آقای داماد شمشیرش را در آورد و سر گربه را برید و رو کرد به عروس و گفت حالا تو برو برای من یک لیوان آب بیاور! عروس هم چاره‌ای نداشت جز این که اطاعت کند. در این حجله‌گاه برخلاف حجله‌گاه شهرزاد شمشیر است که حکمروایی می‌کند، در صورتی که شهرزاد معتقد بود به این که بدون خون‌ریزی باید این شرایط نامطلوب را عوض کرد. از دیدگاه من که ارادت مخلصانه‌ای خدمت خانم بهبهانی داشتم شعر او دقیقاً همان کار را می‌کند. یاد می‌دهد که باید حق را گفت همان طور که خودشان حق را گفته‌اند. یاد می‌دهند که حرف زور را هم نباید قبول کرد.»
۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان
از آن جا که تعدادی از میهمانان سمینار سه‌روزه فرهنگ آزادی‌های مدنی، حقوق بشر و دموکراسی در ایران از فعالان مسائل زنان بودند، از این فرصت استفاده کردند و در حاشیه همایش پیشنهادی را برای روز جهانی منع خشونت علیه زنان مطرح کردند. آسیه امینی و سهیلا وحدتی پیشنهاد دادند تا همه زنان ایرانی مبارزه‌ای را با خشونت علیه زنان آغاز کنند.
آسیه امینی از فعالان حقوق زن در این باره می‌گوید: «این یک درخواست بود از همه کسانی که می‌توانند در عرصه فرهنگی روی فرهنگ پرهیز از خشونت کار کنند. برای این که به مناسبت ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر که روز جهانی حقوق بشر است، روز جهانی مبارزه علیه خشونت نام‌گذاری شده، از همه دعوت کردیم که از این امکان و ابزارشان استفاده کنند که یک فرهنگ‌سازی شود با خشونت مبارزه کنیم. خواهشی که من و خانم وحدتی از دوستان داشتیم یک در خواست برای مبارزه همه‌جانبه علیه خشونت بود.»