معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گزارش‌ها درباره «بحران مهاجرت مغزها» از ایران را «فاقد هرگونه سندیت» دانست و اعلام کرد ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی از نظر تعداد مهاجر ارسالی در رتبه ۵۴ دنیا قرار داشته است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، در گزارش این معاونت که روز دوشنبه ۱۹ تیر آمده است که تحلیل‌های ارائه شده در رسانه‌ها درباره مهاجرت نخبگان از ایران «ممکن است تطابق کافی با واقعیات نداشته و یا از دقت کافی برخوردار نباشد».
رضا فرجی دانا، وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری، سال ۹۳ گفته بود:«هر ساله حدود ۱۵۰ هزار ایرانی پراستعداد کشور را ترک می‌کنند».
ایسنا هم روز ۹ آبان سال ۹۴ در گزارشی با استناد به آمارها نوشته بود: «سالانه نزدیک به ۱۵۰ هزار تن از ایران خارج می‌شوند که عمده‌ترین دلیل آن ضعف بازار کار و کمبود موقعیت‌های شغلی مناسب گزارش شده است».
به نوشته این خبرگزاری، حدود ۲۵ درصد از کل ایرانیان تحصیلکرده هم اکنون در کشورهای توسعه یافته زندگی می‌کنند.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گزارشی که آن را براساس یافته‌های «معتبر بین‌المللی» دانسته٬ اعلام کرده است که ایران در سال ۲۰۱۳ جزء کشورهای اصلی «مهاجر فرست» دنیا محسوب نمی‌شود.
این معاونت گزارش داد که براساس اعلام سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (۲۰۱۵) ایران جزء ۲۰ کشور اول و در گزارش بانک جهانی (۲۰۱۶) جزء ۳۰ کشور اول ارسال کننده مهاجر قرار نداشته است.
در ادامه این گزارش آمده که نرخ مهاجرت ایران به کل جمعیت به صورت تجمعی ۱. ۱ درصد تا سال ۲۰۱۶ بوده که از میانگین جهانی ۲. ۳ درصدی و اکثر کشورهای با وضعیت توسعه مشابه «پایین‌تر» است.
این گزارش همچنین حاکیست که در حال حاضر ۸۴۵ هزار ایرانی ساکن اتریش، بلژیک، کانادا، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، ایسلند، ایرلند، لوکزامبورگ، هلند، نروژ، پرتغال، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، انگلیس و آمریکا هستند.
در این گزارش اضافه شده که آمریکا مقصد ۳۵ درصد از این تعداد ایرانیان مهاجر است و مقصد ۲۵ درصد دیگر مهاجران ایرانی «کانادا، انگلیس و استرالیا» بوده است.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری براساس گزارش سازمان‌های بین‌المللی چنین نتیجه گرفته است که «جزء کشورهای با نرخ بالای مهاجر فرست محسوب نمی‌شود.»
براساس اعلام این معاونت، نرخ مهاجرت از ایران در مقایسه با میانگین ۲. ۳ درصدی جهانی پایین‌تر و کمتر از نصف آن است.
در این گزارش اما اشاره ای به دلایل مهاجرت این شمار از ایرانیان به خارج از کشور نشده است.
پیش از این، خبرگزاری ایسنا روز ۹ آبان سال ۹۴ نوشته بود: «عدم شایسته‌سالاری، واگذاری بسیاری از مشاغل به افراد فاقد صلاحیت یا کم صلاحیت، واگذاری مشاغل بر اساس رابطه، عدم تطابق شغل با تخصص در رشته افراد، بوروکراسی‌ها و کاغذ بازی‌های اداری و دولتی و انحصاری شدن مشاغل از عوامل موثر در مهاجرت نخبگان به شمار می‌روند».
در بخش دیگری از گزارش معاونت ریاست جمهوری ایران همچنین آمده که طبق آمار و اطلاعات موسسه مشاوره بین‌المللی آموزش و قوانین٬ ایران جزء کشورهای با تعداد بالای ارسال کننده دانشجو محسوب نمی‌شود.
این گزارش می‌افراید که «ایران با داشتن ۳۲ هزار و ۷۵۸ دانشجو در OECD در میان ۱۰ کشور بر‌تر فرستنده دانشجو قرار ندارد.»
براساس این گزارش ایران در حال حاضر با داشتن ۱۲ هزار و ۲۶۹ دانشجو در آمریکا، رتبه ۱۱ ارسال کننده دانشجو به آمریکا را به خود اختصاص داده است.
پیش از این، محمدحسن یوسفی، مدیرکل وقت امور دانشجویان داخل وزارت علوم ایران، روز ۱۷ فروردین سال ۹۳ گفته بود که در سال ۹۲، ۱۰ هزار و ۵۰۰ دانشجو برای ادامه تحصیل، ایران را ترک کرده‌اند.
براساس گزارش «چشم انداز مهاجرت بین المللی ۲۰۱۷» که سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی در تیر ماه امسال منتشر کرده٬ مهاجران از ایران به کشورهای عضو سازمان «OECD» در سال ۲۰۱۵ حدود ۶۰ هزار تن اعلام شده است.
این گزارش حاکیست که تعداد مهاجران ایرانی به کشورهای عضو این سازمان بیش از ۵۰ هزار تن بوده است.
از نظر منشاء مهاجران تازه به کشورهای سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی در جدول ۵۰ کشور عمده، ایران در رتبۀ ۳۳ قرار گرفته است.
از حیث میزان ورود پناهجویان جدید، آمار ایرانی‌هایی که تنها در سال ۲۰۱۶ تقاضای پناهندگی کرده‌اند و در گزارش سالانه سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی این ارقام تنها در ۲۱ کشور عضو سازمان نامبرده مشخص شده بالغ بر ۵۴ هزار تن بوده است.
سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی که در سال ۱۹۴۸ بنیان یافت اتحادیه‌ای است که کشورهای عضو آن بهرمند از یک نظام آزاد یا دموکراسی و پیرو اقتصاد آزاد هستند.
اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ نیز حسن قشقاوی، معاون کنسولی و امور مجلس وزیر امور خارجه، از کاهش ۳۰ درصدی مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور در سال ۹۴ نسبت به سال ۹۳ خبر داده و احتمال داده بود.
قشقاوی گفته بود که در سال ۹۴، حدود ۵۰۰ هزار سند مربوط به مسافرت ایرانیان اعم از نخبه و غیر نخبه به خارج از ایران صادر شده که نسبت به صدور ۷۰۰ هزار سند در سال ۹۳، کاهشی ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد.
مهاجرت دائمی نخبگان ایرانی به خارج از کشور که با عنوان «فرار مغزها» از آن یاد می‌شود در سال‌های گذشته همواره خبرساز بوده است.
بر اساس اعلام صندوق بین‌المللی پول، در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ خورشیدی)، ایران از نظر مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور در حال توسعه و توسعه‌نیافته مقام نخست را داشت.
به‌رغم وجود این آمارها، در مقابل برخی از مقام‌های دولتی همچون کامران دانشجو، وزیر علوم دولت محمود احمدی‌نژاد، از اساس فرار مغزها را قبول نداشته‌اند.