«گام‌های عملی برای حل بحران دومین دریاچه آب شور جهان»، هفته گذشته رئیس جدید سازمان محیط زیست ایران با این شعار راهی اولین سفر زیست‌محیطی خود در کشور شد. اولین مقصد دریاچه ارومیه که در سال‌های اخیر ۶۰ درصد از سطح آب آن کاهش پیدا کرده.
دو عضو کابینه حسن روحانی، وزیر نیرو و رئیس سازمان محیط زیست راهی دریاچه ارومیه شدند تا کارگروهی برای نجات این دریاچه برگزار کنند و راه‌های امداد و نجات و خروج از بحران را بسنجند.
Your browser doesn’t support HTML5
تلاش دولت جدید ایران برای حل بحران دریاچه ارومیه
پرسش‌ها فراوانند. چگونه می‌توان به مدیریت یکپارچه حوزه آبریز دریاچه ارومیه رسید؟ مشارکت وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست در پروژ‌ه نجات این دریاچه از کجا باید آغاز شود و به کجا ختم شود. خانم ابتکار و آقای چیت‌چیان با هلی‌کوپتر بر فراز پارک ملی دریاچه ارومیه پرواز کردند، ببینند. معصومه ابتکار همزمان در برابر دوربین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ایستاد و ابراز تأسف کرد:
«دورادور شنیده بودم و یکی دو بار هم سفر داشتم با هواپیما. از دور دیده بودم. ولی دیدن این وضعیت هم بسیار نگران کننده است و هم بسیار تأسف‌بار است.»
خانم ابتکار همچنین از اهمیت سلامت دریاچه ارومیه گفت:
«بالندگی کشاورزی این منطقه وابسته به وجود دریاچه ارومیه است. دریاچه ارومیه اگر از بین برود نه تنها کشاورزی بلکه زندگی در شهرهای ما هم از بین خواهد رفت.»
نجات و احیای دریاچه ارومیه یکی از شعارهای انتخاباتی حسن روحانی بود که حالا رئیس‌جمهور ایران است. پس از پیروزی در انتخابات هم این یکی از اولین دستورهای رئیس‌جمهور بود. دستور توقف هرگونه سدسازی اطراف دریاچه ارومیه. وزیر نیروی کابینه آقای روحانی همچنین از احتمال توقف پروژه‌های سدهای در حال ساخته شدن هم خبر داد و گفت برای نجات دریاچه ارومیه اگر لازم باشد سد هم خراب می‌کنیم.
هفته گذشته حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو هم به عنوان یکی از وزارتخانه‌های درگیر در احیای دریاچه ارومیه با رئیس سازمان محیط زیست همراه بود و در کنار بقایای دریاچه ارومیه وضعیت این دریاچه را در برابر دوربین تلویزیون جمهوری اسلامی ایران این طور گزارش داد:
«تقریباً نیمه شمالی دریاچه تا یک حدودی آب دارد. منتها آب بسیار کم‌عمق. اما جنوب دریاچه کاملاً خشک شده، و حتی جزیره‌هایی که در وسط دریاچه بودند الان اینها کاملاً وصل شدند به مناطق خشکی.»
اواخر مردادماه گذشته مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی اعلام کرد تنها یک سوم از دریاچه ارومیه باقی مانده است. احیا و نجات این دریاچه را دقیقاً از کجا باید آغاز کرد؟ اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست در تهران:
«ما حدود ۳۶ سد را به رودخانه‌های مشروب‌کننده دریاچه ارومیه تحمیل کردیم. یا ۲۳ هزار حلقه چاهی که باز هم ما به دریاچه ارومیه تحمیل کردیم. در زمینه تأمین آب دریاچه ارومیه از ارس بایستی عرض کنم که کشور همسایه ما آذربایجان در این زمینه اعتراض کرد و رسماً گفت که رود ارس بین دو کشور ایران و آذربایجان مشاع است و ایران حق ندارد که آب را بردارد و برای دریاچه ارومیه مصرف کند. البته هیچ اقدامی هم صورت نگرفت.»
اما مصوبات جلسه کارگروه دریاچه ارومیه چه بود؟ از زبان وزیر نیرو بشنویم:
«از جمله مطالبی که مطرح شد این بود که ما بایستی به موضوع انتقال آب از حوزه‌های دیگر توجه بیشتر داشته باشیم. انتقال آب از جنوب حوزه سرعت بیشتری دارد. الان طرح‌های بیشتری در آنجا در حال اجراست. بنابراین اگر یک هدف‌گذاری درستی انجام شود و منابع لازم داده شود حتی تا سال ۹۴ من گمان می‌کنم که این کار کاملاً امکان‌پذیر باشد. پیشنهاد شد که برای دریاچه ارومیه ما حتماً یک ردیف اعتباری متمرکز و ملی داشته باشیم.»
سام خسروی فرد، کارشناس محیط زیست در هلند، می‌گوید البته خبر بازدید اعضای مسئول کابینه یازدهم از دریاچه در حال احتضار ارومیه خبر خوبی است، اما کافی نیست:
«این به نظر من یکی از بهترین اخباری است که در این مدت اخیر در ارتباط با دریاچه ارومیه منتشر شده. البته هرچند که کافی نیست طبعاً نمی‌تواند که بهبود دریاچه ارومیه را در زمان خیلی کوتاهی به دنبال داشته باشد اما به هر حال حرکت مثبتی می‌تواند ارزیابی شود. باید به سرعت فکری کرد برای مکانیزه کردن و افزایش راندمان آبیاری در این حوزه که برترین بخش مصرف در بخش کشاورزی‌اند.»
وضعیت دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر بسیاری از فعالان محیط زیست و شهروندان مخصوصاً در استان‌های همجوار این دریاچه را نگران کرده و حتی تجمع‌های اعتراضی هم به دنبال داشته است.
