کتاب هفته؛ سنگ ها و علف ها، ترجمه شاعر از شعر همسايه

منصور اوجی

مجموعه سنگ‌ها و علف‌ها، که شاعر مطرح ايرانی منصور اوجی آن را به فارسی برگردانده است، ۱۱۲ شعر کوتاه از شاعران جهان را، از کلاسيک های چينی تا آوانگاردهای معاصر آمريکایی، در بر می گيرد.

اوجی شعرهای اين مجموعه را در چهل سال گذشته از زبان انگليسی به فارسی برگردانده است. به گفته مترجم اين مجموعه پس از دو سال توقف در اداره بررسی کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با سانسور کلماتی و حذف بخش هائی منتشر می شود.

شعر در زبان و با نفی زبان،باخلق زبانی نو و شاعرانه،با رها کردن واژگان از نظام و رابطه دال و مدلولی و با خلق تناسب و رابطه های تازه در اجزاء زبان خلق می شود و اين شاخصه ترجمه شعر را دشوار و در مواردی ناممکن می کند.

اگر يکی از مهم ترين شاخصه های ترجمه موفق را بازآفرينی متن اصلی در زبان مقصد تعريف کنيم،ترجمه موفق شعر نيز به بازسرائی شعر در زبان مقصد نزديک می شود و از اين منظر شاعر بودن يا برخورداری مترجم شعر از توان خلق شعر را می توان از استلزامات و شرايط ضرور ترجمه شعر ارزيابی کرد.

موفق ترين ترجمه های شعر را اغلب شاعرانی به دست داده اند که با تسلط بر هر دو زبان مقصد و مبداء، شعر شاعرانی را ترجمه کرده اند که زبان،فضا و ذهنيت شعری آن ها با زبان و فضای شعری مترجم همسايگی دارد و در اين زمينه ترجمه های موفق و درخشان احمد شاملو را از شعرهای حماسی گارسيا لورکا و پل آلوار می توان گواه آورد.

اغلب ترجمه های موفق منصور اوجی در مجموعه سنگ ها و علف نيز به شاعرانی تعلق دارند که شعرشان با زبان و فضای شعر اوجی نزديک و همسايه است.

دو مجموعه از شعرهای اوجی با عنوان های «از وطن» و «در وقت حضور مرگ» نيز در دست انتشار است.

ايجاز خلاقانه و سادگی و روانی زبان در شعر منصور اوجی، که از اين منظر بهترين شعرهای او را به رباعيات خيام نزديک می کند، تصوير سازی های چند بعدی در قالب شعرهای کوتاهی که لحظه هائی فرار اما عميق از حيات فکری و عاطفی آدمی را در قالب ساختاری منسجم و کوتاه در قاب زبانی موجز ثبت می کنند، نوستالژی برای طبيعتی که در بهترين شعرهای اوجی با ساده ترين اما نمادی ترين عناصر زيبائی شناختی خود حضور می يابند تا ضرورت وجودی خود را ابرام و به حذف خود از زندگی شبه مدرن ما اعتراض کنند و سکوتی گويا که در سطرهای نانوشته شعرهای موفق اوجی با هنرمندی گنجانده شده است را می توان از شاخصه های بهترين شعرهای او دانست.

منصور اوجی در سال ۱۳۱۶ در شيراز متولد شد و تحصيلات دانشگاهی خود را در فلسفه،علوم تربيتی و زبان و ادبيات انگليسی در دانشگاه تهران، دانشسرای عالی تهران و دانشگاه شيراز پايان برد.

نخستين مجموعه شعر اوجی با عنوان «باغ شب» در سال ۱۳۴۴ منتشر شد. اوجی از شاعران مطرح دهه های چهل و پنجاه بود و مجموعه شعر «اين سوسن است که می خواند»،مجموعه ای که درون مايه اصلی آن يکی از مشهورترين خوانندگان مردم پسند دهه های چهل و پنجاه بود،شهرت اوجی را از محافل روشنفکری نيز فراتر برد.

اوجی از پرکارترين شاعران ايران است و آثاری از جمله مجموعه شعرهای خواب درخت و تنهايی زمين،شهر خسته،مرغ سحر،صدای هميشه،شعرهايی به کوتاهی عمر،حالی است مرا، کوتاه مثل آه،خوشا تولد و پرواز،شيراز،نام ديگر من و باغ و جهان مردگان را منتشر کرده است