شورای نگهبان با اعلام جزئیاتی در مورد «آزمون علمی» نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان، تاکید کرده است کسانی که فاقد تحصیلات حوزوی هستند، نمی‌توانند در این آزمون شرکت کنند. موضوعی که به معنای عدم احراز صلاحیت این افراد برای انتخابات است.
در اطلاعیه شورای نگهبان با اشاره به برگزاری «آزمون علمی» مجلس خبرگان در روز سه‌شنبه، ۱۵ دی‌ماه، فهرستی از کسانی که ملزم به شرکت در این آزمون نیستند ذکر شده، که بر اساس آن کلیه اعضای فعلی مجلس خبرگان از شرکت در این آزمون مستثنی شده‌اند.
شورای نگهبان همچنین کسانی را که در دوره‌های گذشته انتخابات خبرگان در آزمون علمی شرکت کرده و «از نظر علمی تایید شده‌اند» را از حضور در آزمون دی ماه مستثنی کرده است.
در اطلاعیه شورای نگهبان علاوه بر این، شرکت‌کنندگان در آزمون دیگری که این شورا در شهریورماه امسال برگزار کرد، اعم از آنکه در این آزمون قبول یا رد شده باشند، از حضور در آزمون دی ماه منع شده‌اند و به این ترتیب اگر داوطلبی در آزمون شهریور ماه تایید نشده باشد، عملاً امکان حضور در رقابت‌های مجلس خبرگان را نخواهد داشت.
اما نکته مهم این اطلاعیه تاکید بر آن است که شرط حضور در این آزمون، دارا بودن تحصیلات حوزوی ذکر شده و به این ترتیب کسانی که سابقه تحصیلات ندارند، عملاً برای حضور در رقابت‌ها احراز صلاحیت نشده‌اند.
هفته گذشته، با پایان مهلت ثبت‌نام برای انتخابات مجلس خبرگان، وزارت کشور اعلام کرد بیش از ۸۰۰ تن برای نامزدی این انتخابات داوطلب شده‌اند که میزان ثبت‌نام‌ها برای این انتخابات ۶۲ درصد رشد داشته است.
این موضوع اما چندان به مذاق ناظران انتخابات خبگان خوش نیامد، طوری که احمد جنتی دبیر شورای نگهبان با ابراز تأسف از افزایش ثبت‌نام‌ها گفت که «بعضی از آن‌ها یک عبارت عربی را نمی‌توانند درست بخوانند و حتی ... نمی‌توانند قرآن بخوانند؛ نمی‌دانم چرا برای ما زحمت درست می‌کنند».
پیش از وی محمد یزدی، دیگر عضو شورای نگهبان و رییس فعلی مجلس خبرگان رهبری نیز از افزایش تعداد داوطلبان نامزدی انتخابات خبرگان ابراز نگرانی کرده و تأکید کرده بود که «اهداف دیگری پشت پرده این نام‌نویسی‌هاست».
در میان داوطلبان نامزدی انتخابات خبرگان، امسال چهره‌هایی چون محمد غرضی، وزیر اسبق پست و تلگراف و تلفن، و نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ حضور دارند که مبلس به لباس روحانیت نیستند.
همچنین دست‌کم در یک مورد خبرگزاری‌ها از نام‌نویسی زنی ۲۶ ساله برای انتخابات خبرگان خبر دادند که دکترای ادبیات عرب دارد و مدعی شده بود می‌تواند از پس آزمون علمی خبرگان برآید.
در این میان روز پنج‌شنبه سخنگوی شورای نگهبان از اظهار نظر مستقیم در مورد لزوم شرکت حسن خمینی در آزمون علمی خبرگان خودداری کرد و گفت از آنجا که هنوز بررسی [هیات رسیدگی] به پایان نرسیده، در این مورد چیزی نمی‌گویم».
نجات‌الله ابراهیمیان در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد با بیان اینکه نمی‌خواهد وارد مصادیق شود، افزود که «[در مورد حسن خمینی] آیت‌الله مؤمن نظرات خود را گفته‌اند و دیگر فقها می‌دانند که چه معیاری را برای بررسی صلاحیت‌ها پی بگیرند».
هفته گذشته خبرگزاری‌ها به نقل محمد مومن، عضو فقهای شورای نگهبان، نوشتند که داشتن اجازه اجتهاد از مراجع تقلید «شرط کافی صلاحیت» برای کاندیداهای مجلس خبرگان رهبری نیست و «اعتبار داشتن اجازه اجتهاد موجب می‌شد که عده‌ای برای گرفتن اجازه اجتهاد به مراجع عظام تقلید اصرار کرده و باعث آزار و اذیت ایشان شوند».
آقای مومن در عین حال گفته بود: «کسی هم که ما با او آشنایی نداریم اما در حوزه تدریس می‌کند، نوارهای جلسات درس او نیز موجود است، خوب هم درس می‌دهد، ملا است و در مسائل سیاسی هم اظهارنظر کرده و مواضعش روشن است؛ این فرد هم نیازی به امتحان اجتهاد ندارد. بنابراین وقتی فقهای شورای نگهبان تشخیص بدهند که یک فرد علمیت و همه شرایط را دارد یعنی یک ارتباط علمی با او داشته باشند و برایشان اجتهاد و صلاحیت فرد ثابت شود دیگر نیازی به آزمون اجتهاد نیست».
انتقاد آیت‌الله سبحانی از افزایش ثبت‌نام‌ها
اما در واکنش به میزان ثبت‌نام‌ها، آیت‌الله جعفر سبحانی، از مراجع تقلید در قم، و از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، از افزایش ثبت‌نام‌ها انتقاد کرده و به عنوان «یکی از تدوین‌کنندگان قانون اساسی» گفته است که منظور ما از جمع خبرگان، هیچ‌گاه این چیزی نبود که الان می‌خواهد اتفاق بیافتد.
به گزارش خبرگزای رسا، آقای سبحانی ثبت نام بیش از هشتصد تن برای انتخاب خبرگان را «تنزل جایگاه خبرگان» توصیف کرده و گفته است که «بسیاری به بنده رجوع کردند که تاییدیه بگیرند؛ ولی بنده از دادن تاییدیه اجتهاد امتناع کردم. چرا که می‌دانم این‌ها اشخاص فاضلی هستند ولی نه در حد اجتهاد».
او خواستار آن شده که ترتیبی اتخاذ شود، «افراد قبل از ثبت‌نام برای خبرگان، وجهه اجتهاد آن‌ها مسلم و محرز شود نه بعد از آن».
در مقابل، خبرگزاری ایسنا به نقل از علی‌اکبر ولایتی، مشاور آیت‌الله علی خامنه‌ای نوشته است که نمی‌توان مردم را محدود کرد که برای ثبت نام مراجعه نکنند.
آقای ولایتی در مورد انتقادها به افزایش میزان داوطلبان گفته است: «به نظرم عیبی ندارد که تعداد زیادی برای انتخابات داوطلب شوند؛ چراکه به هر ترتیب شورای نگهبان حضور دارد و صلاحیت نمایندگان خبرگان و مجلس را براساس معیارها بررسی می‌کند».
او ادامه داده است، «این درست است که آیت‌الله جنتی گفته بود تعداد زیاد ثبت‌نام‌ها زحمت ما را زیاد می‌کند، اما به غیر از این (زیاد شدن زحمت) عیب دیگری وجود ندارد. به نظرم این محددود کردن ثبت‌نام است که کار را مشکل می‌کند و ممکن است ایرادات اساسی‌تری پیش بیاید که مثلاً مانع شرکت برخی‌ها در انتخابات شوند».
این چهره اصولگرا نزدیک به آیت‌الله خامنه‌ای در عین حال تأکید کرده که «بر اساس معیارهای شورای نگهبان و نظارت استصوابی باید مشخص شود کسی که در انتخابات شرکت می‌کند و می‌خواهد سرنوشت ممکلت را به دست گیرد چه صلاحیتی دارد، و مردم از بین افراد باصلاحیت اشخاص را انتخاب خواهند کرد».