شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، فرمان «آتش به اختیار» رهبر ایران را «شلیک به قانون» خواند و گفت که این موضوع پیش از این نیز «در خفا وجود داشت» و «قتل‌های زنجیره‌ای، قتل تعدادی از بهائیان، اسیدپاشی‌های اصفهان و قتل‌های سریالی زنان در مشهد» از جمله آنها است.
وی در مصاحبه با سایت کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران، «فرمان آتش به اختیار» را «شلیک به قانون» دانست و گفت که «قانون شکنی و زیرپا نهادن حقوق شهروندان از اولین تبعات چنین فرمانی است».
رئیس کانون مدافعان حقوق بشر تاکید کرد که «نتیجه این کار ایجاد هرج و مرج و اغتشاش در جامعه است» و «اگر عده‌ای آتش به اختیار باشند متقابلا گروه مقابل هم می‌تواند پیروان خود را آتش به اختیار اعلام کند».
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز ۱۷ خرداد با استفاده از اصطلاح نظامی «آتش‌به‌اختیار» از «افسران جنگ نرم» خواسته بود تا هنگام بروز «اختلال و تعطیلی» در دستگاه‌های مرکزی فکری، فرهنگی و سیاسی کشور خود دست به کار شوند و تصمیم‌گیری و اقدام کنند.
این سخنان آیت‌الله خامنه‌ای بازتاب زیادی داشت و برخی از تحلیل‌گران آن را به معنای مجوز رهبر جمهوری اسلامی به حامیانش برای برخورد بدون مجوز با مخالفان و برنامه‌های دولت حسن روحانی تعبیر کردند و پیامد آن را ایجاد «هرج و مرج» دانستند.
در مقابل رسانه‌های نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی از جمله روزنامه «جوان» و خبرگزاری «تسنیم» اعلام کرده‌اند که سخنان آیت‌الله خامنه‌ای به معنای توصیه به اقدامات فکری و فرهنگی و «تلاش جدّى و همه‌جانبه براى غلبه دادن گفتمان انقلاب» بوده است.
با این حال رئیس کانون مدافعان حقوق بشر گفت که پیش از مطرح شدن سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره «آتش به اختیار» بودن «افسران جنگ نرم» نیز عملا «چنین فرمانی وجود داشته» و « افرادی خود را فراتر از قانون می‌دانستند و بر اساس تکلیف شرعی که برای خودشان قائل بودند عمل می‌کردند».
به گفته خانم عبادی، عاملان قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۷۷ اعلام کرده بودند که از قربانعلی دری نجف آبادی، وزیراطلاعات، «دستور داشتند» و «از طریق یکی از روحانیون که نامش در پرونده هم است و نسبت فامیلی با رهبر دارد، وی را در جریان این کارها قرار داده بودند».
وی پرونده‌های اسیدپاشی به زنان در مهر ۹۳ در اصفهان و قتل‌های سریالی در مشهد را از جمله این موارد دانست.
فردی به نام سعید حنایی در سال‌های ۷۹ تا ۸۰ در مشهد ۱۶ زن را به قتل رساند که پس از دستگیری مدعی شد این زنان «تن‌فروش» بوده‌اند و به دلیل قتل آنان خود را مستوجب مجازات نمی‌داند. وی در نهایت اعدام شد.
داريوش فروهر، رهبر حزب ملت ایران، و همسرش، پروانه اسکندری مشهور به فروهر، محمد مختاری، نویسنده، شاعر و عضو هیات دبیران کانون نویسندگان ایران و نیز محمد جعفر پوینده مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران، در پاییز ۷۷ کشته شدند.
وزارت اطلاعات ایران «عناصر خودسر» در این وزارتخانه را مسئول قتل این افراد اعلام کرد که این اقدام به قتل‌های زنجیره‌ای مشهور شد.
به گفته رسانه‌های نزدیک به منتقدان حکومت ایران، تمامی متهمان قتل‌های زنجیره‌ای پس از گذشت چند سال و بدون طی کردن کامل دوره محکومیت خود از زندان آزاد شده‌اند.
در همین حال گروه‌های منتقد و برخی از نویسندگان ایرانی معتقدند که قتل دگراندیشان توسط وزارت اطلاعات ایران محدود به سال ۷۷ نبوده و پیش از آن نیز ده‌ها نفر از نویسندگان و منتقدان جمهوری اسلامی به دست نیروهای این وزارتخانه کشته شده‌اند.
در سال ۷۷ همچنین پیروز دوانی، حمید حاجی‌زاده، کارون حاجی‌زاده و مجید شریف نیز به قتل رسیدند اما در دادگاه قتل‌های زنجیره‌ای به پرونده آنان رسیدگی نشد.
خانم عبادی در این مصاحبه همچنین گفت که قانون مجازات اسلامی نیز در مواردی «مجوز» اقدامات خودسرانه را داده، از جمله اینکه اگر کسی فردی را به قتل برساند و بتواند در دادگاه ثابت کند که او «مهدورالدم» بوده و به طور مثال از «اسلام خارج شده»، «مرتد» شده و یا به پیامبر اسلام توهین کرده، «از هرنوع مجازات و قصاص و دیه معاف است».
طبق تبصره ۲ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی «در صورتی که شخصی کسی را به اعتقاد قصاص یا به اعتقاد مهدور الدم بودن بکشد و این امر بر دادگاه ثابت شود و بعداً معلوم گردد که مجنی علیه مورد قصاص و یا مهدور الدم نبوده است قتل به منزله خطاء شبیه عمد است و اگر ادعای خود را در مورد مهدور الدم بودن مقتول به اثبات برساند قصاص و دیه از او ساقط است».
رئیس کانون مدافعان حقوق بشر تاکید کرد که این قانون «باعث سواستفاده شده چنان چه قتل تعدادی از هموطنان بهایی به این بهانه صورت گرفته که قتل یک شهروند بهایی در یزد از این موارد بوده است».
کمیته بین‌المللی بهاییان در آبان ماه سال ۹۵ خبر داده بود که فرهنگ امیری، شهروند بهایی دریزد، به دست دو نفر با چاقو به قتل رسیده و یکی از مهاجمان گفته است این حمله را به خاطر باور و دین او انجام داده‌اند.
جامعه جهانی بهائیان در خردادماه اعلام کرد که «دو قاتل» فرهنگ امیری «آزاد شده‌اند».