ازهمان نخستین ماه‌های آغاز به کار دولت نهم در ایران، بازار بورس سهام تهران پس از آن‌که محمود احمدی نژاد این نوع فعالیت را مغایراصول اسلام خواند، بحرانی بزرگ را از سر گذراند.
امروز با نزدیک شدن به آخرین ماه‌های کاری این دولت بار دیگر بازار بورس تهران با رکود و افت روبه‌رو شده است.
اما این بار و به گواهی آمار، رکود در مقایسه با پنج سال گذشته بی‌سابقه است.
در روزهای گذشته شاخص کل بازار بورس تهران به سطحی معادل تابستان سال ۱۳۸۲ سقوط کرده است.
یکی از تحلیل‌گران ِ نگران از این رکود بی‌سابقه علیرضا احمدی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر اقتصادی ساکن تهران است.
علیرضا احمدی در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید: اصلی ترين دليل اين رکود، فقدان مديران کارآمد تکنوکرات در راس سازمان بورس تهران است، که برنامه و راه‌کار مدونی برای برون رفت از بحران ندارند و از طرف ديگر نتوانسته‌اند [در بازار] اعتماد سازی کنند.
دليل ديگر کاهش ِ شاخص، پرونده سازی معاونت حقوقی بورس تهران در دو سه سال اخير عليه سرمايه‌داران و سهام‌داران بزرگ بورس است.
- «اصلی ترين دليل اين رکود، فقدان مديران کارآمد تکنوکرات در راس سازمان بورس تهران است، که برنامه و راه‌کار مدونی برای برون رفت از بحران ندارند و از طرف ديگر نتوانسته‌اند [در بازار] اعتماد سازی کنند.»
علیرضا احمدی
دلايل ديگر شامل نزديک بودن انتخابات رئیس جمهوری در ايران و سقوط شديد قيمت نفت از ۱۴۷ دلار به حدود ۳۵ دلار است.
نکته مهم ديگری که در فروکاست شاخص بسيار موثر بوده، رکود اقتصادی جهان است که باعث رکود اقتصادی در ايران و شرکت‌های بورسی شده است.
همچنين مشکل حساب‌سازی و فقدان شفافيت مالی در صورت‌های مالی و ترازنامه مالی بسياری از شرکت‌های بورس تهران وجود دارد، که سهام‌دار عمده آن بخش خصوصی است.
متاسفانه بسياری از شرکت‌های بورس تهران که سهام‌دار عمده آن‌ها خانواده‌ها و بخش خصوصی هستند، حساب‌سازی می‌کنند و سود واقعی را نشان نمی‌دهند.
در ضمن سيستم و سامانه جديد کامپيوتری معاملاتی در بورس تهران که از يک ماه پيش نصب شده، فرآيند معاملات را کند کرده است.
سامانه‌ای که نصب شده، انتقادات مختلفی را برانگيخته است. به عنوان مثلال گفته می شود که آرشيو تاريخی شاخص‌های بورس تهران طی سال‌های گذشته از طرف مديريت سازمان بورس و اوراق بهادار پاک شده است. علت اين موضوع چيست؟
بله دقيقا همين طور است. اين سيستم جديد معاملاتی، شتاب زده و بدون کارشناسی نصب شده است و هم باعث تشديد رکود بازار شده و هم آرشيو تاريخی شاخص و بسياری اطلاعات ديگر [ آن] پاک شده و قابل دسترسی نيست. اين مسئله نيز به رکود فعلی بازار سرمايه دامن زده است.
عده ای می‌گويند پاک شدن آرشيو تاريخی شاخص‌های بورس به اين دليل است که با سقوط شاخص کل بورس تهران به محدوده ۸۵۰۰ واحدی -که معادل سطح اين شاخص در تابستان سال ۸۲ است- امکان مقايسه برای کارشناسان و تحليل‌گران مسايل بازار سرمايه فراهم نشود.
بله اين هم يکی از شايعاتی است که در بورس تهران بر سر زبان‌ها افتاده است و يکی از دلايل هم می‌تواند همين مسئله باشد.
در هر صورت چه به اين دليل و چه دلايل ديگری که مطرح کردم، پاک شدن شاخص از روی سيستم و فقدان اطلاعات برای مقايسه و هم‌سنجی، شرکت‌های سرمايه‌گذاری را سر درگم و مشوش کرده و به رکود بازار دامن زده است.
نکته بعدی اين است که در واقع بورس تهران فاقد يک شبکه کارگزاری کارآمد و فراگير است.
ما در بورس ايران، سه ميليون سهام دار جزء و ۴۰۰ شرکت پذيرفته شده داريم.
اين شبکه نيازمند حداقل ۱۰۰۰ شرکت کارگزاری است، اما متاسفانه فقط ۱۰۰ شرکت کارگزاری در بورس تهران فعاليت می‌کنند و در شهرستان‌ها و مراکز استان‌ها ضعف شبکه کارگزاری به شدت مشهود است.
به دليل تمرکز بيش از اندازه در همين تعداد اندک شرکت‌های کارگزاری در تهران، بورس بيشتر در تهران متمرکز شده است و آحاد مردم در گستره ايران نتوانسته‌اند در فرآيند سرمايه‌گذاری بورس مشارکت کنند.
همچنين اجازه نمی‌دهند بسياری از نخبگان کشور، شرکت کارگزاری تاسيس کنند و اين مسئله هم در رکود بازار سهام کاملا موثر بوده است.