کارنامه سال ۹۰؛ سال تنگناهای اقتصادی

مجله هفتگی «کارنامه» که روزهای دوشنبه از راديو فردا پخش و روزهای سه شنبه تکرار می شود، به مسائل هفت ميليون و ۵۰۰ هزار کارگر ايرانی می پردازد که با خانواده هايشان حدود ۳۰ ميليون نفر از جمعيت ايران را تشکيل می دهند.

گزارش

سال ۱۳۹۰ به پايان رسيد و در اين روزها فرا رسيدن سال نو خورشيدی در ايران، بر اساس سنت ها و رسوم خانوادگی، محلی و ملی گرامی داشته شده است.

کارنامه: وضعيت کارگران در سال ۱۳۹۰

اما در سال گذشته بر کارگران چه گذشت و شرايط برای کارگران که با خانواده هايشان حدود ۳۰ ميليون تن از جمعيت ايران را تشکيل می دهند، چگونه بود؟

اتحاديه آزاد کارگران ايران در بيانيه خود به مناسبت آغاز سال نو نوشته است: تنگناهای کمرشکن اقتصادی وفشارهای روز افزون هزينه های زندگی، ادامه شرايط زيست طبيعی را برای کارگران وخانواده يشان به مخاطره انداخته است.

کانون مدافعان حقوق کارگر نيز در پيام تبريک سال نو خود گفته است: به رغم فرا رسيدن بهار، خنده بر لبان کارگران و زحمتکشان نيامده، زيرا فقر و تنگدستی و گرانی و بيکاری، همچنان آنان را تحت فشار قرار داده است.

اين تشکل غير دولتی کارگری اشاره کرده است حداقل حقوق تعيين شده برای کارگران در روزهای پايانی سال ۹۰، با توجه به تورم و گرانی موجود بيشتر به دهن کجی به زحمتکشان می ماند.

اشاره کانون مدافعان حقوق کارگر به تعيين دستمزد ماهانه ۳۹۰ هزار تومانی برای کارگران از سوی شورايعالی کار در سال ۱۳۹۱ بود. اين در حالی است که خط فقر در ايران حدود يک ميليون تومان برآورد شده است.

اين موضوع تنها مشکل هفت ميليون و ۵۰۰ هزار کارگر در سال گذشته نبود. در سال گذشته، در مورد پرداخت نشدن حقوق و مزايای کارگران در مناطق مختلف ايران، تعطيلی کارخانه ها و اخراج گروهی کارگران اخبار زيادی منتشر شد.

يک کارگر در اين مورد در گفت و گو با راديو فردا به تجربه شخصی خود اشاره می کند: «من در سال ۹۰ در يک شرکت پيمانکاری با حقوق ۳۶۰ هزار تومان کار می‌کردم. ۶ ماه بدون خدمات و بيمه بوديم. بعد هم کاش با لحن خوش خداحافظی می‌کردند که نکردند و بيمه هم برای من تاييد نکردند.»

يک کارگر ديگر هم در مورد مشکلاتش که به عقيده او، مشکل بسياری ديگر از کارگران ايرانی در سال ۱۳۹۰ بوده است، به راديو فردا می‌گويد: «من بيکارم و از بيکاری روزگارم را نمی‌فهمم. در هر پروژه‌ای که می‌خواهی کار بگيری، می‌بينی کارگر افغانی را سر کار می‌برند چون می‌خواهند بيمه نپردازند و کارگر هم ارزان‌تر باشد. بايد از من کار بخواهند و وظيفه من است کار انجام دهم.»

او می افزايد: «من از مسئولان می‌خواهم به من کار بدهند. در مملکت خودمان و با اين سرمايه ای که دارد، بايد گرسنه باشم؟ آخر خدا را خوش می‌آيد؟ به حضرت عباس، نمی فهمم شب و روزم چگونه می‌گذرد. امثال من زياد هستند. کشورمان همه چيز دارد ولی ما بايد حسرت اين و آن را بخوريم. مگر ما در اين مملکت زيادی هستيم؟ به خدا قسم، به اين قانعيم که برويم در يک کشور ديگر گرسنگی بکشيم اما آنجا لااقل غريبه‌ايم و خجالت نمی‌کشيم. هر کجا هم کار می‌کنيم يا آخر سر پول مان را نمی‌دهند و يا بهانه می‌تراشند که کار نکرديد.»

اين کارگر با اشاره به مشکلاتی که بيکاری برايش ايجاد کرده است، می گويد: «من ۴۵ ساله‌ام. با ۳۵ سال سابقه کار. همسرم به خاطر مشکلات طلاق گرفته و نفقه اش را به اجرا گذاشته است . بعد از ۳۵ سال که با پول کارگری زحمت کشيدم و خانه خريدم، آمدند آن را هم توقيف کردند. آخر من دردم را به چه کسی بگويم؟ به گوش مسئولان نمی‌رسد مشکلات ما يا می‌دانند و اهميت نمی‌دهند و از حق ما دفاع نمی‌کنند؟ من دردم را به چه کسی بگويم؟»

يک کارگر ديگر نيز با انتقاد از بی توجهی مقام های مسئول نسبت به مشکلات کارگران می‌گويد: «درايران اصلا به کارگران اهميتی نمی‌دهند. حقوق من ماهی ۳۰۰ هزار تومان است. انگار در اين کشور هيچ قانونی نيست و هيچکس به داد ما نمی‌رسد.»

مجيد تمجيدی، پژوهشگر مسايل کارگری در سوئد، در مورد مشکلات کارگران به راديو فردا می گويد: «مهمترين اتفاقی که در سال گذشته افتاد، حمله شديد به سطح معيشت کارگران بود و عواقب اجرای قانون هدفمندسازی يارانه‌ها که قيمت ها را بالا برده است. از طرف ديگر، تاثيرات واقعی تحريم‌ها بود که به خصوص از نيمه دوم سال گذشته تشديد شده است. قيمت‌ها به شدت بالا رفته است و با حداقل دستمزد فقط می‌شود ۱۵ کيلو گوشت خريد.»

او اضافه می کند: «متاسفانه اين وضعيت، مبارزات اوليه کارگران را تحت الشعاع قرار داده است که قرار بود بيشتر حالت تعرضی داشته باشد؛ به خصوص مبارزه برای قرارداد دسته جمعی.»

در سال ۱۳۹۰ شاهد ادامه و تشديد برخورد حکومت با فعالان و تشکل های کارگری بوديم. گزارش‌ها حاکی از آن بود که تعداد بسياری از فعالان کارگری احضار يا بازداشت شدند. اين گونه رفتارها در گزارش احمد شهيد، گزارشگر ويژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در مورد ايران، انعکاس يافت.

با همه اينها سال گذشته، سال گسترش اعتراض های صنفی کارگران نيز بود. يکی از نکات قابل توجه در اين اعتراض ها، گسترش جغرافيايی آنها بود.

مجيد تمجيدی در اين باره چنين می‌گويد: «جنبه مبارزاتی به شدت وسيع بوده هم در کارخانه‌های بزرگ و هم در کارخانه‌های کوچک، ولی متاسفانه اغلب حالت تدافعی داشته و همچنان تعويق در پرداختن دستمزدها محور اصلی مطالباتی بوده است. درکنار آن، مبارزه برای تبديل قرارداد با شرکت های پيمانکاری به قرارداد رسمی و دسته جمعی، خوشبختانه جای بيشتری درمبارزات کارگری ايران در سال گذشته پيدا کرده است.»

اخبار

مادر صمدی زکريا، مادر رضا شهابی، فعال کارگر زندانی، شامگاه دوم فروردين در بيمارستانی در شهرستان شبستر به دليل ايست قلبی درگذشت.

به گفته کميته دفاع از رضا شهابی، مادر صمدی زکريا در آخرين شب زندگيش تا جايی که می توانست سخن بگويد دائما از فرزند زندانی اش می گفت، نام او را صدا می زد و تا آخرين لحظات انتظار آمدن او را داشت.

آقای شهابی در خرداد سال ۸۹ بازداشت شد و تاکنون به رغم توديع وثيقه و نيز ناراحتی‌های جسمانی از زندان مرخص نشده است.

او در ماه‌های اخير برای چند هفته به بيمارستان منتقل شد اما بدون انجام عمل جراحی به زندان اوين بازگردانده شد. خانواده اين فعال کارگر زندانی می گويند در صورت انجام نشدن اين عمل جراحی، امکان فلج شدن نيمی از بدن او وجود دارد.

***

کميته هماهنگی برای کمک به ايجاد تشکل‌های کارگری و اتحاد بين المللی در حمايت از کارگران در ايران با انتشار بيانيه‌هايی، با تسليت گفتن به رضا شهابی خواستار آزادی او و ساير فعالان کارگر زندانی شدند.

اتحاد بين المللی در حمايت از کارگران در ايران در بيانيه خود نوشت: فعالان کارگر زندانی در ايران، نه تنها خود تاوان سنگينی برای دفاع از منافع کارگران می پردازند، بلکه خانواده آنان نيز با انواع سختی ها، اجحافات، زورگويی‌ها و بی عدالتی مواجهند.

***

کميته هماهنگی برای کمک به ايجاد تشکل های کارگری گزارش داد: حسن وکيلی، کارگر سنگ بر اهل سنندج، در اولين روز سال جديد به دليل فشار زندگی خودکشی کرده و به زندگی خود پايان داد.

اين کارگر متاهل بود و دو فرزند داشت.

***

دو اتحاديه بزرگ کارگری اسپانيا از کارگران اين کشور خواستند تا روز پنجشنبه دست به اعتصاب عمومی بزنند.

به گزارش خبرگزاری رويترز، اين اعتصاب بر سيستم حمل و نقل شامل قطار، اتوبوس و هواپيما تاثير خواهد گذاشت.

اين دو سنديکا که يک پنجم کارگران اسپانيايی در آنها عضويت دارند به تغييرات قانون کار توسط دولت محافظه کار اين کشور معترضند.

بر اساس اين تغييرات، شرايط اخراج کارگران در اسپانيا آسان تر شده است.

***

بزرگترين اتحاديه کارگری ايتاليا تهديد کرد در اعتراض به سياست‌های دولت اين کشور از کارگران خواهد خواست تا دست به اعتصاب بزنند.

به گزارش خبرگزاری رويترز، دبير کل اتحاديه کارگری چپ گرای «سی جی آی ال» که شش ميليون عضو دارد، گفت: تغيير در قانون کار توسط دولت حتی نمی تواند باعث ايجاد يک شغل در اين کشور شود.

***

به دعوت سنديکاهای پرتغال، کارکنان بخش های مختلف در اين کشور در اعتراض به سياست های اقتصادی دولت دست به اعتصاب زدند.

به گزارش شبکه تلويزيونی يورونيوز، يکی از کارکنان اعتصابی در متروی ليسبون، پايتخت پرتغال، گفت: اين اعتصاب به خاطر توصيه های اتحاديه اروپا، صندوق بين المللی پول و بانک مرکزی اروپا صورت گرفته است که پاداش سال نو و تعطيلات ما را کاهش داده اند.

بر اساس اين گزارش اعتصابيون گفته اند سياست های دولت پرتغال باعث شده است تمام کارمندان دولت از جمله در بخش حمل و نقل، معادل دو ماه از حقوق خود در سال را از دست بدهند.

آرمنيو کارلوس، مسئول يکی از سنديکاهای پرتغال، گفت: اين مبارزه ای برای حفظ حقوق آنهايی است که از حقوق خود برخوردارند و همچنين مبارزه برای دفاع از حقوق نسل های آينده.

***

فرانک سيرسکه، رئيس اتحاديه حمل و نقل عمومی در آلمان، هشدار داد: در صورت افزايش نيافتن دستمزدها بر اساس نرخ تورم، اعضای اين سنديکا آماده آغاز اعتصاب سراسری هستند.

به نوشته سايت عصر نو، وی گفت: به يک افزايش دستمزد واقعی نياز داريم.

***

هفته ای که گذشت، سالروز مناسبت های کارگری در ايران بود، از جمله اعتصاب کارگران شرکت نفت ايران و انگليس در بندر شاپور و همچنين کارگران نفت بندر معشور در سال ۱۳۳۰.

همچنين آغاز اعتصاب کارگران نفت آغاجاری به علت کم شدن دستمزد آنان در سال ۱۳۳۰ که پس از چند روز به شهرهای مختلف خوزستان از جمله آبادان، گچساران، هفتگل و مسجد سليمان گسترش يافت.

به علاوه اعتصاب کارگران نفت پالايشگاه آبادان و بندر ماهشهر در اعتراض به طرح جديد طبقه بندی مشاغل در سال ۱۳۴۹.

همچنين می توان به تجمع ۲۰۰ کارگر اخراجی کارخانه «چينی کرد» در مقابل اداره کار کرمانشاه در سال ۱۳۸۸ اشاره کرد.

پای صحبت کارگران

يک کارگر:«ما کارگران کارخانه سنگبری احرار همدان الان شش ماه است حقوق نگرفته‌ايم. به چه کسی در مورد گرفتاری مان بگوييم و اينکه خرج و مخارج زندگی‌مان چگونه می‌گذرد؟

آشنايی با قانون کار

به بخش آشنايی با قانون کار می رسيم. اهميت يادآوری قانون کار اين است که بسياری از مشکلات کاری و صنفی از جايی شروع می‌شود که کارگران از حقوق قانونی خود بی‌خبر هستند.

ماده ۶۲ قانون کار می گويد: روز جمعه، روز تعطيل هفتگی کارگران با استفاده از مزد است.

البته بر اساس تبصره يک اين ماده، کارگرانی که روزهای جمعه کار می کنند در مقابل استفاده نکردن از تعطيل روز جمعه، ۴۰ درصد اضافه بر مزد دريافت خواهند کرد.

***

اميدواريم بتوانيم از نظرات شما بهره‌مند شويم. شما می توانيد نظرات و ديدگاه‌های خود را به آدرس kar@radiofarda.com بفرستيد تا برنامه‌های بهتری ارائه داده و ديدگاه‌ها و پيام‌های شما را منعکس کنيم.