دلیل ممانعت: حضور زنان در ارکستر سمفونیک تهران

ارکستر سمفونیک تهران، در حالی که از سوی مسئولان به مراسم اختتامیه مسابقات کشتی آزاد باشگاه‌های جهان دعوت شده بود، با دستورِ مقاماتی که نامی از آنان برده نشده،از اجرایش ممانعت شد. این ارکستر قرار بود سرود ملی ایران و چند قطعه کلاسیک را اجرا کند.

این، یکی از اجراهای ارکستر سنفونی تهران است که قرار بود مراسم اختتامیه دومین دوره مسابقات کشتی آزاد جام باشگاه‌های جهان را در مجموعه ورزشی آزادی با پایانی فاخر همراه کند. اما از آن در ادامه سلسله تعطیلی‌های مداوم کنسرت‌های موسیقی از پاپ و راک و سنتی تا این مورد که موسیقی کلاسیک بود، ممانعت شد.

ممانعت از اجرای ارکستر سمفونیک تهران؛ مهرداد قاسمفر

این بار به دلیل حضور تعدادی از نوازندگان زن. ارکستر سنفونی تهران پس از سال‌ها تعطیلی با امیدهای بسیار اسفندماه گذشته بازگشایی شد و سکانش به دستان علی رهبری چهره بین‌المللی موسیقی کلاسیک سپرده شد.

علی رهبری پیش از این گفته بود: «یکی از روزهای قشنگ زندگی من بود وقتی در سن ۳۰ سالگی ارکستر فیلارمونیک برلن را رهبری می‌کردم فکر می‌کردم از این احساس قشنگ ‌تر هیچوقت پیش نیاید. ولی اینجا در تهران با بچه‌ها... ۱۵۰ نفر ایرانی کنسرت دادن... فکر نمی‌کردم... اصلا‌ً‌ برای خودم خیلی تازگی داشت. ما باید این را به یک جایی برسانیم. من البته ظاهرا‌ً‌ قراردادم پنجساله است. ولی اینها دلیل هیچ چیزی نمی‌شود. ما باید ماه به ماه برویم بالا تا آنجا که امکان دارد مشکلاتمان را حل کنیم...»

کسی که چند ماه پیش چنین امیدوارانه سخن گفته بود حالا در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا شرط حذف زنان برای اجرا را خجالت‌آور و اهانتی بزرگ توصیف کرد که به همین دلیل حاضر به اجرای بدون زنان گروهش نشد و سالن را با همه اعضای ارکستر به کلی ترک کرد.

به نظر می‌رسد فشارها در دولت حسن روحانی بر مسایل مرتبط با اجرای موسیقی شدیدتر شده است. و این درحالی است که امام جمعه مشهد حمایت دولت از برگزاری کنسرت‌ها یا به گفته او «مطرب‌بازی» را تاسف‌آور خوانده است.

علی‌اصغر رمضانپور، معاونت سابق در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساکن لندن در این باره می‌گوید: «به نظر من دو دلیل می‌شود برای این مسئله ذکر کرد. دلیل اول این است که وزارت ارشاد به تدریج در طی دو سال گذشته از تمام اختیارات خودش در حوزه موسیقی عقب‌‌نشینی کرده و در برابر فشارهایی که به آن وارد شده به جای اینکه ایستادگی کند به تدریج اختیارات خودش را واگذار کرده. به حدی که در توافقی که سال گذشته با نیروی انتظامی کردند حق حتی صدور مجوز را هم واگذار کرد و به طور کلی دیگر سیاست پافشاری بر حقوق هنرمندان را کلا‌ً‌ رها کرده. دلیل دوم این است که قوه قضاییه در دو سال گذشته تقریبا‌ً بی‌اعتنایی بیشتری به مجوزهای ارشاد می‌کند و فشار خودش را بر وزارت ارشاد افزایش داده و دادستان‌ها به طور مستقیم به دستور رییس قوه قضاییه وارد دخالت در حوزه موسیقی شدند.»

به نظر می‌رسد که بر اساس قانونی نانوشته روز به روز دایره فعالیت‌ زنان در کنسرت‌های موسیقی ایران تنگ‌تر می‌شود. علی‌اصغر رمضانپور در پاسخ به اینکه آیا قانونی در این باره وجود دارد یا خیر، می‌گوید: «چنین قانونی یعنی ممنوعیت نوازندگی توسط بانوان نه فقط در وزارت ارشاد وجود نداشته بلکه حتی در احکامی که به عنوان احکام شرعی و نظر آقای خامنه‌ای به وزارت ارشاد ابلاغ می‌شده، قبلا‌ هم چنین چیزی وجود نداشته و این فقط یک ابداع جدید است که احتمالا‌ً از سوی همان مقاماتی که مثلا‌ً‌ از برگزاری کنسرت ارکستر سنفونیک تهران جلوگیری کردند و هنوز هم معلوم نیست که چه مقاماتی بودند، یعنی هم فدراسیون کشتی می‌گوید به ما ربطی نداشتند و هم وزارت ارشاد می‌گوید به ما ربطی نداشتند، به نظر می‌آید این جور قوانین از سوی همان محافل اعمال می‌شود بدون اینکه هیچ زمینه قانونی داشته باشد.»

علی رهبری که به نظر می‌رسد انتظار چنان رفتاری که با گروه کنسرت تحت هدایتش شد را نداشته می‌گوید: «من هم در این کشور بزرگ شده‌ام و خط قرمزها را خیلی بهتر از دیگران می‌شناسم و تا وقتی این ارکستر را هدایت می‌کنم اجازه چنین برخوردهایی را نخواهم داد.»