تکليف مذاکرات سرنوشت ساز اتمی مابين ايران و گروه ۱+۵ ، پيش از آغاز ديدار رسمی دو روزه نخست وزير ترکيه از تهران، و در حاشيه کنفرانس امنيت اتمی در سئول پايتخت کره جنوبی، روشن خواهد شد. بنا بر شواهد موجود هنوز نسبت به تعيين دستور مذاکرات، تاريخ، و محل برگزاری گفتگوها توافق نهايی مابين ايران و جامعه اروپا صورت نگرفته است.
رجب طيب اردوغان قرار است در حاشيه کنفرانس امنيتی سئول که روزهای دوشنبه و سه شنبه ( ۲۶ و ۲۷ مارس جاری ) برگزار ميشود، با برک اوباما رييس جمهور آمريکا پيرامون مسئله ايران، مذاکرات اتمی آينده، نحوه اجرای تحريم ها و همچنين امکان مستثنی ساختن ترکيه از شمول تحريم ها به گفتگو خواهد نشست.
بروز اختلاف مابين ايران و جامعه اروپا پيرامون تعيين دستور مذاکرات اتمی و همچنين محل برگزاری آن، ترديد های گذشته پيرامون امکان به نتيجه رسيدن گفتگو های آينده را افزايش داده است.
روز چهارشنبه، نشريه اسرائيلی هاارتص گزارش داد که گفتگوهای آينده ايران و گروه ۱+۵ روز ۱۳ ماه آوريل در ژنو مقر اروپايی سازمان ملل برگزار خواهد شد.
پيشتر انتظار ميرفت که مذاکرات اتمی با ميزبانی ترکيه، در شهر استانبول برگزار شود. تهران انجام گفتگوهای اتمی با گروه ۱+۵ را در استانبول، به انجام مذاکرات در ژنو ترجيح ميدهد. در نگاه تهران برخورداری از امکان ميانجيگری ترکيه، در صورت بروز دشواری های پيش بينی نشده، و همچنين داشتن دسترسی مناسبتر به رسانه های خبری از جمله دلايل ترجيح استانبول به ژنو محسوب ميشود.
در واکنش سريع به گزارش هاارتص، پرس تی وی، رسانه انگليسی زبان جمهوری اسلامی، ضمن اشاره به مذاکرات مقدماتی هفته جاری مابين معاون سعيد جليلی و معاون خانم اشتون، گزارش روز چهارشنبه نشريه اسرائيلی را رد کرد و از قول شورای امنيت ايران اعلام داشت «تاکنون توافق نهايی پيرامون تاريخ و محل برگزاری مذاکرات به عمل نيامده است.»
اعلام تاريخ دقيق انجام مذاکرات اتمی مابين ايران و گروه ۱+۵ و محل برگزاری آن از سوی منابع خبری اسرائيلی به گونه ای به معنی حضور غير مستقيم اسرائيل در مذاکرات ياد شده و قرار داشتن دولت آن کشور در جريان گفتگو های مقدماتی و اطلاع يافتن از دستور مذاکرات آينده است.
نخست وزير اسرائيل روز دوشنبه هفته گذشته در واشنگتن با رييس جمهور امريکا ملاقات و پيرامون برنامه اتمی ايران، امکان استفاده از ظرفيت نظامی برای متوقف ساختن آن، و همچنين تشديد تحريم ها عليه جمهوری اسلامی با برک اوباما مذاکرات گسترده ای به عمل آورد.
با توجه به حساسيت خاص موضوع برای تل آويو احتمال ميرود اسرائيل توسط آمريکا در جريان دقيق تحولات مرتبط با مذاکرات آينده ايران و گروه ۱+۵ قرار گرفته باشد. در عين حال پوشش خبری اختصاصی منابع اسرائيلی در اين زمينه از نگاه دولت ايران چندان متبوع و قابل هضم نيست.
نگاه منفی ايران
گفتگو های اتمی آينده با گروه ۱+۵ اگرچه با پيش گامی ايران و بدنبال ارسال نامه سعيد جليلی به خانم اشتون و اعلام آمادگی تهران در اين زمينه صورت ميگيرد، در عين حال تهران مايل است حضور در ميز مذاکره را به پذيرفتن خواسته های جامعه جهانی نسبت بدهد و نه در نتيجه تاثيرگذاری تحريم ها.
علی لاريجانی رييس مجلس شورای اسلامی که در گذشته مسئوليت هدايت ديپلماسی اتمی جمهوری اسلامی و مذاکره با گروه ۱+۵ را بر عهده داشت، روز ۶ مارس با اشاره به مذاکرات اتمی تاکيد کرد که در صورت رعايت نشدن خواسته های ايران و ادامه فشار های عليه تهران ( تحريم ها و تهديد به جنگ ) گفتگو های آينده به شکست کشيده خواهد شد.
طی هفته های اخير رهبران جامعه اروپا، رييس جمهور و وزير خارجه آمريکا نسبت به انجام گفتگو های گروه ۱+۵ با ايران ابراز خوشبينی محتاطانه نموده اند، در عين حال از روز ۳۰ دسامبر گذشته تا کنون، فشار های اقتصادی، سياسی، مالی و امنيتی عليه ايران بصورت فزاينده ادامه يافته است.
قطع خدمات بانکی «سوفيت» برای مبادلات بانکی با ايران، بدنبال تحريم بانک مرکزی و تحريم نفت ايران از سوی جامعه اروپا، تازه ترين اقدامی است که در زمينه تشديد فشار های عليه جمهوری اسلامی صورت گرفته، و اين اقدامات دقيقا شرايطی را فراهم آورده که ادامه آنرا، علی لاريجانی موجب شکست گفتگو های آينده معرفی ميکند.
انتظارات جامعه اروپا
روز ۵ مارس و هنگام اعلام توافق اوليه پيرامون برگزاری مذاکرات با ايران، کاترين اشتون ديپلمات ارشد جامعه اروپا که از سوی گروه ۱+۵ مذاکرات مقدماتی با ايران را عهده دار است اعلام داشت : «هدف کلی ما يافتن راه حل جامع و ماندگاری است که بر اساس آن اطمينان خاطر جامعه جهانی نسبت به صلح آميز بودن برنامه های اتمی ايران اعاده و حق ايران برای برخورداری از انرژی اتمی مراعات شود.»
ايران ادامه غنی سازی اورانيوم در داخل کشور و حفظ چرخه سوخت اتمی را حق خود ميداند، و جامعه جهانی به دليل پنهان کاری های ايران در گذشته، ادامه غنی سازی اورانيوم را وسيله ای برای کسب ظرفيت تبديل شدن به قدرت نظامی اتمی معرفی ميکند.
دو دور مذاکرات گذشته ايران با گروه ۱+۵ در ژنو ( دسامبر سال ۲۰۱۰ )، و در استانبول ( ژانويه سال ۲۰۱۱ )، به دليل دور بودن انتظارات به نتيجه نرسيد.
وزير خارجه آمريکا، گفتگوهای آينده مابين اعضاء ثابت شورای امنيت بعلاوه آلمان با ايران را آخرين فرصت ممکن برای خروج مسالمت آميز و از بن بست کنونی اعلام داشته است.
بنظر نميرسد ايران در شرايط ادامه فشار ها به قطع غنی سازی اورانيوم رضايت داده و چرخه سوخت اتمی خود را تعطيل کند. با اين وجود دست يافتن به توافق های جنبی مابين ايران و گروه ۱+۵ ، ميتواند ادامه مذاکرات در سطح کارشناسی را ممکن ساخته و مانع از رويارويی نظامی با ايران بشود.
در صورت انتشار اعلاميه رسمی مبنی بر انجام گفتگو های آينده در استانبول و اعلام تاريخ دقيق آن، ميتوان انتظار داشت که ميانجيگری ترکيه در آخرين روزها و مذاکرات مستقيم اردوغان با اوباما در سئول به نزديکتر ساختن انتظارات متقابل ايران و گروه ۱+۵ منجر شده باشد.
با توجه به تجربه شکست مذاکرات ژانويه سال گذشته در استانبول، ترکيه تنها زمانی آماده ادامه ميانجيگری و ميزبانی مذاکرات بعدی خواهد شد که اميد رسيدن به توافق های اوليه در مذاکرات رسمی و امکان ادامه مذاکرات در سطح کارشناسی افزايش يافته باشد.
برگزاری احتمالی مذاکرات در ژنو، در تاريخ مورد اشاره منابع خبری اسرائيل ( ۱۳ آوريل ) نشانه به نتيجه نرسيدن گفتگو های مقدماتی جاری و قرار داشتن دو طرف در مواضعی است که پيشتر به شکست دو دور گفتگوها در ژنو و استانبول منجر شد.