به نظر مى رسد كه هاشمى رفسنجانى در نهايت به نفع جناح تندرو حكومت ايران موضع گيرى مى كند. آيا اين پايان كار جنبش سبز است و يا صرفا نقطه آغازى براى اين جنبش؟
جنيو عبدو از كارشناسان سياست ايران و مدير مطالعات ايران در مركز پژوهشى Century در مطلبى در مجله «فارين پاليسى» چاپ واشنگتن، به تازه ترين موضع گيرى هاى هاشمى رفسنجانى پرداخته و آن را به نوعى اعلام موضع نهايى اين سياستمدار موثر و با نفوذ ايران در بحران سياسى ماه هاى اخير مى داند.
به نوشته فارین پالسی، هاشمى رفسنجانى از آغاز بحران سياسى كه در پى انتخابات رياست جمهورى در ايران آغاز شد مواضع ناروشنى اتخاذ كرده است. گاهى از نيروهاى معترض و منتقد دفاع كرده و گاه وفادارى خود را به نظام اعلام كرده است. در تمام اين دوره، هم رهبران جنبش سبز و هم آيت الله خامنه اى رهبر ايران مى دانستند كه جلب حمايت و ائتلاف هاشمى رفسنجانى مى تواند براى هر يك از اين دو اردو يك پيروزى مهم باشد.
نويسنده اين تحليل در مجله «فارين پاليسى» نتيجه مى گيرد كه به نظر مى رسد در پايان اين بندبازى آقاى رفسنجانى تصميم گرفته از رهبر جمهورى اسلامى دفاع كند و سابقه ديرينه وى به عنوان يك سياستمدار مستقل در نظام اسلامى دقيقا همان چيزى است كه رهبر ايران اكنون به آن نياز دارد.
مخالفت عمیق با محمود احمدی نژاد
جنيو عبدو خاطر نشان مى كند كه يكى از دلايل موضع گيرى بينابينى آقاى رفسنجانى در طول بحران اخير مخالفت عميق وى با محمود احمدى نژاد و سياست هاى تندروانه گروه حامى وى بود. آقاى رفسنجانى در انتخابات رياست جمهورى سال ۲۰۰۵ از محمود احمدى نژاد شكست خورد. تنش بين اين دو در جريان مبارزات انتخاباتى سال ۲۰۰۹ نيز تشديد شد. محمود احمدى نژاد، ميرحسين موسوى را متهم كرد كه از سياستمداران فاسدى مثل هاشمى رفسنجانى حمايت و كمك مالى دريافت مى كند.
در مقابل، هاشمى رفسنجانى چند روز قبل از انتخابات رياست جمهورى در نامه سرگشاده اى خطاب به رهبر ايران با شكايت از «دروغ پردازى هاى» محمود احمدى نژاد از آيت الله خامنه اى خواست تا شعله هاى آتشى را كه وى برافروخته است خاموش كند. از زمان برگزارى انتخابات تاكنون هاشمى رفسنجانى در بسيارى از مراسم رسمى حكومت شركت نكرده و از حضور در كنار محمود احمدى نژاد امتناع كرد.
جنيو عبدو در ادامه تحليل خود در «فارين پاليسى» يادآورى مى كند كه جنبس سبز اميدوار بود كه رقابت آشكار هاشمى رفسنجانى با آيت الله خامنه اى و مخالفت وى با محمود احمدى نژاد او را به يك حامى مهم اپوزيسيون بدل كند. آقاى رفسنجانى در سخنرانى خود در تنها نماز جمعه يى كه پس از انتخابات رياست جمهورى امامت آن را برعهده داشت از سركوب مخالفان انتقاد كرده و خواستار يافتن راهى براى حل بحران شد و در كشمكش بر سر چگونگى تفسير از اولويت هاى نظام اسلامى بر عنصر جمهوريت آن تاكيد كرد.
تحليلگر مجله «فارين پاليسى» سپس مى افزايد: در ماه هاى بعد آقاى رفسنجانى متوجه شد كه حمايت آشكار و بيشتر از منتقدان ممكن است به انزواى كامل و دورى وى از ساختارهاى نظام اسلامى منجر شود. در ماه هاى اخير موضع وى بيشتر به سمت حمايت از موازين حكومت متمايل شد و متوجه شد كه پيوستن به معترضان امكان وى براى مانور و قرار گرفتن در ميانه اين جدال را تضعيف خواهد كرد.
اولين نشانه اين تغيير جهت در جريان جلسات مجلس خبرگان در اواخر ماه فوريه مشخص شد. آيت الله خامنه اى در پيام خود به اين اجلاس در اشاره اى آشكار به هاشمى رفسنجانى گفت كه سياستمداران بايد تكليف خود را بين دفاع از نظام و يا همسویی با مخالفان روشن كنند.
عكس هايى كه در رسانه هاى دولتى ايران منتشر شد نشان مى داد كه على خامنه اى و هاشمى رفسنجانى با نگاهى دوستانه در كنار يكديگر نشسته اند.
در مراسم رسمى ولادت پيامبر اسلام نيز كه در آن رهبر جمهورى اسلامى و گروه زيادى از سران حكومت شركت داشتند، آقاى رفسنجانى آنچه را كه بسيارى انتظار نداشتند انجام داد و آن حضور در كنار محمود احمدى نژاد بود.
به نوشته جنيو عبدو، مخالفان به شدت از اين حركت آقاى رفسنجانى نااميد شدند و در مقابل مسلما موجب خوشحالى آيت الله خامنه اى خواهد شد. نفوذ و چهره مستقل هاشمى رفسنجانى در شرايط كنونى مى تواند كمك موثرى براى رهبر ايران باشد.
آیا رفسنجانی اختیارات گرفته است؟
به نوشته فارین پالسی، هاشمى رفسنجانی همواره در صفوف محافظه كاران معتدل نظام اسلامى بوده هر چند كه با گروه حامى محمود احمدى نژاد و سپاه پاسداران كه در سال هاى اخير سلطه آنها رو به افزايش بوده مخالف است. در ماه هاى پس از انتنخابات بخش هايى از محافظه كاران معتدل نيز با حمايت فزاينده آيت الله خامنه اى از جناح تندرو مخالف بودند و اكنون بازگشت هاشمى رفسنجانی به دايره حاميان رهبر مى تواند نقش مهمى ايفا كند.
تحليلگر «فارين پاليسى» مى افزايد در مقابل اعلام حمايت رفسنجانى از رهبرى نظام به نظر مى رسد كه آيت الله خامنه اى به وى اختيار داده كه با تصويب مقررات جديدى كميسيون ملى انتخابات را براى اصلاح سيستم راى گيرى داير كند. اين موضوع يكى از محورهاى مهم در بطن بحران سياسى فعلى ايران است. اين كميسيون صلاحيت نامزدهاى انتخاباتى را تعيين خواهد كرد و قرار است كه مجمع تشخيص مصلحت اعضاى اين كميسيون را تعيين كند.
به اعتقاد جنيو عبدو، اين تحول تا حد زيادى از قدرت شوراى نگهبان كه اكثر اعضاى آن توسط رهبرى انتصاب مى شوند خواهد كاست. شوراى نگهبان در طول تاريخ انتخابات ايران مسئول رد صلاحيت هاى اصلاح طلبان بوده و در انتخابات رياست جمهورى اخير نيز به جانبدارى از محمود احمدى نژاد متهم شده بود. از اين پس قرار است كه اين مسئوليت ها به كميسيون ملى انتخابات سپرده شود.
اين تغيير ممكن است به كاهش نفوذ برخى چهره هاى تندرو و محافظه كار منجر شود و از خصلت تماميت خواهانه سيستم انتخاباتى ايران بكاهد ولى بعيد است بتواند مخالفت و اعتراض هاى موجود در جامعه ايران را خنثى كند. اگر آيت الله خامنه اى در روزهاى پس از انتخابات چنين تصميمى مى گرفت شايد تاثير آن متفاوت بود. اما اكنون بسيارى از مخالفان خواسته هاى بسيار وسيعترى دارند كه يكى از آنها بركنارى محمود احمدى نژاد است.
نويسنده در پايان نتيجه مى گيرد كه هاشمى رفسنجانى از اين پس ناگزير خواهد بود به شكل چشمگيرى از انتقادات خود از محمود احمدى نژاد و رهبر ايران بكاهد. در مقابل بعيد است كه اين كميسيون ملى انتخابات بتواند در آينده نزديك زمينه برگزارى انتخابات نسبتا آزاد را در ايران فراهم كند. در حالى كه خامنه اى از حمايت رفسنجانى بهره مند مى شوند هيچ معلوم نيست كه آيا اين معامله براى خود رفسنجانى دستاوردى خواهد داشت يا نه؟
جنيو عبدو از كارشناسان سياست ايران و مدير مطالعات ايران در مركز پژوهشى Century در مطلبى در مجله «فارين پاليسى» چاپ واشنگتن، به تازه ترين موضع گيرى هاى هاشمى رفسنجانى پرداخته و آن را به نوعى اعلام موضع نهايى اين سياستمدار موثر و با نفوذ ايران در بحران سياسى ماه هاى اخير مى داند.
به نوشته فارین پالسی، هاشمى رفسنجانى از آغاز بحران سياسى كه در پى انتخابات رياست جمهورى در ايران آغاز شد مواضع ناروشنى اتخاذ كرده است. گاهى از نيروهاى معترض و منتقد دفاع كرده و گاه وفادارى خود را به نظام اعلام كرده است. در تمام اين دوره، هم رهبران جنبش سبز و هم آيت الله خامنه اى رهبر ايران مى دانستند كه جلب حمايت و ائتلاف هاشمى رفسنجانى مى تواند براى هر يك از اين دو اردو يك پيروزى مهم باشد.
نويسنده اين تحليل در مجله «فارين پاليسى» نتيجه مى گيرد كه به نظر مى رسد در پايان اين بندبازى آقاى رفسنجانى تصميم گرفته از رهبر جمهورى اسلامى دفاع كند و سابقه ديرينه وى به عنوان يك سياستمدار مستقل در نظام اسلامى دقيقا همان چيزى است كه رهبر ايران اكنون به آن نياز دارد.
مخالفت عمیق با محمود احمدی نژاد
جنيو عبدو خاطر نشان مى كند كه يكى از دلايل موضع گيرى بينابينى آقاى رفسنجانى در طول بحران اخير مخالفت عميق وى با محمود احمدى نژاد و سياست هاى تندروانه گروه حامى وى بود. آقاى رفسنجانى در انتخابات رياست جمهورى سال ۲۰۰۵ از محمود احمدى نژاد شكست خورد. تنش بين اين دو در جريان مبارزات انتخاباتى سال ۲۰۰۹ نيز تشديد شد. محمود احمدى نژاد، ميرحسين موسوى را متهم كرد كه از سياستمداران فاسدى مثل هاشمى رفسنجانى حمايت و كمك مالى دريافت مى كند.
در مقابل، هاشمى رفسنجانى چند روز قبل از انتخابات رياست جمهورى در نامه سرگشاده اى خطاب به رهبر ايران با شكايت از «دروغ پردازى هاى» محمود احمدى نژاد از آيت الله خامنه اى خواست تا شعله هاى آتشى را كه وى برافروخته است خاموش كند. از زمان برگزارى انتخابات تاكنون هاشمى رفسنجانى در بسيارى از مراسم رسمى حكومت شركت نكرده و از حضور در كنار محمود احمدى نژاد امتناع كرد.
جنيو عبدو در ادامه تحليل خود در «فارين پاليسى» يادآورى مى كند كه جنبس سبز اميدوار بود كه رقابت آشكار هاشمى رفسنجانى با آيت الله خامنه اى و مخالفت وى با محمود احمدى نژاد او را به يك حامى مهم اپوزيسيون بدل كند. آقاى رفسنجانى در سخنرانى خود در تنها نماز جمعه يى كه پس از انتخابات رياست جمهورى امامت آن را برعهده داشت از سركوب مخالفان انتقاد كرده و خواستار يافتن راهى براى حل بحران شد و در كشمكش بر سر چگونگى تفسير از اولويت هاى نظام اسلامى بر عنصر جمهوريت آن تاكيد كرد.
در مقابل اعلام حمايت رفسنجانى از رهبرى نظام به نظر مى رسد كه آيت الله خامنه اى به وى اختيار داده كه با تصويب مقررات جديدى كميسيون ملى انتخابات را براى اصلاح سيستم راى گيرى داير كند. اين موضوع يكى از محورهاى مهم در بطن بحران سياسى فعلى ايران است.
اولين نشانه اين تغيير جهت در جريان جلسات مجلس خبرگان در اواخر ماه فوريه مشخص شد. آيت الله خامنه اى در پيام خود به اين اجلاس در اشاره اى آشكار به هاشمى رفسنجانى گفت كه سياستمداران بايد تكليف خود را بين دفاع از نظام و يا همسویی با مخالفان روشن كنند.
عكس هايى كه در رسانه هاى دولتى ايران منتشر شد نشان مى داد كه على خامنه اى و هاشمى رفسنجانى با نگاهى دوستانه در كنار يكديگر نشسته اند.
در مراسم رسمى ولادت پيامبر اسلام نيز كه در آن رهبر جمهورى اسلامى و گروه زيادى از سران حكومت شركت داشتند، آقاى رفسنجانى آنچه را كه بسيارى انتظار نداشتند انجام داد و آن حضور در كنار محمود احمدى نژاد بود.
به نوشته جنيو عبدو، مخالفان به شدت از اين حركت آقاى رفسنجانى نااميد شدند و در مقابل مسلما موجب خوشحالى آيت الله خامنه اى خواهد شد. نفوذ و چهره مستقل هاشمى رفسنجانى در شرايط كنونى مى تواند كمك موثرى براى رهبر ايران باشد.
آیا رفسنجانی اختیارات گرفته است؟
به نوشته فارین پالسی، هاشمى رفسنجانی همواره در صفوف محافظه كاران معتدل نظام اسلامى بوده هر چند كه با گروه حامى محمود احمدى نژاد و سپاه پاسداران كه در سال هاى اخير سلطه آنها رو به افزايش بوده مخالف است. در ماه هاى پس از انتنخابات بخش هايى از محافظه كاران معتدل نيز با حمايت فزاينده آيت الله خامنه اى از جناح تندرو مخالف بودند و اكنون بازگشت هاشمى رفسنجانی به دايره حاميان رهبر مى تواند نقش مهمى ايفا كند.
تحليلگر «فارين پاليسى» مى افزايد در مقابل اعلام حمايت رفسنجانى از رهبرى نظام به نظر مى رسد كه آيت الله خامنه اى به وى اختيار داده كه با تصويب مقررات جديدى كميسيون ملى انتخابات را براى اصلاح سيستم راى گيرى داير كند. اين موضوع يكى از محورهاى مهم در بطن بحران سياسى فعلى ايران است. اين كميسيون صلاحيت نامزدهاى انتخاباتى را تعيين خواهد كرد و قرار است كه مجمع تشخيص مصلحت اعضاى اين كميسيون را تعيين كند.
به اعتقاد جنيو عبدو، اين تحول تا حد زيادى از قدرت شوراى نگهبان كه اكثر اعضاى آن توسط رهبرى انتصاب مى شوند خواهد كاست. شوراى نگهبان در طول تاريخ انتخابات ايران مسئول رد صلاحيت هاى اصلاح طلبان بوده و در انتخابات رياست جمهورى اخير نيز به جانبدارى از محمود احمدى نژاد متهم شده بود. از اين پس قرار است كه اين مسئوليت ها به كميسيون ملى انتخابات سپرده شود.
اين تغيير ممكن است به كاهش نفوذ برخى چهره هاى تندرو و محافظه كار منجر شود و از خصلت تماميت خواهانه سيستم انتخاباتى ايران بكاهد ولى بعيد است بتواند مخالفت و اعتراض هاى موجود در جامعه ايران را خنثى كند. اگر آيت الله خامنه اى در روزهاى پس از انتخابات چنين تصميمى مى گرفت شايد تاثير آن متفاوت بود. اما اكنون بسيارى از مخالفان خواسته هاى بسيار وسيعترى دارند كه يكى از آنها بركنارى محمود احمدى نژاد است.
نويسنده در پايان نتيجه مى گيرد كه هاشمى رفسنجانى از اين پس ناگزير خواهد بود به شكل چشمگيرى از انتقادات خود از محمود احمدى نژاد و رهبر ايران بكاهد. در مقابل بعيد است كه اين كميسيون ملى انتخابات بتواند در آينده نزديك زمينه برگزارى انتخابات نسبتا آزاد را در ايران فراهم كند. در حالى كه خامنه اى از حمايت رفسنجانى بهره مند مى شوند هيچ معلوم نيست كه آيا اين معامله براى خود رفسنجانى دستاوردى خواهد داشت يا نه؟