توافق اتمی، ممکن يا دست نيافتنی

همزمان با تجديد گفتگوهای هسته ای جمهوری اسلامی ايران با آمريکا و ساير اعضای گروه ۱+۵ در نيويورک، کارشناسان و تحليل گران اتمی در واشينگتن هم به جوانب توافق احتمالی و نيز دشواری های دستيابی به چنين توافقی پرداخته اند.

توافق اتمی، ممکن يا دست نيافتنی

از جمله انستيتو برای علم و امنيت بين المللی که پايه گذار و مدير آن، ديويد آلبرايت کارشناس هسته ای و عضو پيشين آژانس بين المللی انرژی اتمی است، با همکاری « مرکز جيمز مارتين برای پژوهش های مربوط به عدم گسترش سلاح های استراتژيک» روز پنجشنبه در نشستی، روند گفتگوهای اتمی با ايران را مورد بررسی قرار داد و طی آن گفته شد که دشواريهای حصول توافق همه جانبه اتمی، بيش از آن است که تصور می شود.

خبرگزاری رويترز هم روز پنجشنبه در گزارشی از نيويورک اظهارنظر کرده بود که پيشرفت ديپلماتيک در گفتگوهای مربوط به توافق اتمی با ايران و پايان دادن به تحريم ها، در حال حاضر غيرممکن به نظر می رسد.

چنين برداشتی به معدودی از کارشناسان و صاحب نظران محدود نمی شود؛ در واشينگتن نيز باور براين است که با توجه به مواضع دولت ايران و بويژه اظهارات علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی، رسيدن به توافق همه جانبه، دور از دسترس می نمايد.

ولی ديويد آلبرايت، مدير انستيتو برای علم و امنيت بين المللی و از کارشناسان شناخته شده اتمی در گفتگويی اختصاصی با راديو فردا در اين زمينه چنين اظهارنظر می کند که: اگرچه دستيابی به توافق دشوار ولی ممکن است، در مورد ايران هيچ چيز تا لحظه آخر روشن نيست.

او با اشاره به پيچيدگی سيستم جمهوری اسلامی می گويد: «ما می دانيم که حکميت نهايی در ايران با رهبر حکومت است و به نظر می رسد که او همواره واکنش نشان می دهد و به جواد ظريف اختيار نمی دهد که اين اختيار مثلا شامل تعداد سانتريفيوژها هم باشد. بنابراين، تا آخرين مرحله قادر به درک اين نکته نخواهيم بود که دولت ايران حاضر به پذيرش شرايط و دادن امتياز خواهد بود يا نه؟»

آقای آلبرايت مهمترين مورد اختلاف در گفتگوها را تعداد سانتريفيوژها در چرخه غنی سازی اورانيوم در ايران می داند و می گويد: « اين امر شناخته شده ترين مورد اختلاف در گفتگوهای جاری است. دولت ايران بر تعداد هيجده هزار سانتريفيوژ اصرار می ورزد، در حالی که ايالت متحده از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ عدد صحبت می کند و البته ايران حاضر به پذيرش اين تعداد نيست. اين اختلاف، مساله درجه اول است. مسايل ديگر ازجمله برسر ابعاد نظامی برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و فعاليت های پيشين در اين زمينه دور می زند و همينطور برسر موضوع درست آزمايی فعاليت های اتمی و چگونگی بهره برداری از سانتريفيوژهای پيشرفته».

روز پنجشنبه، ۲۷ شهريور ماه، در آستانه گفتگوهای نيويورک، محمد جواد ظريف وزير خارجه ايران، با تقاضای آژانس بين المللی انرژی اتمی برای تجديد ديدار از پايگاه نظامی پارچين مخالفت کرد.

ديويد آلبرايت در اين زمينه، برعدم اطمينان بازرسان آژانس نسبت به گفته های مقام های دولت ايران [در مورد آزمايش انفجارهای کنترل شده اتمی در پارچين] تاکيد می کند و با اشاره به اين گفته دولت ايران که هرگز برنامه تسليحات هسته ای نداشته، می گويد: « آژانس، براساس شواهدی که در اختيار دارد، اين ادعا را مردود می شمارد و خواستار روشن شدن واقعيت اين فعاليت هاست و مهمتر از همه رسيدن به درستی اين امر که برنامه اتمی دولت ايران، واقعا صلح آميز است».

نظر ديويد آلبرايت را در مورد سخنان جواد ظريف می پرسم که گفته است داشتن نوعی توافق اتمی با ايران، بهتر از نداشتن هيچ توافقی است.

آقای آلبرايت با اين نظر مخالفت می ورزد و می گويد که توافق بد بسيار نگران کننده خواهد بود، چرا که پيشتر، چنين توافقی با کره شمالی، تجربه شده است.

او تاکيد می کند که ايالات متحده خواهان جنگ با ايران نيست. همينطور مايل نيست در شرايطی قرار گيرد که به افزايش تحريم ها منجر شود و دولت ايران هم به ساختن سلاح هسته ای بپردازد. بنابراين يک توافق بد می تواند پيآمدهای منفی داشته باشد. هنگام امضای توافق بد با کره شمالی، همه تصور می کردند که توافق خوبی حاصل شده، ولی حوادث، خلاف آن را نشان داد و اکنون کره شمالی، سلاح اتمی در اختيار دارد.

آقای آلبرايت اضافه می کند که توافق بد خيلی سريعتر از يک توافق خوب از هم می گسلد.
خانم وندی شرمن معاون سياسی وزارت خارجه آمريکا و مذاکره کننده ارشد اين کشور در گفتگو با ايران، شامگاه سه شنبه ۲۵ شهريور در آستانه تجديد مذاکرات اتمی در نيويورک، طی سخنانی در دانشگاه جورج تاون واشينگتن گفت که برای دستيابی به يک توافق همه جانبه و ديرپای اتمی، لازم است که جمهوری اسلامی ايران، گام های بيشتری بردارد.
با اين سخنان مقام ها و کارشناسان آمريکايی و مواضع اعلام شده دولت ايران، اکنون افکار عمومی با نگرانی توام با اميد به انتظار نتايج گفتگوهای اتمی نشسته است.