با اینکه تاکنون چندین توافق برای خرید هواپیما از سوی ایران با شرکت‌های بزرگ هوایی مانند ایرباس صورت گرفته و مذاکرات جدی دیگری هم در جریان است اما مشکلی همچنان باقی بود که با مجوز کلی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای فروش هواپیمای مسافربری و قطعات هواپیما به ایران این مشکل هم بر طرف شده است.
در متن این مجوز کلی تصریح شده است: شهروندان آمریکایی مجاز هستند که در کلیه تراکنش‌های رایج مربوط به مذاکرات، و همچنین قراردادهای مشمول «صدور مجوز فعالیت‌های مرتبط با صادرات و بازصادرات هواپیماهای مسافری تجاری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران» مشارکت کنند. با این شرط که اجرایی شدن هر یک از این قراردادها نیازمند مجوز از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی است.
اما چرا این مجوز برای صنعت هوانوردی ایران مهم است؟
برخی فکر می‌کنند در صورت عدم صادرات هواپیما از سوی شرکت بوئینگ، ایران می‌تواند نیاز هوایی خود را از طریق شرکت‌های دیگر مانند ایرباس یا امبرائر برزیل تامین کند.
اما برخی قطعات کلیدی در شرکت هواپیماسازی غیرآمریکایی از طریق شرکت‌های آمریکایی تامین می‌شود مثلا یکی از بزرگترین مشکلات در صورت عدم همکاری شرکت‌های آمریکایی برای فروش هواپیما به ایران به قوای محرکه باز می‌گردد.
به عنوان نمونه موتورهای شرکت ایرباس از شرکت‌های پرت اند ویتنی (آمریکا )، جنرال الکتریک(آمریکا) ، سی اف ام(شرکتی مشترک بین شرکت سفران فرانسه و جنرال الکتریک آمریکا( و رولز-رویس (بریتانیا) تامین می‌شوند؛ از این شرکت‌ها تنها شرکت رولز-رویس ، انگلیسی و غیرآمریکایی است، که این شرکت هم به دلیل داشتن چندین کارخانه در آمریکا و همکاری‌های گسترده نظامی با این کشور سعی می‌کند قوانین داخلی آمریکا را رعایت کند. به همین دلیل اگر مجوز وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای فروش هواپیمای مسافربری و قطعات هواپیما به ایران صادر نمی‌شد عملا شرکت ایرباس نمی‌توانست هواپیما به ایران بفروشد.
به غیر از ایرباس دیگر شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی غیرآمریکایی جهان مانند امبرائر برزیل، بمباردیر کانادا و میتسوبیشی ژاپن وضعیت مشابهی دارند. حتی شرکت‌هایی مانند سوخو و توپولوف روسیه هم در مدل‌های ایمن و اصلی خود از موتورها و قطعات شرکت‌های آمریکایی استفاده می‌کنند.
هم‌اکنون سوخو سوپر جت ۱۰۰ پیشرفته‌ترین هواپیمای مسافربری ساخت روسیه است که ایران هم در پی خرید این هواپیما است.
در برخی قطعات کلیدی این هواپیما از قطعات آمریکایی یا شرکت‌های نزدیک به این کشور استفاده شده است. این وضعیت در شرکت‌های چینی هم مشابه شرکت‌های روس است.
به تازگی اولین هواپیمای مسافربری با گنجایش متوسط چین، با نام کوماک سی معرفی شده است .
هواپیمای کوماک سی ۹۱۹ چینی البته یک وجه اشتراک بزرگ با هواپیمای سوخو ۱۰۰ روس دارد؛ هر دوی آنها با مشارکت گسترده شرکت‌های آمریکایی و اروپایی طراحی و ساخته شده‌اند.
کوماک سی ۹۱۹، از دو نوع موتور استفاده می‌کند اولین موتور (گزینه اصلی برای خریداران) ساخت یک شرکت مشترک فرانسوی آمریکایی با نام سی اف ام است. این شرکت حاصل همکاری مشترک دو شرکت جنرال الکتریک آمریکا و شرکت سفران فرانسه است.
موتور این شرکت که در کوماک سی ۹۱۹ استفاده می‌شود ، مدل LEAP است؛ این موتور که مدرن‌ترین موتور برای هواپیماهای سایز متوسط در جهان محسوب می‌شود در هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ مکس هم استفاده شده است. بوئینگ معتقد است این موتور ۱۰ درصد مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
البته کوماک از یک موتور چینی هم بهره می‌برد که توسط شرکت هواپیماسازی چین تولید می‌شود و CJ-1000A نام دارد.
طراحی هواپیمای کوماک سی ۹۱۹ بسیار شبیه هواپیمای کانادایی بمباردیر سری C است. به همین دلیل برخی کارشناسان احتمال کپی‌برداری از این هواپیما کانادایی برای هواپیمای چینی را رد نکرده‌اند. جالب‌ترین نکته هم استفاده قطعات یکسان از کارخانه‌ای یکسان در کوماک سی ۹۱۹ است.
در این هواپیما در قسمت‌های قطعات سیستم ارابه فرود از محصول شرکت لیبهر آلمان، در بخش APU (واحد قدرت کمکی) از محصول شرکت هانی‌ول آمریکا، و در بخش کنترل و هدایت از محصول شرکت راک ول کولینز آمریکا استفاده شده است.
البته گذشته از اینکه اگر این مجوز صادر نمی‌شد عملا صادرات هواپیماهای غیرآمریکایی به ایران بسیار محدود می‌شد این مجوز برای اولین بار پس از انقلاب راه را برای حضور یک شرکت صنعتی بزرگ آمریکایی یعنی بوئینگ در ایران هموار کرده است.
درباره خرید ایران‌ایر از بوئینگ خبرگزاری بلومبرگ از تمایل برای خرید دو مدل ۷۳۷ مکس و ۷۷۷ خبر داده است. البته محمدرضا خوشنویسان عضو هیات مدیره ایران ایر چهار مدل ۷۳۷، ۷۷۷، ۷۸۷ و ۷۴۷ سری ۸۰۰ را گزینه‌های احتمالی و در دست بررسی برای خرید ایران ایر از بوئینگ اعلام کرده است.
وی گفته است مناسب‌ترین گزینه هواپیماهای آمریکایی برای ناوگان ایرانی، بوئینگ مدل ۷۳۷ است.
بر اساس برخی تحلیل‌ها بهترین گزینه برای تأمین نیاز ایران برای هواپیماهایی با ظرفیت بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ صندلی، بویینگ ۷۳۷ است که از آن به عنوان امن‌ترین جت مسافربری جهان نام برده می‌شود. این هواپیما در تیپ‌های مختلف از ۱۲۰ تا ۲۴۰ نفر ظرفیت دارد.
۷۳۷ به تنهایی می‌تواند ۶۰ درصد نیاز ناوگان ایران را تأمین کند. از بزرگترین حسن‌های این مدل مصرف پایین سوخت و هزینه تعمیرات پایین است. به دلیل بازه مناسبی که این مدل، از نظر مسافر، پوشش می‌دهد، با تهیه تعداد زیادی از آن، ایران می‌توانند هزینه تعمیر و نگهداری را به طور چشمگیری کاهش دهد.
طبق ادعای بوئینگ مدل ۷۳۷ مکس نسبت به رقیب اصلی خود ایرباس ۳۲۰ نئو تا هشت درصد هزینه‌های عملیاتی کمتری در هر صندلی دارد.
دیگر خرید ایران ایر از بوئینگ که احتمال خرید آن زیاد است مدل ۷۷۷ است. این هواپیما دوربرد‌ترین هواپیما جهان است که از نظر ایمنی دارای بالا‌ترین سطح است.
بیشتر خطوط پروازی جهان هم برای دوربرد‌ترین هواپیماهای خود از بوئینگ ۷۷۷ استفاده می‌کنند. بوئینگ ۷۷۷ برد پروازی تا ۱۷ هزار کیلومتر دارد.
یکی از عواملی که احتمالا بخت حضور بوئینگ را در ایران افزایش می‌دهد قدمت همکاری شرکت ایران ایر با این شرکت آمریکایی و رضایت از کیفیت هواپیماهای این شرکت پس از ۴۰ سال حضور در ناوگان هما است.
.....................................................................................................
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.