افزایش پدیدۀ «پشت‌بام‌خوابی» در نبود نظارت بر قیمت‌گذاری اجاره‌بهای مسکن در ایران

نمای ثبت‌شده از یک برج مسکونی در تهران در هفته دوم اردیبهشت ۱۴۰۲

هم‌زمان با انتشار گزارش‌هایی مبنی‌بر افزایش نگران‌کنندۀ «‌پشت‌بام‌خوابی» در ایران به خاطر عدم توانایی برخی شهروندان و خانوارها در اجاره مسکن به‌ویژه در پایتخت، نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران اجاره دادن پشت بام را «تخلف» دانست.

داود بیگی‌نژاد روز یکشنبه ۱۷ اردیبهشت به خبرگزاری ایلنا تصریح کرد: «مشاوران املاک، فضایی را می‌توانند اجاره دهند که دارای سند باشد اما پشت بام فضای مشترک و مشاع محسوب می‌شود و در چارچوب قوانین مشاوران املاک نیست.»

طی چند سال گذشته و با تشدید بحران اقتصادی در ایران، گزارش‌های زیادی از پشت‌بام خوابی، موتورخانه‌نشینی، گورخوابی، اتوبوس‌خوابی شهروندان و یا روی آوردن به خانه‌های اشتراکی منتشر شده است.

مالکان برخی از بناهای مسکونی به‌ویژه در تهران اقدام به ساخت اتاقک‌هایی روی پشت بام منازل خود کرده‌اند و آن‌ها را با قیمت‌هایی نازل‌تر از سایر واحدهای مسکونی برای اجاره در بازار پیشنهاد می‌دهند.

آقای بیگی‌نژاد در عین حال گفت که یکی از دلایل جهش نرخ اجاره، «معاملات فضای مجازی» است.

او درباره آن‌چه «قیمت‌سازی‌ در فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی» خواند، اذعان کرد که نظارتی در این زمینه وجود ندارد و در ادامه مدعی شد: «همین سایت‌ها به افزایش نرخ اجاره دامن می‌زنند».

بیشتر در این باره: آغاز گشت شناسایی «خانه‌های خالی» برای افزایش درآمدهای مالیاتی دولت

این اظهارات در حالی است که نرخ تورم پارسال ایران بنابر ارزیابی صندوق بین‌المللی پول ۴۹ درصد بوده و جهش قیمت مسکن و اجاره‌بها در این وضعیت، خصوصاً با رکود موجود در بخش خانه‌سازی‌ امری بدیهی به نظر می‌رسد.

آخرین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در پایان سال ۱۳۹۹ سهم هزینه مسکن در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری کشور به ۴۳ درصد و در تهران به حدود ۵۰ درصد رسیده است.

روزنامه شرق در همین سال از اجاره پشت‌بام‌ها در تهران با قیمت هر شب، ۵۰ هزار تومان خبر داده بود. این روزنامه چاپ تهران نوشته بود اجاره هر شب «خوابیدن زیر آسمان هم از سال گذشته تا امسال، ۲۵ هزار تومان افزایش یافته و به ۵۰ هزار تومان رسیده است».

وعده‌هایی که دولت رئیسی محقق نکرد

عدم انتشار آمارهای جدید درباره سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوارها در شرایطی است که بانک مرکزی ایران نیز در پنج ماه گذشته از انتشار گزارش‌های ماهانه درباره تغییرات قیمت مسکن و اجاره خودداری کرده است.

آخرین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که اجاره‌بها در پاییز پارسال نسبت به پاییز سال قبل آن حدود ۴۶ درصد رشد داشته است.

از سال ۱۳۹۹ تاکنون قیمت مسکن و اجاره‌بها بیش از دو برابر شده و وعدۀ دولت ابراهیم رئیسی برای ساخت سالانه یک میلیون مسکن نیز روی کاغذ مانده است. به‌علاوه، مصوبه دولت برای محدود کردن افزایش اجاره‌بها در تهران به ۲۵ درصد و در شهرستان‌ها به ۱۵ درصد تا کنون محقق نشده است.

بیشتر در این باره: ادامه رشد سریع قیمت مسکن در دولت رئیسی

در همین زمینه سعید لطفی‌، دبیر اتحادیه مشاوران املاک تهران، روز ۱۲ اردیبهشت به ایلنا گفته بود تعیین سقف ۲۵ درصدی افزایش اجاره‌بها عامل گرانی در بازار اجاره مسکن شده و دولت ضمانت اجرایی برای کنترل این بازار را ندارد.

به گفتۀ او، در برخی مناطق تهران کرایه خانه «تا ۱۵۰ درصد» افزایش یافته است. بر اساس آمارهای رسمی، ۵۱ درصد از جمعیت تهران و یک چهارم جمعیت دیگر مناطق کشور اجاره‌نشین هستند.

یک کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی فروردین امسال از افزایش «۱۰ برابری» قیمت مسکن طی تنها پنج سال خبر داده بود.

به گفتۀ علی فرنام، ابتدای سال ۹۷ متوسط قیمت مسکن شش میلیون تومان بود، اما در حال حاضر متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران از ۶۰ میلیون تومان عبور کرده است.

با استفاده از گزارش‌های خبری ایلنا و گزارش‌های پیشین رادیو فردا/د.خ/آ.ت.