با وجود واکنش خشونتبار دولت علی عبدالله صالح به اعتراضات مردمی در یمن، برخی از رهبران جنبش اعتراضی در این کشور بر استفاده از روشهای غیرخشونتآمیز برای پیشبرد اهداف سیاسی خود تاکید میکنند.
علا جبران، یکی از فعالین جنبش جوانان یمن، به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی میگوید: «تصویری که حکومت از معترضان میدهد عدهای خلافکار و خشونتطلب است. ولی حقیقت این است که معترضان فقط برای تغییر و دست یافتن به خواستههای خود تظاهرات میکنند. برای تاکید بر صلحآمیز بودن اعتراضات در یمن من یک صفحه در توضیح اهداف خود روی فیسبوک راهاندازی کردهام و به سرعت گروه زیادی از جوانان یمن به آن پیوستند.»
از ماه ژانویه که علا جبران صفحه موسوم به «کنش جوانان یمنی» را روی فیسبوک راهاندازی کرده است این گروه به یکی از بخشهای فعال در صحنه سیاسی یمن بدل شده است. صدها هزار نفر از مردم یمن با شعارهای مشابهی در سایر کشورهای عربی به خیابانها آمده و خواستار تغییر رژیم و سیستم سیاسی حاکم بر کشور شدهاند.
علی عبدلله صالح از سال ۱۹۷۸ بر یمن حکومت میکند و در این دوران مشکلات کشور بر هم انباشته شده است. نرخ بیکاری در یمن حدود ۶۰ درصد است و حدود ۴۵ درصد از مردم با درآمدی کمتر از دو دلار در روز زندگی میکنند. اکثریت کودکان این کشور از سوء تغذیه رنج میبرند و بیش از نیمی از زنان یمنی بیسوادند.
اما به نظر میرسد که حکومت علی عبدالله صالح حاضر به عقبنشینی در برابر خواستههای تظاهرکنندگان نیست و از هر وسیلهای برای سرکوب آنها استفاده میکند.
علا جبران میگوید که در چنین فضایی تاکید بر روشهای صلحآمیز بسیار مهم است. «کنش جوانان یمنی»، گروهی که جبران از رهبران آن است، فقط بخشی از یک جبهه فراگیر از نیروهای اپوزیسیون یمن است. یکی دیگر از مدافعان اصلی جنبش غیرخشونتبار توواک کرمان است که در سازماندهی و رهبری تظاهرات ضددولتی که از ۲۴ ژانویه در یمن آغاز شده است نقش فعالی بر عهده داشت.
توواک کرمان زن جوان ۳۲ سالهای است که اکثر ساعات روز را مشغول تماس با فعالان دیگر و برنامهریزی برای تظاهرات و اجتماعات است. او همسر و سه کودک خردسال دارد.
او خواستههای معترضان یمنی را چنین توضیح میدهد: «ما خواستار مسدود کردن و ضبط تمام داراییهای علی عبدالله صالح هستیم که همه آنها را از راههای غیرقانونی به دست آورده است. و همین طور دارایی فرزندان، برادران و دیگر اعضای خانواده وی. تمام این ثروت و داراییها متعلق به مردم یمن است.»
توواک کرمان که از نزدیک شاهد تیراندازی و حملات خشونتبار نیروهای دولتی به سوی معترضان بوده است میگوید که او و همفکرانش به روشهای غیرخشونتبار که قهرمانان وی مثل نلسون ماندلا، مارتین لوتر کینگ و مهاتما گاندی توصیه کردهاند وفادار است.
تاکنون تظاهرات در یمن در مجموع غیرخشونتآمیز بوده و برخلاف مواردی مثل مصر یا تونس معترضان به ساختمانهای دولتی حمله نکردهاند و حتی افراد مسلح قبایل که به تظاهرات میپیوندند قبل از شرکت در راهپیمایی اسلحههای خود را کنار میگذارند.
اما در مقابل رژیم علی عبدالله صالح از روشهای خشونتبار استفاده میکند. به عنوان نمونه روز هجدهم ماه مارس با شلیک تکتیراندازها به سوی مردم در میدان تغییر صنعا حداقل پنجاه نفر به قتل رسیدند. با این همه هنوز هم بخش عمده رهبران جنبش اعتراضی به روشهای مسالمتآمیز پایبند هستند.
اما صحنه رویارویی معترضان با نیروهای حکومتی در یمن بسیار گسترده و پیوسته است و بنابراین شاید جلوگیری و کنترل خشونت کار سادهای نباشد. شهر صنعا تاکنون شاهد چند مورد رویارویی مسلحانه بین معترضان و نیروهای دولتی بوده است. و در مواردی نیز بین دستههای نظامی مختلف زد و خوردهایی روی داده است. در بخش جنوبی یمن که تا سال ۱۹۹۳ به عنوان جمهوری دموکراتیک یمن یک کشور مستقل بود، نیروهای ارتش به سوی تظاهرکنندگان آتش گشودهاند. همزمان نیروهای وابسته به القاعده به جنگ با نیروهای دولتی ادامه داده و حتی توانستهاند کنترل چند شهر کوچک را به دست بگیرند.
گسترش خشونتها ممکن است زمینههای بروز جنگ داخلی در یمن را فراهم کند. ولی توواک کرمان و علا جبران از فعالین جنبش که طرفدار روشهای غیرخشونتآمیز هستند احتمال وقوع چنین حالتی را بسیار ضعیف میدانند. آنها معتقدند که اقشار و لایههای مختلف مردم یمن تاکنون نشان دادهاند که راههای غیرخشونتآمیز را ترجیح میدهند.
علا جبران، یکی از فعالین جنبش جوانان یمن، به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی میگوید: «تصویری که حکومت از معترضان میدهد عدهای خلافکار و خشونتطلب است. ولی حقیقت این است که معترضان فقط برای تغییر و دست یافتن به خواستههای خود تظاهرات میکنند. برای تاکید بر صلحآمیز بودن اعتراضات در یمن من یک صفحه در توضیح اهداف خود روی فیسبوک راهاندازی کردهام و به سرعت گروه زیادی از جوانان یمن به آن پیوستند.»
از ماه ژانویه که علا جبران صفحه موسوم به «کنش جوانان یمنی» را روی فیسبوک راهاندازی کرده است این گروه به یکی از بخشهای فعال در صحنه سیاسی یمن بدل شده است. صدها هزار نفر از مردم یمن با شعارهای مشابهی در سایر کشورهای عربی به خیابانها آمده و خواستار تغییر رژیم و سیستم سیاسی حاکم بر کشور شدهاند.
علی عبدلله صالح از سال ۱۹۷۸ بر یمن حکومت میکند و در این دوران مشکلات کشور بر هم انباشته شده است. نرخ بیکاری در یمن حدود ۶۰ درصد است و حدود ۴۵ درصد از مردم با درآمدی کمتر از دو دلار در روز زندگی میکنند. اکثریت کودکان این کشور از سوء تغذیه رنج میبرند و بیش از نیمی از زنان یمنی بیسوادند.
اما به نظر میرسد که حکومت علی عبدالله صالح حاضر به عقبنشینی در برابر خواستههای تظاهرکنندگان نیست و از هر وسیلهای برای سرکوب آنها استفاده میکند.
علا جبران میگوید که در چنین فضایی تاکید بر روشهای صلحآمیز بسیار مهم است. «کنش جوانان یمنی»، گروهی که جبران از رهبران آن است، فقط بخشی از یک جبهه فراگیر از نیروهای اپوزیسیون یمن است. یکی دیگر از مدافعان اصلی جنبش غیرخشونتبار توواک کرمان است که در سازماندهی و رهبری تظاهرات ضددولتی که از ۲۴ ژانویه در یمن آغاز شده است نقش فعالی بر عهده داشت.
توواک کرمان زن جوان ۳۲ سالهای است که اکثر ساعات روز را مشغول تماس با فعالان دیگر و برنامهریزی برای تظاهرات و اجتماعات است. او همسر و سه کودک خردسال دارد.
او خواستههای معترضان یمنی را چنین توضیح میدهد: «ما خواستار مسدود کردن و ضبط تمام داراییهای علی عبدالله صالح هستیم که همه آنها را از راههای غیرقانونی به دست آورده است. و همین طور دارایی فرزندان، برادران و دیگر اعضای خانواده وی. تمام این ثروت و داراییها متعلق به مردم یمن است.»
توواک کرمان که از نزدیک شاهد تیراندازی و حملات خشونتبار نیروهای دولتی به سوی معترضان بوده است میگوید که او و همفکرانش به روشهای غیرخشونتبار که قهرمانان وی مثل نلسون ماندلا، مارتین لوتر کینگ و مهاتما گاندی توصیه کردهاند وفادار است.
تاکنون تظاهرات در یمن در مجموع غیرخشونتآمیز بوده و برخلاف مواردی مثل مصر یا تونس معترضان به ساختمانهای دولتی حمله نکردهاند و حتی افراد مسلح قبایل که به تظاهرات میپیوندند قبل از شرکت در راهپیمایی اسلحههای خود را کنار میگذارند.
اما در مقابل رژیم علی عبدالله صالح از روشهای خشونتبار استفاده میکند. به عنوان نمونه روز هجدهم ماه مارس با شلیک تکتیراندازها به سوی مردم در میدان تغییر صنعا حداقل پنجاه نفر به قتل رسیدند. با این همه هنوز هم بخش عمده رهبران جنبش اعتراضی به روشهای مسالمتآمیز پایبند هستند.
اما صحنه رویارویی معترضان با نیروهای حکومتی در یمن بسیار گسترده و پیوسته است و بنابراین شاید جلوگیری و کنترل خشونت کار سادهای نباشد. شهر صنعا تاکنون شاهد چند مورد رویارویی مسلحانه بین معترضان و نیروهای دولتی بوده است. و در مواردی نیز بین دستههای نظامی مختلف زد و خوردهایی روی داده است. در بخش جنوبی یمن که تا سال ۱۹۹۳ به عنوان جمهوری دموکراتیک یمن یک کشور مستقل بود، نیروهای ارتش به سوی تظاهرکنندگان آتش گشودهاند. همزمان نیروهای وابسته به القاعده به جنگ با نیروهای دولتی ادامه داده و حتی توانستهاند کنترل چند شهر کوچک را به دست بگیرند.
گسترش خشونتها ممکن است زمینههای بروز جنگ داخلی در یمن را فراهم کند. ولی توواک کرمان و علا جبران از فعالین جنبش که طرفدار روشهای غیرخشونتآمیز هستند احتمال وقوع چنین حالتی را بسیار ضعیف میدانند. آنها معتقدند که اقشار و لایههای مختلف مردم یمن تاکنون نشان دادهاند که راههای غیرخشونتآمیز را ترجیح میدهند.