تلاش برای «حل دموکراتیک» مشکلات کردستان

خالد عزیزی، رهبر «حزب دموکرات کردستان» در گفت‌وگویی با رادیوفردا از برنامه‌های این حزب و نیز گفت‌وگو و مذاکره با جمهوری اسلامی ایران گفته است.

گفت و گوی ایلیا جزایری با خالد عزیز

چند وقت پیش خبرهایی منتشر شد که نیروهای حزب دموکرات کردستان با نیروهای ایران در منطقه از ایران درگیر شدند. آیا حزب دموکرات دوباره وارد فاز نظامی شده و این درگیری‌ها دلیلش چه بوده؟ چه فعالیتی آنجا می‌شد که دوباره درگیری‌ها شروع شده؟

خالد عزیزی: به لحاظ نظامی بعد از انقلاب سعی ما این بود که قضیه کردستان ایران را از طریق مذاکره و گفتگو با دولت مرکزی در ایران حل کنیم. منتها متاسفانه پیام صلح‌آمیز و پیام دوستی و راه حل دمومکراتیک و از طریق گفتگو و مذاکره را جمهوری اسلامی قبول نکرد و جنگ را به ما تحمیل کردند.

موقعی که این جنگ در کردستان روی ملت کرد تحمیل شد، حزب دموکرات و پیشمرگان کردستان از خودشان دفاع کردند. بنابراین جنگی نبود که ما انتخابش کنیم و شروعش کنیم. تمام سعی ما این بود که این جنگ هر چه زودتر تمام شود. در تمام این مدت سعی ما این بوده که فضای کردستان امنیتی نشود.

بعد به لحاظ اصولی ما هیچ آتش بسی را با جمهوری اسلامی امضا نکرده‌ایم. یعنی طرفین در این رابطه تعهدات قانونی که الزاما‌ً در نتیجه مذاکرات برایشان درست باشد به وجود نیاورده اند. درگیری‌های اخیر که در کردستان ایران اتفاق افتاد ما حضور نظامی آنجا داریم. پیشمرگان ما معمولا‌ً آنجا هستند.

منتها ما خیلی وقت است، چند سالی است که به پیشمرگان خودمان دستور داده‌ایم به هیچ وجه به قرارگاه‌های جمهوری اسلامی، قرارگاه‌های سپاه پاسداران، مراکز نظامی جمهوری اسلامی حمله نکنند. حتی اگر بهشان هم حمله شد از خودشان دفاع کنند. حتی بعضی موارد اتفاق افتاده که نیروهای جمهوری اسلامی آنها را دنبال کردند سعی کردند که یک جنگی را با آنها شروع کنند. ما بهشان گفتیم که سعی کنید وارد جنگ با نیروهای جمهوری اسلامی نشوید.

این اواخر که طبق روال همه سال که نیروهای حزب دموکرات کم و بیش آنجا هستند برایشان کمین گذاشتند. در این کمین‌هایی که سپاه پاسداران ایران و نیروهای اطلاعات ایران که برایشان گذاشته بودند، آنها از خودشان دفاع کردند. بنابراین در رابطه با این دفاع بود که هم نیروهای جمهوری اسلامی کشته دادند و هم ما شهید و زخمی دادیم.

شما اخیرا‌ً در یکی از مصاحبه‌هایی که کردید گفتید در حال بررسی دوباره ورود به فاز نظامی هستید. اگر درست منتقل شده باشد صحبت‌ها، خبرگزاری آناتولی بود فکر می‌کنم. آیا واقعا‌ً دنبال این هستید که بار دیگر فاز نظامی را به قبل برگردانید؟‌ آیا حزب اصلا‌ً‌ این توانایی‌ها را دارد که وارد فاز نظامی شود با جمهوری اسلامی؟

همان طور که قبلا‌ً گفتم ما هنوز آتش بس با جمهوری اسلامی به صورت رسمی و قانونی نداریم. ما منظورمان این نیست که فاز نظامی را شروع کنیم. فضای کردستان یک فضای نظامی است. اما مسلح هستیم. هم جمهوری اسلامی.

منتها اگر بگویم که داریم مبارزه مسلحانه را شروع می‌کنیم و اعلام جنگ می‌کنیم علیه جمهوری اسلامی به تبعیت از این فضای نطامی، نه. منظور اصلا‌ً‌ این نبوده. این فاز نظامی خودش وجود دارد. ما خودمان این مبارزات را متوقف کردیم. منظورم این است که عملیات نظامی مسلحانه، عملیات جنگی، عملیات نظامی در مناطق کردستان ایران.

ما هنوز معتقد هستیم که مشکلات کردستان ایران،‌ مشکلات دموکراسی در ایران و مشکلات این که دولت جمهوری اسلامی دولت جوابگو باشد، همه این فعالیت‌ها را از طریق مدنی ادامه دهیم. از طریق گفتگو و مذاکره ادامه دهیم. چون بخشا‌ً‌ در این گونه موارد جمهوری اسلامی سعی می‌کند فضا را بیشتر امنیتی کند و از این فضای امنیتی بیشتر علیه مردم کردستان، علیه فعالیت‌های مدنی ازش بهره برداری کند.

وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران اخیرا‌‌ً‌ گفته که با حزب دموکرات کردستان مذاکراتی انجام داده. آیا این مذاکرات انجام شده واقعا‌ً‌ و اگر انجام شده درباره چه موضوعاتی بوده؟

این بیشتر از یک سال قبل بود که از طرف جمهوری اسلامی از ما خواسته شد که نشستی با هم داشته باشیم. ما چند تا نشست با هم داشتیم. آنها از ما سوال کردند در رابطه با مسئله کرد. در کلیت خودش در خاورمیانه و به طور مشخص در کردستان ایران و این مشکلاتی که در چند سال گذشته بین ما و آنها وجود داشته، ما هم نظرات خودمان را دادیم.

بعد که در ادامه این گفت‌وگو‌ها از حل ها صحبت می‌شد و بالاخره حل این مشکلات را چطور می‌توانیم در دستور کار بگذاریم، ما پیشنهاداتی به آنها دادیم. پیشنهاد اول این بود که بعد از انقلاب ایران در رابطه با بحران کردستان و اختلافاتی که بین مردم کردستان و جمهوری اسلامی وجود داشت،‌ یک مذاکراتی آن موقع وجود داشت. هیئت نمایندگی کردستان با نمایندگان دولت مرکزی مذاکره داشتیم. ما پیشنهاد کردیم به آن دوران برگردیم. بعد مسئله کردستان را از خانه‌های امنیتی پاسداران و وزارت اطلاعات خارجش کنند به عنوان دستور کار دولت آنجا مطرحش کنند.

نمی‌شود مشکلات مردم را از طریق نظامی حل کرد. بعد کردستان را اینقدر امنیتی نکنند. اگر واقعا‌ً آنها حسن نیت دارند باید شروع کنند از اعدام مردم و زندانی کردن مردم به لحاظ عقیدتی و اینها این را از بین ببرند و بعد سعی کنند که یک آزادی‌های نسبی در ایران در کلیت خود و حداقل در کردستان وجود داشته باشد. ما بتوانیم یک اعتمادی خود ما و نمایندگان جمهوری اسلامی که از مذاکره صحبت می‌‌کنند آنجا درست کنیم در یک چنین فضایی از فضای امنیتی خارج شویم و با توجه به این اعتمادسازی بتوانیم روی این مذاکرات بیشتر ادامه دهیم. منتها این مذاکرات دیگر ادامه پیدا نکرد. آنها دنبال این مذاکرات نیامدند.

می‌توانم بپرسم مذاکرات در کجا و چه سطحی انجام شد؟

فعلا‌ً‌ از اینکه بگویم کجا و در چه سطحی، وارد این بحث نمی‌شوم. منتها بعد از ترور دکتر عبدالرحمن قاسملو می‌شود گفت که این اولین مذاکرات بود که ما به این شکل داشتیم. منتها تا به حال به هیچ نتیجه‌ای نرسیدیم.

رابطه شما با احزابی که در چارچوب نظام کار می‌کنند، احزاب اصلاح‌طلب به طور مشخص و فعالان اصلاح‌طلب چطور است؟ به ویژه که شما در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ حمایت کردید از کاندیداتوری مهدی کروبی. چطور است، آیا ارتباطات ادامه دارد؟

خیلی مشکل است که ما با احزاب داخل ایران ارتباطات مشخص و رسمی داشته باشیم. آنها در موقعیتی قرار ندارند و ما هم چنین موقعیتی نداریم در داخل ایران که این ارتباطات به صورت رسمی وروزانه و روتین وجود داشته باشد. منتها سیاست ما در حزب دموکرات کردستان این بوده که از جنبش مدنی، جنبش اصلاح‌طلبی که به شیوه‌ای در داخل ایران و حتی در داخل این سیستم یک تغییراتی به وجود بیاید ازش پشتیبانی کنیم.

در راستای همین سیاست بود که می‌خواستیم در دوران رقابت‌های انتخاباتی آقای کروبی و موسوی و اینها به یک گفتمانی در آنجا کمک کنیم که مسئله ملیت‌ها، حداقل حل مسئله کردستان،‌ آزادی احزاب، این که زندانیان سیاسی آزاد شوند، از مجال‌ها و فرصت‌های قانونی قانون اساسی بیشتر استفاده شود، ما می‌خواستیم به یک چنین جنبشی در داخل ایران کمک کنیم.

حالا ما معتقد هستیم بایستی به یک چنین جنبشی در داخل ایران کمک کرد. بنابراین روابط ما با جنبش اصلاح‌طلبی یا جنبش سبز که آن موقع می‌گفتند و یا تمام جریان‌هایی که می‌خواهند در داخل ایران تغییراتی به وجود بیاید در چنین راستایی و در چارچوب چنین پرنسیپ‌ها و مواضعی بوده که ما بهش معتقدیم.

رابطه شما با احزاب کرد عراقی که حاکم هستند چطور است؟ آیا این طور که در خبرها منتشر شده نیروهای حزب دموکرات و اصولا‌ً‌ کردهای ایران در جنگ علیه گروه خلافت اسلامی یا همان داعش شرکت کردند، می‌کنند یا نه؟

به لحاظ اصولی ما معتقدیم که همه در منطقه بایستی علیه داعش یک موضع جدی داشته باشیم. داعش یک جریانی است که بالاخره مرز شیعه و سنی یا مرز کرد و غیرکرد و یا مرز اینکه این حزب سیاسی چطور فکر می‌کند را به لحاظ اصولی نمی‌شناسد. حالا صرف نظر از اینکه از اختلافات شیعه وسنی استفاده جدی می‌برد.

سیاست ‌ما این نبود که از طریق شرکت نیروهای حزب دموکرات در مبارزه نظامی علیه داعش می‌شود آنجا یک جبهه باز کنیم. چون معتقد بودیم که پیشمرگان کرد عراق به لحاظ نیروی انسانی این امکانات را داشتند که حکومت محلی کردستان عراق این پشتیبانی بین‌المللی را داشت. بلکه بیشتر یک همدردی و همنوعی ملی بود که ما روحیه کردهای عراق و تمام جبهه‌ها علیه داعش را تقویت کنیم.

و الا به لحاظ قانونی هم من فکر نمی‌کنم زیاد درست باشد که نیروی حزب دموکرات در امور داخلی کردستان عراق یا عراق دخالت کند و به عنوان نیروی نظامی بخشی از این جبهه‌هایی که الان وجود دارد، یک جبهه عراقی یک جبهه کردستان عراق علیه داعش هست، آنجا حضور مسلحانه داشته باشد. سیاست ما به عنوان حزب دموکرات این نبود. حالا هم معتقدیم که جنبش ملی دموکراسی در ایران در کردستان ایران بیشتر می‌تواند کمک کند به ضعیف شدن جبهه داعش در کلیت خودش در منطقه تا اینکه پیشمرگان مسلح حزب دموکرات کردستان در جبهه‌های جنگ علیه داعش بجنگند که آنجا فکر می‌کنم چنین نیازی هم وجود ندارد.