رییس اقلیم کردستان عراق می‌گوید تلاش برای ایجاد کشور مستقل کردستان بازگشت‌ناپذیر است ولی برای پرهیز از بحران و درگیری او ترجیح می‌دهد این موضوع را از طریق گفت‌وگو با دولت مرکزی عراق و قدرت‌های منطقه‌ای دنبال کند.
مسعود بارزانی روز پنجشنبه ۱۵ تیرماه در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز افزود تاريخ برگزاری همه‌پرسی مربوط به استقلال که برای ۲۵ سپتامبر تعیین شده است، «منعطف ولی دائمی نیست».
او گفت انتظار دارد که رای به همه‌پرسی استقلال، «آری» باشد.
برگزاری این همه‌پرسی می‌تواند موجب تنش شدید در مناسبات با دولت مرکزی عراق و همچنین ایران، ترکیه و سوریه شود که اقلیت‌های بزرگ کرد دارند و به شدت با استقلال کردستان عراق مخالفند. اما آقای بارزانی معتقد است این نگرانی‌ها چندان عمده نیستند.
در خود عراق این تصور وجود دارد که هدف از برگزاری همه‌پرسی نه استقلال این ناحیه بلکه تقویت ادعاهای کردها بر مالکیت مناطق و شهرهای مورد اختلاف از جمله شهر کرکوک و مناطق نفت‌خیز اطراف آن است که سرنوشت آن نزدیک به یک دهه است که محل اختلاف است.
اکثر احزاب سیاسی در اقلیم کردستان از جمله اتحادیه میهنی کردستان عراق به رهبری جلال طالبانی و یا حزب گوران (تغییر) همه طرفدار استقلال هستند ولی نه لزوما تحت رهبری مسعود بارزانی و حزب دمکرات کردستان عراق.
آقای بارزانی در ادامه این مصاحبه که در کاخ خود در روستای صلاح‌الدین انجام شد گفت نتیجه این همه‌پرسی سرنوشت کرکوک را مشخص خواهد کرد که پیشمرگه‌های کرد در سال ۲۰۱۴ مانع تصرف آن توسط پیکارجویان «خلافت اسلامی» شدند.
او گفت: «مردم کرکوک در چارچوب این همه‌پرسی هر تصمیمی بگیرند باید مورد پذیرش قرار بگیرد».
شهر کرکوک که اعراب و ترکمان‌ها هم ادعای مالکیت آن را دارند هم اکنون توسط نیروهای پیشمرگه اداره می‌شود. اما شبه‌نظامیان شیعه تندرو مورد حمایت ایران تهدید کرده‌اند که نیروهای کرد را از کرکوک و سه نقطه مورد اختلاف دیگر یعنی سنجار، مخمور و خانقین بیرون خواهند راند.
مسعود بارزانی در ادامه مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت برای رسیدن به یک توافق دوستانه به فاصله کوتاهی پس از برگزاری همه‌پرسی، مذاکرات با دولت عراق، کشورهای همسایه و قدرت‌های جهانی آغاز خواهد شد.
او افزود: «هدف اصلی ما این است که تصمیم و اراداه ملت خود را از طریق گفت‌وگو و روش‌های صلح‌آمیز عملی کنیم».
آقای بارزانی دولت مرکزی تحت کنترل شیعیان در عراق را متهم کرد که اجازه نمی‌دهد کردها طبق موازین تعیین شده برای یک حکومت فدرال که پس از سقوط صدام حسین تعیین شد به حقوق خود دست یابند.
او گفت: «۱۴ سال است ما منتظریم و همواره در مورد این همکاری مذاکره کرده‌ایم ولی همواره به ما گفته‌اند که زمان خوبی نیست. در نتیجه سئوال من این است که چه زمانی مناسب است؟»
کردها حداقل از پایان جنگ جهانی اول و تقسیم منطقه خاورمیانه توسط امپراطوری‌های بریتانیا و فرانسه خواهان تشکیل یک کشور مستقل بوده‌اند ولی قلمرو آنها در نهایت بین کشورهای سوریه، ترکیه، عراق و ایران تقسیم شد.
مسعود بارزانی گفت: «ما باید تاریخ بدرفتاری با ملت خود را تغییر دهیم و در برابر کسانی که می‌گویند استقلال برای کردها خوب نیست می‌پرسیم اگر استقلال برای ما خوب نیست پس چرا برای شما خوب است؟»
او این ارزیابی که برگزاری همه‌پرسی استقلال موجب بروز بحران و درگیری خواهد شد را رد کرد و افزود: «مشروعیت مردم بزرگتر از مشروعیت هر حزب سیاسی و یا هر قدرت مداخله‌گر خارجی است».
آقای بارزانی تاکید کرد که حاضر است نگرانی‌های امنیتی عراق، ترکیه و ایران را در نظر گرفته و به آنها پاسخ گوید و به تاخیر انداختن استقلال کردستان در واقع به بی‌ثباتی بیشتر منجر خواهد شد.
او افزود: «ما ثابت کرده‌ایم که عامل ثبات هستیم. آنچه که با همه‌پرسی انجام خواهیم داد در حقیقیت پیشگیری از بی‌ثباتی در آینده است. می‌خواهیم احتمال وقوع هر گونه جنگ و خونریزی در آینده را کاهش دهیم».
آقای بارزانی تاکید کرد که «حکومت کردستان» حقوق و امنیت تمامی اقلیت‌های دینی و قومی از جمله ایزدی‌ها و یا مسیحیان را تضمین می‌کند و یادآوری کرد که تاکنون صدها تن از پیشمرگه‌های کرد برای آزادسازی مناطق سکونت این اقلیت‌ها از گروه «خلافت اسلامی» جان خود را از دست داده‌اند.