استراتژی تازه صنعتی ایران

رادیو فردا - در یک متن ۲۰۴ صفحه‌ای زیر عنوان «برنامه راهبردی» که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران منتشر شده، وضعیت کنونی بخش صنعت کشور و چشم‌انداز های آن مورد بررسی قرار گرفته است. رضا ولی‌زاده از فریدون خاوند اقتصاددان ساکن پاریس، پرسیده است که در یک نگاه کلی، در این سند بر چه نکاتی تکیه شده؟

استراتژی تازه صنعتی ایران؛ گفت‌وگوی رضا ولی‌زاده با فریدون خاوند

فریدون خاوند: در برنامه راهبردی وزارت صنعت و معدن و تجارت، که متن کامل آن در سایت این وزارتخانه قابل دسترسی است، عمدتاً پنج نکته جلب توجه می‌کند:

نکته نخست بررسی وضعیت کنونی صنعت ایران است در ارتباط با شاخص‌های مهم اقتصادی داخلی و جهانی.

دومین نکته امکانات بالقوه‌ای است که در ایران برای توسعه صنعتی وجود دارد، از ذخایر عظیم انرژی گرفته تا موقعیت ممتاز جغرافیایی و کیفیت نیروی انسانی.

نکته سوم چالش‌هایی است که صنعت ایران با آنها روبرو است و باعث شده این همه ضعیف باقی بماند، مثل محروم بودن از فناوری‌های روز، وجود ساختارهای شبه‌انحصاری حاکم بر اقتصاد، نامناسب بودن فضای کسب‌وکار کشور، ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و غیره.

نکته چهارم، که اهمیت بسیار زیادی دارد، معرفی صنایعی است که برای ایران جنبه استراتژیک دارند.

و سرانجام نکته پنجم راهبردهایی که برای پیشبرد صنعت و معدن و تجارت در ایران پیشنهاد شده.

در برنامه راهبردی وزارت صنعت و معدن و تجارت، چه صنایعی برای ایران اولویت دارند؟

این یک بحث بسیار اساسی است برای همه کارشناسان مسائل اقتصادی ایران. صحبت بر سر نقش کشور است در تقسیم بین‌المللی کار و این که اگر قرار باشد روزی ایران بخواهد از وضعیت فعلی خودش به‌عنوان یک کشور وابسته به صادرت نفت خارج بشود، بر چه صنایعی باید متمرکز بشود، به جز آنهایی که به نوعی وابسته به نفت و گازند.

برنامه راهبردی مورد نظر برای هفت رشته صنعتی اولویت قائل شده که عبارت هستند از خودروسازی، فولاد، نساجی و پوشاک، سیمان، تایر و تیوپ، لوازم خانگی و کاشی و سرامیک.

و چه راه‌هایی پیشنهاد شده برای پیشبرد توسعه صنعتی ایران؟

برنامه وزارت صنعت تاکید دارد بر افزایش توان رقابت‌پذیری بنگاه‌ها، توسعه سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه صنایع نوین، تنوع ابزارهای تأمین مالی و غیره.

این راه‌حل‌ها البته موثرند، ولی چاره اصلی انجام رفورم‌های بنیادی است که به سلطه انحصارهای دولتی و شبه‌دولتی بر اقتصاد ایران خاتمه بدهند و راه را باز کنند برای رشد یک بخش خصوصی واقعی که بتواند بدون ترس از رقابت رانتخواران و فارغ از دغدغه تنش‌ها و ماجراجویی‌های سیاسی داخلی و بین‌المللی، صنعت ایران را از وضعیت زار کنونی بیرون بیآورد، فرصت‌های شغلی ایجاد بکند و کالا به خارج بفروشد.

بدون انجام این اصلاحات، برنامه راهبردی وزارت صنعت همان سرنوشتی را پیدا خواهد کرد که برنامه‌های مشابه قبلی.