اولين مراسم روز جهانی کارگر در ايران در سال ۱۳۰۱ خورشيدی با برگزاری تظاهراتی در تهران گرامی داشته شد، يعنی ۲۲ سال پس از نام گذاری اين روز توسط نشست بين الملل سوسياليست در پاريس.
در نخستين تظاهرات روز جهانی کارگر در ايران خواسته‌هايی مانند وضع قانون برای تعيين حدود کارگر و کارفرما و جلوگيری از تعديات مالکين به زارعين مطرح شد و سخنرانان درباره معنای اول ماه مه، اهميت همبستگی جهانی کارگران، فوايد و نقش سازمان‌يابی و اتحاديه های کارگری و همچنين وضعيت دشوار کارگران در شهرها و کارگران کشاورزی در روستاها و ظلم‌های اشراف صحبت کردند.
از آن پس، به گواه اسناد تاريخی روز جهانی کارگر بسته به شرايط سياسی کشور از سوی کارگران و تشکل‌های کارگری جشن گرفته شده و در واقع، اين روز به روز بيان مطالبات صنفی کارگران ايران تبديل شده است.
اما در دهه‌های اخير روز جهانی کارگر در ايران چگونه برگزار شده است؟
مهدی کوهستانی نژاد، مشاور کنفدراسيون بين المللی اتحاديه‌های کارگری و عضو کنگره کار کانادا، دراين باره به راديو فردا می‌گويد: « دو سال اول انقلاب، يعنی تا سال ۱۳۶۰ مراسم روز جهانی کارگر به طور مستقل برگزار می‌شد. اما در دهه ۶۰ روز جهانی کارگر را فقط صنوف جشن می‌گرفتند و يا خانواده‌های سياسی به طور خصوصی مراسمی برگزار می‌کردند. در دهه ۷۰ به طور مشخص، خانه کارگر و دولت روز جهانی کارگر را به هفته جهانی کارگر تغيير داد و بين سالهای ۷۶ تا ۸۴ هيچ مراسمی دولتی حتی از طرف خانه کارگر هم نداشتيم. ولی از دهه ۷۰ تا امروز بسياری از نهادهای مستقل به طور خودجوش مراسم اول ماه مه را برگزار کرده‌اند.»
آقای کوهستانی نژاد همچنين اشاره می‌کند که در سال های اخير هميشه دو نوع مراسم روز جهانی کارگر در ايران برگزار شده است و می‌افزايد: «تظاهرات دولتی را خود دولت برگزار می‌کرد. اين مراسم در سال ۸۴، ۸۵ و ۸۶ در استاديوم شيرودی و در سال ۸۷ مراسمی در غرب تهران برگزار شد. برخورد دولت در رابطه با تشکل‌های مستقل بسيار تند بوده و از برگزاری هرگونه برنامه مستقلی جلوگيری کرده است.»
يکی از مواردی که در اين ارتباط می‌توان به آن اشاره کرد بازداشت بيش از ۱۵۰ فعال کارگری و کارگر در تهران و چند شهر در استان کردستان در مراسم سه سال پيش روز جهانی کارگر بود.
دراين ميان، فعالان و تشکل‌های کارگری در روز جهانی کارگر به بيان خواسته‌ها و مطالبات جامعه کارگری ايران پرداخته‌اند.
جوانمير مرادی، رئيس هيئت مديره انجمن صنفی کارگران فلزکار و برق کرمانشاه، دراين باره به راديو فردا می‌گويد:«مهم‌ترين خواسته کارگران ايران در روز جهانی کارگر طی اين چند سال با توجه به شرايط کارگران در ايران، افزايش دستمزد و جلوگيری از اخراج‌های دسته جمعی و تامين امنيت شغلی بوده است.»
اما آيا خواست‌ها و مطالبات حدود هفت ميليون و ۵۰۰ هزار کارگر ايرانی در سال جاری مانند سال های گذشته است؟
جوانمير مرادی در پاسخ چنين می‌گويد: «امسال با توجه به اين که بحران اقتصادی در ايران شدت بيشتری گرفته و تورم نسبت به سالهای پيش چندين برابر شده است، افزايش حداقل دستمزدی که تعيين کرده‌اند به هيچ وجه کفاف زندگی کارگران را حتی در حد سال گذشته هم نمی‌دهد. از طرف ديگر بحران اقتصادی باعث شده است بسياری از کارخانه‌ها به دليل مشکل در تهيه مواد اوليه خود تعطيل شوند.»
او اضافه می کند:«اکنون يکی از خواسته‌های فوری کارگران، جلوگيری از اخراج‌های دسته جمعی است.»
دراين ميان، شماری از تشکل‌های سياسی و کارگری در آستانه روز جهانی کارگر بيانيه‌هايی را منتشر و مطالبی را عنوان کرده‌اند.
از جمله شورای هماهنگی راه سبز اميد نزديک به ميرحسين موسوی، از رهبران معترضان، نوشته است: «کارگران خواستار به رسميت شناخته شدن حق تشکيل سنديکاها و اتحاديه‌های مستقل کارگری، حق اعتصاب و گردهمايی کارگران، پرداخت به موقع دستمزدها و افزايش دستمزدها، لغو قراردادهای موقت و سفيد امضا، رفع هرگونه تبعيض جنسيتی بين کارگران زن و مرد، لغو کار کودکان و برخورداری بيکاران از بيمه بيکاری هستند.»
اتحاديه آزاد کارگران ايران نيز در بيانيه‌ای از جمله خواستار آزادی تمام فعالان کارگر زندانی، پرداخت دستمزدهای معوقه، افزايش حداقل دستمزدها بر اساس تورم واقعی موجود، لغو تغييرات مورد نظر دولت در قانون کار، اجرای فوری بيمه تمام کارگران ساختمانی، برچيده شدن شرکت‌های پيمانکاری، امضای قرارداد مستقيم و دسته جمعی با کارگران و تامين امنيت شغلی کارگران شده است.
اخبار
رضا شهابی و بهنام ابراهيم زاده، دو فعال کارگر زندانی در بند ۳۵۰ زندان اوين، با صدور بيانيه ای به مناسبت روز جهانی کارگر نوشتند: دستمزدهای ناچيز، سفره های خالی و همچنين افزايش تورم، خسارات جبران ناپذيری را برای کارگران به وجود آورده است.
آنها در بخش ديگری از بيانيه خود با اشاره به برخورد دولت با فعالان و تشکل های کارگری ابراز اميدواری کردند که در سال جديد، هيچ کارگری به خاطر طرح مطالبات صنفی و سياسی در ايران و ديگر کشور ها بازداشت و زندانی نباشد.
رضا شهابی، عضو هيات مديره سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوس رانی تهران، و بهنام ابراهيم زاده، عضو کميته پيگيری ايجاد تشکل های کارگری، به اتهام های امنيتی به زندان محکوم شده اند.
***
خبرگزاری ايلنا گزارش داد: ۲۰۰ تن از کارگران اخراجی شهاب‌خودرو در اعتراض به اخراج‌شان پس از تعطيلات نوروز، برای دومين بار در خيابان آزادی مقابل وزارت کار، رفاه و تامين اجتماعی تجمع کردند.
نماينده کارگران اخراجی شهاب خودرو گفت: کارگران اخراجی در پی بی‌توجهی به اعتراض‌شان، با تجمع در مقابل وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی، از وزير و ساير مسئولين خواستار پيگيری دليل اخراج و بازگشت به کار شدند.
***
خبرگزاری ها گزارش دادند که کارگران نساجی مازندران در اعتراض به تعطيلی اين کارخانه و پرداخت نشدن حقوق و عيدی شان در روزهای اخير در مقابل استانداری مازندران و فرمانداری قائم شهر تجمع کردند.
کارخانه نساجی مازندران حدود ۹۰۰ کارگر رسمی و قراردادی دارد.
***
رييس شورای عالی استان ها گفت: بسياری از شهرداری‌ها نتوانسته اند حقوق ۲ تا ۳ ماه کارگران خود را پرداخت کنند.
به گزارش خبرگزاری مهر، مهدی چمران دليل اين موضوع را محدوديت امکانات و بودجه شورا‌ها دانست.
***
محمد کارگر، رييس اتحاديه صيادان، اعلام کرد که ۴۰ درصدی صيادان در يک سال گذشته و در پی اجرای قانون هدفمندی يارانه‌ها بيکار شده اند.
به گزارش خبرگزاری ايلنا، او افزايش بدهی صيادان به بخش‌های دولتی، ناتوانی در پرداخت اين بدهی ها، افزايش نرخ سوخت و در نتيجه، افزايش هزينه سفرهای دريايی و کاهش ذخاير دريايی را از ديگر دلايل افزايش بيکاری صيادان اعلام کرد.
***
علی صحرانورد، قائم مقام خانه کارگر آذربايجان غربی، اعلام کرد که ۶۰ درصد کارگاه های شهرک های صنعتی در اين استان، تعطيل يا نيمه تعطيل هستند.
به گزارش خبرگزاری مهر، او گفت: ۴۳ واحد بحران‌زده در استان آذربايجان غربی توانايی پرداخت دستمزد کارگران را ندارند.
***
عليرضا لايق حقيقی، مسئول سازمان بسيج کارگری، گفت: هدف سازمان بسيج کارگری، کمک به دولت در اسلامی کردن محيط و فضاهای کار و کارگری است.
به گزارش خبرگزاری ايلنا، او گفت: بسيج کارگری، بزرگترين تشکل کارگری در دنيا است، زيرا در مدت کوتاهی توانست نزديک به ۳۲۰ هزار کارگر بسيجی را در سطح کارخانه ها سازماندهی کند.
***
خبرگزاری مهر در گزارشی به مناسبت روز جهانی ايمنی و بهداشت حرفه ای، روز نهم ارديبهشت، نوشت: طبق آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۴۶ درصد حوادث منجر به فوت در ايران، در کارگاه های ساختمان سازی اتفاق می افتد.
بر اساس اين گزارش، ۲۰ درصد کارکنان عملياتی پالايشگاه ها دچار کاهش شنوايی ناشی ازآسيب های شغلی هستند.
پای صحبت کارگران
شنونده‌ای به نام رسول برای ما نوشته است: آيا مشاغلی که افغان‌ها در ايران برعهده دارند آن قدر مهم است که ميليون‌ها تحصيل کرده ايرانی را از بيکاری برهاند؟ آيا حضور افغان‌ها در ايران علت اصلی بيکاری در ايران است؟
رسول از ما خواسته است تا در برنامه کارنامه در مورد متهم شدن افغان‌ها به ربودن شغل‌های ايرانيان و آن چه او ظلم به افغان‌ها ناميد اشاره کنيم.
البته قابل ذکر است که چند هفته پيش در برنامه کارنامه درباره وضعيت کارگران افغانی در ايران گزارشی تهيه و پخش شد.
آشنايی با قانون کار
اهميت يادآوری قانون کار اين است که بسياری از مشکلات کاری و صنفی از جايی شروع می‌شود که کارگران از حقوق قانونی خود بی‌خبر هستند.
ماده ۷۱ قانون کار می‌گويد: در صورت فسخ يا خاتمه قرارداد کار و يا بازنشستگی و از کارافتادگی کلی کارگر و يا تعطيل کارگاه، مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه‌اش پرداخت می‌شود.
***
شما می توانيد نظارت و پيام های خود را درباره برنامه کارنامه با آدرس kar@radiofarda.com و يا شماره تلفن ۰۰۴۲۰۲۲۱۱۲۲۱۱۲در ميان بگذاريد.