جمهوری اسلامی ایران به عضویت کمیسیون مقام زن سازمان ملل در آمد. این کمیسیون یکی از کمیته های فرعی شورای اقتصادی–اجتماعی سازمان ملل است که ۴۵ عضو دارد. اعضای کمیسیون هر چهارسال یک بار انتخاب می شوند. یازده کرسی این کمیسیون به منطقه آسیا تعلق دارد.
پیشتر فعالان حقوق زن در ايران و شماری از سازمان های بين المللی با انتشار نامه ای سرگشاده خطاب به شورای اقتصادی-اجتماعی سازمان ملل مخالفت خود با عضويت دولت ايران در این کميسيون را اعلام کرده بودند. معترضان حضور جمهوری اسلامی در کميسيون مقام زن را «تهديدی جدی برای اهداف و ايده آل های اين کميسيون و در تناقض با ماهيت آن و همچنين تهديدی برای صلح، برابری و امنيت جهانی» نامیده بودند.
عبدالکریم لاهیجی، نایب رئیس فدراسیون جوامع حقوق بشر در فرانسه در مورد نحوه عضویت در این کمیسیون به رادیو فردا می گوید: تمام کشورهای عضو سازمان ملل در تمام نهادهای سازمان ملل به استثناء شورای امنیت سازمان ملل، حق عضویت دارند.
بنابر این ایران هم مثل دیگر کشورهای عضو این سازمان می تواند عضو شورای حقوق بشر و عضو کمیسیون های وابسته به شورای اقتصادی – اجتماعی شود.
عضویت در کمیسیون مقام زن با یک تقسیم بندی جغرافیایی تعیین شده است و شورای اقتصادی- اجتماعی که این کمیسیون زیر نظر آن اداره می شود این تقسیم بندی را به وجود آورده است.
بنابر این در میان کشورهای آسیایی، ایران و پاکستان می توانستند به عضویت این کمیسیون دربیایند. این وضعیت کمابیش الزامی است. نمی شود گفت که این امر یک موفقیت برای جمهوری اسلامی است یا اینکه آن را یک شکست برای سازمان ملل تلقی کرد.
متاسفانه بیشتر کشورهایی که در این کمیسیون ها عضویت دارند نماینده واقعی وضعیت کشورشان در ارتباط با موضوع آن کمیسیون نیستند.
جمهوری اسلامی هنوز به شکل رسمی کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان را نپذیرفته است و اصلا با آن مخالف است. شرایط زنان در ایران و وضعیت فعالان حقوق زن در ایران هم چندان نشان از رویکرد مثبت جمهوری اسلامی به موضوع زنان ندارد. شما اشاره کردید که نمایندگی بعضی از کشورها در چنین کمیسیون هایی نشان دهنده این نیست که موضوع مورد بحث به طور کامل در آن کشور رعایت می شود.
بله.
پس علت پافشاری جمهوری اسلامی برای عضویت در این کمیسیون چیست؟
جمهوری اسلامی کاندیدای عضویت در شورای حقوق بشر هم بود. با آن کارنامه سیاه و فجاعت باری که در سال گذشته از خودش ارائه کرده است! با توجه به اینکه پنج سال است که جمهوری اسلامی هیچ گزارشگر موضوعی کمیساریای شورای عالی حقوق بشر را به ایران راه نداده است.
به هر حال صرف نظر کرد از اینکه....
بله . به خاطر ایکه این امید را داشتند که بتوانند رای بیاورند. و نیاوردند. بنابر این اگر رای می آوردند این سوال به صورت دیگری مطرح می شد. اصلا این کمیسیون ها، کمیسیون های مشورتی و کمیسیون های بررسی و تهیه طرح هستند.
ولی به هر حال با توجه به اینکه این کمیسیون وابسته به یکی از نهادهای سازمان ملل، یعنی شورای اقتصادی- اجتماعی است. بنابر این کشورهایی که عضو این کمیسیون می شوند باید با سازمان ملل همکاری کنند. و همان طور که شما اشاره کردید، کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان سال هاست از سوی سازمان ملل تصویب شده و الان می توانم بگویم نزدیک به ۹۰ درصد از کشورهای عضو سازمان ملل، این کنوانسیون را پذیرفته اند.
بنابر این ایران که هم اکنون به عضویت کمیسیون مقام زن درآمده است بیشتر باید متعهد باشد که به این کنوانسیون بپیوندد. و اینجاست که ما مدافعان حقوق بشر و حقوق زنان می توانیم فشارمان را از این پس افزایش دهیم تا از طریق این کمیسیون و از طرف شورای اقتصادی- اجتماعی سازمان ملل که این کمیسیون زیر نظر آن اداره می شود، ایران را واداریم تا به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان بپیوندد.
بنابر این عقیده شما و سایر فعالان حقوق زن و حقوق بشر این است که عضویت جمهوری اسلامی در این کمیسیون حتی نکات مثبتی را هم به همراه دارد؟
عضویت ایران در این کمیسیون نتیجه الزامی و قهری دارد که جمهوری اسلامی باید می خواهد با سازمان ملل همکاری کند. وقتی جمهوری اسلامی مایل است با سازمان ملل همکاری کند و در یک کمیسیون به نام کمیسیون مقام زن عضو است باید کنوانسیونی را که توسط سازمان ملل تصویب شده، بپذیرد. از این جاست که من فکر می کنم با عضویت جمهوری اسلامی در این کمیسیون، تعهد جمهوری اسلامی در قبال جامعه بین المللی بیشتر از این خواهد شد.
پیشتر فعالان حقوق زن در ايران و شماری از سازمان های بين المللی با انتشار نامه ای سرگشاده خطاب به شورای اقتصادی-اجتماعی سازمان ملل مخالفت خود با عضويت دولت ايران در این کميسيون را اعلام کرده بودند. معترضان حضور جمهوری اسلامی در کميسيون مقام زن را «تهديدی جدی برای اهداف و ايده آل های اين کميسيون و در تناقض با ماهيت آن و همچنين تهديدی برای صلح، برابری و امنيت جهانی» نامیده بودند.
عبدالکریم لاهیجی، نایب رئیس فدراسیون جوامع حقوق بشر در فرانسه در مورد نحوه عضویت در این کمیسیون به رادیو فردا می گوید: تمام کشورهای عضو سازمان ملل در تمام نهادهای سازمان ملل به استثناء شورای امنیت سازمان ملل، حق عضویت دارند.
بنابر این ایران هم مثل دیگر کشورهای عضو این سازمان می تواند عضو شورای حقوق بشر و عضو کمیسیون های وابسته به شورای اقتصادی – اجتماعی شود.
عضویت در کمیسیون مقام زن با یک تقسیم بندی جغرافیایی تعیین شده است و شورای اقتصادی- اجتماعی که این کمیسیون زیر نظر آن اداره می شود این تقسیم بندی را به وجود آورده است.
بنابر این در میان کشورهای آسیایی، ایران و پاکستان می توانستند به عضویت این کمیسیون دربیایند. این وضعیت کمابیش الزامی است. نمی شود گفت که این امر یک موفقیت برای جمهوری اسلامی است یا اینکه آن را یک شکست برای سازمان ملل تلقی کرد.
متاسفانه بیشتر کشورهایی که در این کمیسیون ها عضویت دارند نماینده واقعی وضعیت کشورشان در ارتباط با موضوع آن کمیسیون نیستند.
جمهوری اسلامی هنوز به شکل رسمی کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان را نپذیرفته است و اصلا با آن مخالف است. شرایط زنان در ایران و وضعیت فعالان حقوق زن در ایران هم چندان نشان از رویکرد مثبت جمهوری اسلامی به موضوع زنان ندارد. شما اشاره کردید که نمایندگی بعضی از کشورها در چنین کمیسیون هایی نشان دهنده این نیست که موضوع مورد بحث به طور کامل در آن کشور رعایت می شود.
بله.
پس علت پافشاری جمهوری اسلامی برای عضویت در این کمیسیون چیست؟
جمهوری اسلامی کاندیدای عضویت در شورای حقوق بشر هم بود. با آن کارنامه سیاه و فجاعت باری که در سال گذشته از خودش ارائه کرده است! با توجه به اینکه پنج سال است که جمهوری اسلامی هیچ گزارشگر موضوعی کمیساریای شورای عالی حقوق بشر را به ایران راه نداده است.
به هر حال صرف نظر کرد از اینکه....
بله . به خاطر ایکه این امید را داشتند که بتوانند رای بیاورند. و نیاوردند. بنابر این اگر رای می آوردند این سوال به صورت دیگری مطرح می شد. اصلا این کمیسیون ها، کمیسیون های مشورتی و کمیسیون های بررسی و تهیه طرح هستند.
ولی به هر حال با توجه به اینکه این کمیسیون وابسته به یکی از نهادهای سازمان ملل، یعنی شورای اقتصادی- اجتماعی است. بنابر این کشورهایی که عضو این کمیسیون می شوند باید با سازمان ملل همکاری کنند. و همان طور که شما اشاره کردید، کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان سال هاست از سوی سازمان ملل تصویب شده و الان می توانم بگویم نزدیک به ۹۰ درصد از کشورهای عضو سازمان ملل، این کنوانسیون را پذیرفته اند.
بنابر این ایران که هم اکنون به عضویت کمیسیون مقام زن درآمده است بیشتر باید متعهد باشد که به این کنوانسیون بپیوندد. و اینجاست که ما مدافعان حقوق بشر و حقوق زنان می توانیم فشارمان را از این پس افزایش دهیم تا از طریق این کمیسیون و از طرف شورای اقتصادی- اجتماعی سازمان ملل که این کمیسیون زیر نظر آن اداره می شود، ایران را واداریم تا به کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان بپیوندد.
بنابر این عقیده شما و سایر فعالان حقوق زن و حقوق بشر این است که عضویت جمهوری اسلامی در این کمیسیون حتی نکات مثبتی را هم به همراه دارد؟
عضویت ایران در این کمیسیون نتیجه الزامی و قهری دارد که جمهوری اسلامی باید می خواهد با سازمان ملل همکاری کند. وقتی جمهوری اسلامی مایل است با سازمان ملل همکاری کند و در یک کمیسیون به نام کمیسیون مقام زن عضو است باید کنوانسیونی را که توسط سازمان ملل تصویب شده، بپذیرد. از این جاست که من فکر می کنم با عضویت جمهوری اسلامی در این کمیسیون، تعهد جمهوری اسلامی در قبال جامعه بین المللی بیشتر از این خواهد شد.