پیروزی اسپانیا و ایتالیا پس از عقب‌نشینی آلمان

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و ماریو مونتی نخست‌وزیر ایتالیا در جریان نشست چهار کشور عمده حوزه یورو در رم/ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۲

پیروزی ایتالیا و اسپانیا در نتیجه عقب‌نشینی آلمان، نه در بازی‌های جاری جام فوتبال اروپا که طی جلسه سران جامعه اروپا در بروکسل، و بعد از موافقت آلمان با ادامه کمک مالی به بانک‌های اروپایی، به منظور حمایت از دولت‌های در شرف ورشکستگی و نجات پول واحد اروپایی (یورو) صورت گرفت.

بر اساس توافق سران اروپا که حصول آن تنها با تعدیل مواضع آلمان امکان‌پذیر شد، به جای دادن کمک مستقیم مالی به کشورهایی مانند اسپانیا و ایتالیا، و در نتیجه افزایش اجتناب‌ناپذیر میزان بدهی آن‌ها، اعتبارات مالی دولتی در اختیار بانک‌ها قرار خواهد گرفت، و مسئولیت کمک به دولت‌های نیازمند را نیز بانک‌های اروپایی بر عهده می‌گیرند.

بر این اساس نه تنها از ورشکستگی بانک‌ها پیشگیری خواهد شد، که دولت‌های نیازمند به کمک مالی نیز، توسط سیستم بانکی از محل اعتبارات تزریق شده به آن‌ها برخوردار می‌شوند.

متقابلاً کشور‌های اروپایی متعهد شدند که از راه کاهش هزینه‌ها و کاهش بودجه سالانه قابلیت انجام تعهدات مالی خود را افزایش داده و نظارت عمومی بر میزان و نحوه تنظیم بودجه و میزان هزینه‌های واقعی خود را بپذیرند.

در گذشته کشورهایی مانند یونان، از راه حساب‌سازی و تنظیم بودجه دستکاری شده، میزان بدهی‌های واقعی خود را از سایر کشور‌های عضو یورو پنهان ساخته و بدون داشتن اعتبار کافی هزینه کرده بودند.

از این پس، بر اساس اعمال نظارت‌های تازه، قرار است ضمن کاهش قدرت و استقلال اقتصادی کشور‌های عضو یورو، امکان تقلب‌های مالی توسط کشور‌های مقروض کاهش یابد.

راه دراز

بعد از تشکیل ۱۸ جلسه بی‌نتیجه، سرانجام سران اروپا روز جمعه با در نظر گرفتن دو اعتبار مالی دائمی به ارزش ۵۰۰ هزار میلیون یورو (۶۵۰ میلیارد دلار) برای کمک به واحد پول اروپایی و حمایت از اقتصاد‌های نیازمند عضو حوزه پول اروپایی موافقت به عمل آوردند.

اگر چه هرمان ون رامپوی، رئیس شورای اروپا تصمیمات روز جمعه سران جامعه را یک موفقیت بزرگ نامید، ولی تأثیر گذاشتن تصمیمات روز گذشته بر امور جاری اقتصادی در کشورهایی مانند یونان، اسپانیا، پرتقال، جمهوری ایرلند و ایتالیا فوری نخواهد بود.

میزان بدهی‌های دولتی اسپانیا و ایتالیا، و هزینه وام‌های دریافتی با وجود تصمیمات اتخاذ شده در زمینه اعمال محرومیت‌های اقتصادی، به حدی رسیده که ادامه استقراض آن‌ها را نا‌ممکن ساخته است.

وضعیت شکننده اقتصادی بخصوص در دو کشور اسپانیا و ایتالیا، و واکنش بازار به این تحولات می‌تواند موفقیت تصمیمات روز گذشته سران اروپا را با مشکلات تازه‌ای روبه‌رو سازد.

عقب‌نشینی آلمان

تا روز جمعه خانم انگلا مرکل صدر اعظم آلمان با اعطای اعتبارات بیشتر به کشور‌های نیازمند، بدون کاهش چشم گیر هزینه‌ها و اعمال بودجه مضیقه‌ای در آن کشور‌ها مخالف بود.

بخش بزرگی از فشار‌های مالی کشورهای اروپایی بر عهده آلمان هموار شده و بدون حمایت مستقیم آلمان، نجات واحد پول اروپایی و کمک به کشور‌های نیازمند جامعه برای فرار از ورشکستگی امکان‌پذیر نخواهد بود.

از سویی دولت ائتلافی آلمان با فشار‌های فزاینده داخلی در قبال ادامه کمک‌های بیشتر مالی به جامعه اروپا روبه‌رو است.

بی‌شک کوتاه آمدن خانم مرکل در مورد اعمال ضوابط خاص به منظور نوسازی اقتصاد‌های شکننده اروپایی، و موافقت با ادامه کمک‌های مالی در شرایطی متعادل، با انتقادات تند در مجلس آلمان روبه‌رو خواهد شد.

بازنده‌ها و برنده‌ها

در پایان جلسه سران اروپا، رئیس شورای اروپا از اعتراف به شکست خانم مرکل در برابر فشارهای سایر اعضای امتناع ورزید ولی در عین حال اعتراف کرد که توافق‌های به دست آمده در شرایط سخت حاصل شده است. ون رامپوی تأکید کرد که نتایج توافق‌های به دست آمده را نمی‌توان در چهارچوب برنده و بازنده قرار داد.

جامعه اروپا دارای ۲۷ عضو است و کشورهای بزرگی مانند بریتانیا و لهستان خارج از حوزه یورو قرار دارند. انتظار می‌رود از راه اعمال سیاست‌های تازه، هماهنگی‌های اقتصادی در درون گروه ۱۷ کشور عضو یورو افزایش یابد.

اگر چه تعدادی از ناظران میزان تعهدات مالی جامعه برای نجات یورو را به مراتب بیشتر از سطح انتظارات خواندند، در عین حال میزان بدهی پاره‌ای از کشور‌های عضو، تزریق اعتبارات مالی بیشتری را در آینده اجتناب‌ناپذیر خواهد ساخت. میزان بدهی‌های دولت ایتالیا (۲.۴ تریلیون یورو) به تنهایی پنج برابر اعتبار در نظر گرفته شده اخیر است.

در پایان اجلاس سران اروپا که با استقبال محافل مالی و سرمایه گذاران روبه‌رو شد، فرانسوا اولاند رئیس‌جمهور فرانسه که طی مذاکرات به جای ایفای نقش سنتی مشارکت با آلمان، نقش تعدیل‌کننده و میانجی را ایفا می‌کرد، تاکید کرد: «هیچکس نمی‌تواند مدعی پیروزی جداگانه بشود، آنچه در میان بود اروپا بود و جامعه اروپا در پایان برنده شد.»