پس از انتشار مطلبى در روزنامه كيهان درباره چگونگى انتخاب آيت الله خامنه اى به رهبرى جمهورى اسلامى پس از مرگ آيت الله خمينى در سال ۱۳۶۸، دفتر رهبر ايران با انتشار اطلاعيه اى از «نارضايتى جدى» آقاى خامنه اى درباره مطلب منتشر شده در این روزنامه خبر داده است.
سراج الدین میردامادی و مجید محمدی، دو تحليلگر سياسى، يكى در پاريس و ديگرى در نيويورك در گفت و گو با رادیو فردا به تحلیل این رخداد پرداخته اند.
مجید محمدى: روزنامه كيهان را مى توان مشخصا تريبون رهبرى در جمهورى اسلامى به شمار آورد. معمولا ديدگاه هايى كه كيهان عرضه مى كند، ديدگاه هايى است كه كاملا با مواضع بيت رهبرى و مواضع خود آقاى خامنه اى انطباق دارد.
پرسش همين جاست، با توجه به نسبتى كه كيهان با حاكميت و بيت رهبرى دارد، اطلاعيه اخير دفتر آقاى خامنه اى و اعلام نارضايتى جدى از طرف ايشان درباره مطلب كيهان را چطور بايد تحليل كرد؟
محمدى: آنچه كه در اطلاعيه دفتر رهبرى هم آمده، سخن گفته مى شود از تحريفات گسترده و خلاف واقع. اينها مى تواند راجع باشد به برخى از نكاتى كه در مصاحبه كيهان آمده با يكى از پاسدارهاى آقاى خامنه اى.
مواردى كه در آن متن آمده، مثل بلند شدن تمام قد آقاى خمينى فقط براى آقاى خامنه اى و نه براى ديگران، تمجيد آقاى خمينى از آقاى خامنه اى در ديدار ايشان از كره شمالى و اشاره آقاى خمينى به عظمتى كه در رفتار آقاى خامنه اى ديده مى شده و همچنين دست بوسى هاى مراجع و علماى قم از آقاى خامنه اى مواردى است كه احتمال مى رود رخ نداده و در مصاحبه درباره اش اغراق شده.
اما بخش ديگرى كه مى شود اين اطلاعيه را فهميد راجع به رفتارى است كه دفتر آقاى خامنه اى و اطرافيان ايشان بالاخص پس از انتخابات رياست جمهورى در پيش گرفتند. مطبوعات و رسانه ها و سياست هاى دولتى در يك سال اخير مملو هستند از مداحى و اغراق گويى در مورد رهبرى.
در واقع مشكل مشروعيت يا بحران مشروعيت سياسى در ايران به حدى رسيده كه ديگر از سوى دفتر هم قابل تحمل نبوده. اينجا آقاى خامنه اى همان ژستى را دارند كه آقاى خمينى در برابر فخرالدين حجازى داشتند؛ دارند همان عكس العمل را نشان مى دهند.
ولى آقاى محمدى، اين اولين بار نيست كه چه در روزنامه كيهان و چه در رسانه هاى حكومتى ديگر ايران، مدح آقاى خامنه اى گفته مى شود. به نظر شما چرا اين بار واكنش نشان داده مى شود از طرف دفتر ايشان؟
محمدى: شخصيت آقاى خامنه اى و رفتار ايشان در دو دهه گذشته نشان مى دهد كه ايشان بدش نمى آيد از اين مداحى ها. ولى در دوره بعد از انتخابات آنچنان نمك اين مداحى ها زياد شده كه دفتر رهبرى براى اينكه پرهيز كند از آلوده شدن فضا بيش از آنچه كه الان هست، اين ژست را براى نمايش زهد و نمايش فروتنى آقاى خامنه اى اتخاذ کرده است.
آقاى ميردامادى، شما چه نگاهى به شيوه تعامل روزنامه كيهان با نهاد رهبرى در ايران داريد؟
سراج الدين ميردامادى: روزنامه كيهان در طول بيست و يك سال رهبرى آيت الله خامنه اى يكى از نزديكترين رسانه هاى بر عهده گيرنده مسئله تبليغ رهبرى و مقابله و سركوب و بى آبرو كردن منتقدان و مخالفان رهبرى بوده است. به ويژه در به كارگيرى ادبياتى كه كيهان داشته، اين ادبيات را خيلى از كارشناسان معتقدند كه در بر گيرنده بخش رسانه اى دفتر رهبرى است كه آن را ميزان الحراره سياسى نهادهاى امنيتى هم مى دانستند.
آقاى محمدى، در مطلب كيهان مسائلی در باره جلسه انتخاب آقاى خامنه اى به عنوان رهبر در سال ۶۸ مطرح شده است و این در حالی است که هنوز عده زيادى از حاضران در آن جلسه زنده اند و مى توانند نقض مطالب منتشر شده را اعلام كنند. به نظر شما ممكن است كه ما شاهد چنين واكنشى باشيم؟
محمدى: هيچ يك از كسانى كه در آن جلسه شركت داشتند نخواهند آمد و سخن نخواهند گفت. به دليل اينكه شرايط موجود در ايران بسيار امنيتى است. هر كدام از اعضاى مجلس خبرگان رهبرى كه بيايند و اين مسائل را در اين شرايط تكذيب كنند، به حيات سياسى خود پايان مى دهند. روزنامه كيهان هم به همين دليل اين گونه مصاحبه ها را مى گذارد چون مى داند عكس العمل متقابلى را شاهد نخواهد بود.
شما چه فكر مى كنيد، آقاى ميردامادى؟ به نظر شما آقاى هاشمى رفسنجانى به عنوان يكى از شخصيت هاى تاثيرگذار و حتى گرداننده جلسه سال ۶۸ سكوت خود را نمى شكند و توضيحى در اين باره نمى دهد؟
سراج الدين ميردامادى: طرح اين مباحثى كه هنوز شهود زنده در آن مقطع مهم و انتخاب مهم كه براى دومين رهبر جمهورى اسلامى گرفته شد، مى تواند موجب بى آبرويى براى خود رهبرى شود و چون تعارض پيدا كرد با اين مسئله، دفتر رهبرى چنين واكنشى نشان داد.
آقاى هاشمى رفسنجانى و فرزندان و اعضاى درجه يك خانواده ايشان درگير مشكلات شديدى هستند.
با توجه به مشى ميانه روانه آقاى هاشمى و اينكه تلاش مى كرد هميشه خط وسط و ميانه باشد و اين خط وسط و ميانه بودن يك الزاماتى و تنگناهايى ايجاد مى كرد كه طبعا در فرآيند بحران پرفراز و نشيبى كه در يك سال گذشته داشتيم و حمايت هاى كمابيش كه ايشان از جريان اعتراض و تنگناهايى كه حاكميت براى ايشان ايجاد كرده، مجموعا باعث شده كه آقاى هاشمى نتواند به بيان واقعيات در همه زمينه ها بپردازد.
اما اى بسا ما شايد در آينده بتوانيم اين انتظار را داشته باشيم كه آقاى هاشمى موضع محكم ترى در اين زمينه بگيرد.
سراج الدین میردامادی و مجید محمدی، دو تحليلگر سياسى، يكى در پاريس و ديگرى در نيويورك در گفت و گو با رادیو فردا به تحلیل این رخداد پرداخته اند.
مجید محمدى: روزنامه كيهان را مى توان مشخصا تريبون رهبرى در جمهورى اسلامى به شمار آورد. معمولا ديدگاه هايى كه كيهان عرضه مى كند، ديدگاه هايى است كه كاملا با مواضع بيت رهبرى و مواضع خود آقاى خامنه اى انطباق دارد.
پرسش همين جاست، با توجه به نسبتى كه كيهان با حاكميت و بيت رهبرى دارد، اطلاعيه اخير دفتر آقاى خامنه اى و اعلام نارضايتى جدى از طرف ايشان درباره مطلب كيهان را چطور بايد تحليل كرد؟
محمدى: آنچه كه در اطلاعيه دفتر رهبرى هم آمده، سخن گفته مى شود از تحريفات گسترده و خلاف واقع. اينها مى تواند راجع باشد به برخى از نكاتى كه در مصاحبه كيهان آمده با يكى از پاسدارهاى آقاى خامنه اى.
شخصيت آقاى خامنه اى و رفتار ايشان در دو دهه گذشته نشان مى دهد كه ايشان بدش نمى آيد از اين مداحى ها. ولى در دوره بعد از انتخابات آنچنان نمك اين مداحى ها زياد شده كه دفتر رهبرى براى اينكه پرهيز كند از آلوده شدن فضا بيش از آنچه كه الان هست، اين ژست را براى نمايش زهد و نمايش فروتنى آقاى خامنه اى اتخاذ کرده است.
مجید محمدی، جامعه شناس
اما بخش ديگرى كه مى شود اين اطلاعيه را فهميد راجع به رفتارى است كه دفتر آقاى خامنه اى و اطرافيان ايشان بالاخص پس از انتخابات رياست جمهورى در پيش گرفتند. مطبوعات و رسانه ها و سياست هاى دولتى در يك سال اخير مملو هستند از مداحى و اغراق گويى در مورد رهبرى.
در واقع مشكل مشروعيت يا بحران مشروعيت سياسى در ايران به حدى رسيده كه ديگر از سوى دفتر هم قابل تحمل نبوده. اينجا آقاى خامنه اى همان ژستى را دارند كه آقاى خمينى در برابر فخرالدين حجازى داشتند؛ دارند همان عكس العمل را نشان مى دهند.
ولى آقاى محمدى، اين اولين بار نيست كه چه در روزنامه كيهان و چه در رسانه هاى حكومتى ديگر ايران، مدح آقاى خامنه اى گفته مى شود. به نظر شما چرا اين بار واكنش نشان داده مى شود از طرف دفتر ايشان؟
محمدى: شخصيت آقاى خامنه اى و رفتار ايشان در دو دهه گذشته نشان مى دهد كه ايشان بدش نمى آيد از اين مداحى ها. ولى در دوره بعد از انتخابات آنچنان نمك اين مداحى ها زياد شده كه دفتر رهبرى براى اينكه پرهيز كند از آلوده شدن فضا بيش از آنچه كه الان هست، اين ژست را براى نمايش زهد و نمايش فروتنى آقاى خامنه اى اتخاذ کرده است.
آقاى ميردامادى، شما چه نگاهى به شيوه تعامل روزنامه كيهان با نهاد رهبرى در ايران داريد؟
سراج الدين ميردامادى: روزنامه كيهان در طول بيست و يك سال رهبرى آيت الله خامنه اى يكى از نزديكترين رسانه هاى بر عهده گيرنده مسئله تبليغ رهبرى و مقابله و سركوب و بى آبرو كردن منتقدان و مخالفان رهبرى بوده است. به ويژه در به كارگيرى ادبياتى كه كيهان داشته، اين ادبيات را خيلى از كارشناسان معتقدند كه در بر گيرنده بخش رسانه اى دفتر رهبرى است كه آن را ميزان الحراره سياسى نهادهاى امنيتى هم مى دانستند.
آقاى محمدى، در مطلب كيهان مسائلی در باره جلسه انتخاب آقاى خامنه اى به عنوان رهبر در سال ۶۸ مطرح شده است و این در حالی است که هنوز عده زيادى از حاضران در آن جلسه زنده اند و مى توانند نقض مطالب منتشر شده را اعلام كنند. به نظر شما ممكن است كه ما شاهد چنين واكنشى باشيم؟
محمدى: هيچ يك از كسانى كه در آن جلسه شركت داشتند نخواهند آمد و سخن نخواهند گفت. به دليل اينكه شرايط موجود در ايران بسيار امنيتى است. هر كدام از اعضاى مجلس خبرگان رهبرى كه بيايند و اين مسائل را در اين شرايط تكذيب كنند، به حيات سياسى خود پايان مى دهند. روزنامه كيهان هم به همين دليل اين گونه مصاحبه ها را مى گذارد چون مى داند عكس العمل متقابلى را شاهد نخواهد بود.
شما چه فكر مى كنيد، آقاى ميردامادى؟ به نظر شما آقاى هاشمى رفسنجانى به عنوان يكى از شخصيت هاى تاثيرگذار و حتى گرداننده جلسه سال ۶۸ سكوت خود را نمى شكند و توضيحى در اين باره نمى دهد؟
سراج الدين ميردامادى: طرح اين مباحثى كه هنوز شهود زنده در آن مقطع مهم و انتخاب مهم كه براى دومين رهبر جمهورى اسلامى گرفته شد، مى تواند موجب بى آبرويى براى خود رهبرى شود و چون تعارض پيدا كرد با اين مسئله، دفتر رهبرى چنين واكنشى نشان داد.
آقاى هاشمى رفسنجانى و فرزندان و اعضاى درجه يك خانواده ايشان درگير مشكلات شديدى هستند.
با توجه به مشى ميانه روانه آقاى هاشمى و اينكه تلاش مى كرد هميشه خط وسط و ميانه باشد و اين خط وسط و ميانه بودن يك الزاماتى و تنگناهايى ايجاد مى كرد كه طبعا در فرآيند بحران پرفراز و نشيبى كه در يك سال گذشته داشتيم و حمايت هاى كمابيش كه ايشان از جريان اعتراض و تنگناهايى كه حاكميت براى ايشان ايجاد كرده، مجموعا باعث شده كه آقاى هاشمى نتواند به بيان واقعيات در همه زمينه ها بپردازد.
اما اى بسا ما شايد در آينده بتوانيم اين انتظار را داشته باشيم كه آقاى هاشمى موضع محكم ترى در اين زمينه بگيرد.