انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل در مطلبی به قلم دیوید آلبرایت، رئیس این مرکز مطالعاتی و پل برانان، محقق، ارزیابی خود را از ظرفیت مرکز غنی‌سازی فوردو منتشر کرده است.
این گزارش در حقیقت نقدی است بر رساله‌ای که ۲۴ نوامبر در بولتن علوم هسته‌ای و توسط ایوان الریچ (معاون مطالعات امنیتی و راه‌بردی در فدراسیون محققان آمریکایی) و ایوانکا برازاشکا (محقق دیگر همان موسسه) منتشر شده است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که بر خلاف ارزیابی منتشر شده در بولتن علوم هسته‌ای مرکز غنی‌سازی فوردو می‌تواند قابلیت‌های ایران برای تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز در ساخت تسلیحات اتمی را افزایش دهد.
نویسندگان مطلبی که در بولتن علوم هسته‌ای منتشر شد، نتیجه گرفته‌اند که مرکز غنی‌سازی فوردو تاسیساتی نامناسب برای تولید سوخت مورد نیاز در راکتورهای هسته‌ای است و در عین حال این مرکز بسیار کوچک‌تر از آن است که بتواند مواد هسته‌ای برای مصارف تسلیحاتی را تولید کند.
به اعتقاد نویسندگان مطلب مورد بحث در بولتن علوم هسته‌ای، سه هزار سانتریفیوژ از نوع آی آر-یک، که ایران اعلام کرده در مرکز فوردو مستقر خواهد کرد، حدود یک سال زمان لازم دارد تا اورانیوم‌های با غلظت پایین را به اورانیوم مناسب برای ساخت تسلیحات تبدیل کند و اگر در این مرکز از اورانیوم خام استفاده شود روند تبدیل آن به اورانیم با غلظت تسلیحاتی چهار سال طول خواهد کشید.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که این ارزیابی نادرست است و ایران در حال استقرار سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری درمرکز فوردو است. بنابر ارزیابی این مرکز تحقیقاتی ایران با کمک سه هزار سانتریفیوژ مدل آی آر-یک و استفاده از اورانیوم خام می‌تواند اورانیوم با غلظت تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته‌ای را طی یک سال تولید کند. اگر در این مرکز از اورانیوم غنی شده استفاده شود روند تولید اورانیوم تسلیحاتی بسیار سریع‌تر خواهد بود. این ارزیابی انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل شبیه ارزیابی دولت آمریکا از توانمندی مرکز فوردو است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که براساس یک ارزیابی محافظه کارانه سه هزار سانتریفیوژ مرکز فوردو، با استفاده از اورانیوم خام طی یک سال می‌توانند بین ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی را تولید کند. این ارزیابی براساس امکانات ایران و اورانیوم خام که در دسترس این کشور قرار دارد در عین حال از روی تجربه کشورهای دیگر با امکانات و روش کار مشابه با ایران تنظیم شده است.
به اعتقاد کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل تولید ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته‌ای ساده کافی است. آنها البته خاطر نشان می‌کنند که در مورد میزان اورانیوم که ایران در بمب‌های هسته‌ای خود به کار خواهد گرفت اطلاعات دقیقی در دست نیست. معمولا برای تولید یک بمب هسته‌ای ۱۵ تا ۲۵ کیلو گرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی لازم است و حدود ۲۰ درصد بیشتر از این حجم را باید برای زوائد ناشی از پروسه تولید در نظر گرفت.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل می‌گویند میزان تولید سانتریفیوژهای ایران را براساس گزارش‌های منتشر شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنظیم کرده‌اند که به اعتقاد آنها با در نظر گرفتن تمام کاستی‌های ناشی از مشکلات فنی ایران در بهره‌وری از سانتریفیوژهاست. در عین حال باید به این نکته توجه کرد که که امکانات و توانایی‌های مرکز فوردو می‌تواند بیشتر از مرکز غنی‌سازی نطنز باشد، چون در این مدت ایران تجربه زیادی برای به کار گیری سانتریفیوژهای آی آر-یک کسب کرده است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که مرکز غنی‌سازی فوردو می‌تواند سالانه حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی تولید کند، حتی اگر روند غنی‌سازی را با اورانیوم خام شروع کند. با بهبود کار سانتریفیوژها این مرکز می‌تواند اورانیوم غنی شده بیشتری تولید کرده و در عین حال ایران اعلام کرده است که در نظر دارد سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری را در این مرکز مستقر کند.
انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل به نقل از منابع وابسته به دولت آمریکا می‌گوید: « فوردو یک مرکز غنی‌سازی مناسب برای تولید اورانیوم تسلیحاتی مورد نیاز برای ساخت یک تا دو بمب هسته‌ای در سال است. این مرکز می‌تواند به ایران این امکان را بدهد که به دور از کنترل جامعه بین‌المللی اورانیوم با غلظت تسلیحاتی تولید کند.» ارزیابی دولت آمریکا بر این اساس است که دولت ایران برای مخفی نگاه داشتن فعالیت‌های خود در این مرکز، اورانیوم غنی شده در نطنز را به آنجا منتقل نخواهد کرد، بلکه به شکل مستقیم با تزریق اورانیوم خام پروسه تولید اورانیوم تسلیحاتی را در مرکز فوردو تکیمل خواهد کرد.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل در بخش بعدی گزارش خود اشاره می‌کنند که دولت ایران به تجربه دریافته است که انتقال بخشی از اورانیوم غنی شده و یا سایر مواد هسته‌ای از نطنز به جای دیگر برملا خواهد شد. به همین خاطر به نظر می‌رسد که ایران تاسیسات فوردو را به شکلی طراحی کرده است که می‌تواند به شکل مستقل فعالیت کرده و در صورت لزوم فعالیت‌های آن به طور کامل از چشم جامعه بین‌المللی پنهان بماند. در عین حال ایران خود را برای احتمال رویارویی شدیدتر با جامعه بین‌المللی آماده کرده است و احداث مرکزی مثل فوردو -در دل کوهستان- گزینه ایران برای ادامه غنی‌سازی و در حالتی است که مرکز نطنز مورد حمله و یا تهدید قرار گیرد.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل در نقد دیدگاهی که معتقد است روند غنی‌سازی در مرکز فوردو کندتر از مرکز نطنز خواهد بود می‌نویسند چنین ارزیابی‌هایی یک جانبه است و این هدف اصلی در برنامه‌های هسته‌ای ایران را در نظر نمی‌گیرد که این کشور در نهایت به سمت تولید مواد هسته‌ای تسلیحاتی حرکت می‌کند.
در پایان این گزارش دیوید آلبرایت و پل برانان دو کارشناس تسلیحاتی در انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل یاد آوری می‌کنند که خوشبختانه دستگاههای اطلاعاتی غربی قبل از اینکه مرکز هسته‌ای فوردو کار پنهانی خود را آغاز کند آنرا کشف کردند . اما مرکز غنی‌سازی فوردو یک مورد دیگر از فهرست بلند بالای اقدامات شک برانگیز دولت ایران است که سوءظن‌ها در مورد صلح آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای این کشور را افزایش داده و بیش از گذشته نشان می‌دهد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابزارها و روش‌های معمول قادر به کنترل و ردیابی اقدامات پنهانی دولت ایران نیست.
این گزارش در حقیقت نقدی است بر رساله‌ای که ۲۴ نوامبر در بولتن علوم هسته‌ای و توسط ایوان الریچ (معاون مطالعات امنیتی و راه‌بردی در فدراسیون محققان آمریکایی) و ایوانکا برازاشکا (محقق دیگر همان موسسه) منتشر شده است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که بر خلاف ارزیابی منتشر شده در بولتن علوم هسته‌ای مرکز غنی‌سازی فوردو می‌تواند قابلیت‌های ایران برای تولید مواد هسته‌ای مورد نیاز در ساخت تسلیحات اتمی را افزایش دهد.
نویسندگان مطلبی که در بولتن علوم هسته‌ای منتشر شد، نتیجه گرفته‌اند که مرکز غنی‌سازی فوردو تاسیساتی نامناسب برای تولید سوخت مورد نیاز در راکتورهای هسته‌ای است و در عین حال این مرکز بسیار کوچک‌تر از آن است که بتواند مواد هسته‌ای برای مصارف تسلیحاتی را تولید کند.
فوردو:
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که این ارزیابی نادرست است و ایران در حال استقرار سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری درمرکز فوردو است. بنابر ارزیابی این مرکز تحقیقاتی ایران با کمک سه هزار سانتریفیوژ مدل آی آر-یک و استفاده از اورانیوم خام می‌تواند اورانیوم با غلظت تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته‌ای را طی یک سال تولید کند. اگر در این مرکز از اورانیوم غنی شده استفاده شود روند تولید اورانیوم تسلیحاتی بسیار سریع‌تر خواهد بود. این ارزیابی انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل شبیه ارزیابی دولت آمریکا از توانمندی مرکز فوردو است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که براساس یک ارزیابی محافظه کارانه سه هزار سانتریفیوژ مرکز فوردو، با استفاده از اورانیوم خام طی یک سال می‌توانند بین ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی را تولید کند. این ارزیابی براساس امکانات ایران و اورانیوم خام که در دسترس این کشور قرار دارد در عین حال از روی تجربه کشورهای دیگر با امکانات و روش کار مشابه با ایران تنظیم شده است.
به اعتقاد کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل تولید ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته‌ای ساده کافی است. آنها البته خاطر نشان می‌کنند که در مورد میزان اورانیوم که ایران در بمب‌های هسته‌ای خود به کار خواهد گرفت اطلاعات دقیقی در دست نیست. معمولا برای تولید یک بمب هسته‌ای ۱۵ تا ۲۵ کیلو گرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی لازم است و حدود ۲۰ درصد بیشتر از این حجم را باید برای زوائد ناشی از پروسه تولید در نظر گرفت.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل می‌گویند میزان تولید سانتریفیوژهای ایران را براساس گزارش‌های منتشر شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنظیم کرده‌اند که به اعتقاد آنها با در نظر گرفتن تمام کاستی‌های ناشی از مشکلات فنی ایران در بهره‌وری از سانتریفیوژهاست. در عین حال باید به این نکته توجه کرد که که امکانات و توانایی‌های مرکز فوردو می‌تواند بیشتر از مرکز غنی‌سازی نطنز باشد، چون در این مدت ایران تجربه زیادی برای به کار گیری سانتریفیوژهای آی آر-یک کسب کرده است.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل معتقدند که مرکز غنی‌سازی فوردو می‌تواند سالانه حدود ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت تسلیحاتی تولید کند، حتی اگر روند غنی‌سازی را با اورانیوم خام شروع کند. با بهبود کار سانتریفیوژها این مرکز می‌تواند اورانیوم غنی شده بیشتری تولید کرده و در عین حال ایران اعلام کرده است که در نظر دارد سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری را در این مرکز مستقر کند.
انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل به نقل از منابع وابسته به دولت آمریکا می‌گوید: « فوردو یک مرکز غنی‌سازی مناسب برای تولید اورانیوم تسلیحاتی مورد نیاز برای ساخت یک تا دو بمب هسته‌ای در سال است. این مرکز می‌تواند به ایران این امکان را بدهد که به دور از کنترل جامعه بین‌المللی اورانیوم با غلظت تسلیحاتی تولید کند.» ارزیابی دولت آمریکا بر این اساس است که دولت ایران برای مخفی نگاه داشتن فعالیت‌های خود در این مرکز، اورانیوم غنی شده در نطنز را به آنجا منتقل نخواهد کرد، بلکه به شکل مستقیم با تزریق اورانیوم خام پروسه تولید اورانیوم تسلیحاتی را در مرکز فوردو تکیمل خواهد کرد.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل در بخش بعدی گزارش خود اشاره می‌کنند که دولت ایران به تجربه دریافته است که انتقال بخشی از اورانیوم غنی شده و یا سایر مواد هسته‌ای از نطنز به جای دیگر برملا خواهد شد. به همین خاطر به نظر می‌رسد که ایران تاسیسات فوردو را به شکلی طراحی کرده است که می‌تواند به شکل مستقل فعالیت کرده و در صورت لزوم فعالیت‌های آن به طور کامل از چشم جامعه بین‌المللی پنهان بماند. در عین حال ایران خود را برای احتمال رویارویی شدیدتر با جامعه بین‌المللی آماده کرده است و احداث مرکزی مثل فوردو -در دل کوهستان- گزینه ایران برای ادامه غنی‌سازی و در حالتی است که مرکز نطنز مورد حمله و یا تهدید قرار گیرد.
کارشناسان انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل در نقد دیدگاهی که معتقد است روند غنی‌سازی در مرکز فوردو کندتر از مرکز نطنز خواهد بود می‌نویسند چنین ارزیابی‌هایی یک جانبه است و این هدف اصلی در برنامه‌های هسته‌ای ایران را در نظر نمی‌گیرد که این کشور در نهایت به سمت تولید مواد هسته‌ای تسلیحاتی حرکت می‌کند.
در پایان این گزارش دیوید آلبرایت و پل برانان دو کارشناس تسلیحاتی در انستیتو علوم و امنیت بین‌الملل یاد آوری می‌کنند که خوشبختانه دستگاههای اطلاعاتی غربی قبل از اینکه مرکز هسته‌ای فوردو کار پنهانی خود را آغاز کند آنرا کشف کردند . اما مرکز غنی‌سازی فوردو یک مورد دیگر از فهرست بلند بالای اقدامات شک برانگیز دولت ایران است که سوءظن‌ها در مورد صلح آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای این کشور را افزایش داده و بیش از گذشته نشان می‌دهد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابزارها و روش‌های معمول قادر به کنترل و ردیابی اقدامات پنهانی دولت ایران نیست.