سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز شنبه اعلام کرد که جمهوری اسلامی در قالب اجرای «گام سوم کاهش تعهدات» خود در چارچوب برجام، گازدهی به سانتریفیوژهای نسل جدید را آغاز کرده است.
بهروز کمالوندی روز شنبه، ۱۶ شهریور، در نشست خبری خود گفت که ایران فعلا قصد ندارد در وضعیت سایت فردو و نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تغییری ایجاد کند.
به گفته آقای کمالوندی، سانتریفیوژهای جدید چند برابر سانتریفیوژهای فعلی ظرفیت دارند که سانتریفیوژ آی. آر. ۶. اس یکی از آنها است.
وی گفت که راه‌اندازی زنجیره ۲۰ تایی آی. آر. ۴ و آی. آر. ۶ نیز انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که گازدهی زنجیره ۱۰ تایی سانتریفیوژهای آی. آر. ۵. اس حدود دو ماه دیگر انجام می‌شود.
به گفته آقای کمالوندی، این اقدامات در جهت «تحقیق و توسعه» انجام شده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دهم خرداد در گزارش فصلی خود از نصب تا ۳۳ سانتریفیوژ آی‌آر ۶ خبر داده و اعلام کرده بود ایران تنها ده دستگاه از این ماشین‌ها را با هگزافلوراید اورانیوم خوراک‌دهی کرده است.
بنابر مفاد برجام، آزمایش بیش از ۳۰ سانتریفوژ آی‌آر ۶ برای ایران ممنوع است؛ این بند تا سال ۲۰۲۳ (چهار سال دیگر) ادامه دارد.
بر اساس توافق اتمی وین، تهران پذیرفته است که ظرفیت غنی‌سازی‌اش در تأسیسات نطنز تا ۱۰ سال آینده حداکثر تا ۵۰۶۰ دستگاه سانتریفیوژ باشد.
نوع سانتریفیوژهای فعال ایران نیز «آی آر ۱» خواهد بود که جزو قدیمی‌ترین سانتریفیوژهای ایران است.
طبق گزارش‌های منتشره شده، ایران پیش از آن حدود ۱۹ هزار دستگاه سانتریفوژ فعال داشت.
در عین حال در توافق اتمی وین تصریح شده که ایران مجاز است تا مدت ۱۰ سال با ماشین‌های «آی آر ۴»، «آی آر ۵»، «آی آر ۶» و «آی آر ۸»، فعالیت «تحقيق و توسعه غنی‌سازی» انجام دهد و اما «در سایر فناوریهای جداسازی ایزوتوپ برای غنی‌سازی اورانیوم وارد نخواهد شد».
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، شامگاه چهارشنبه با اعلام این که «گام سوم» کاهش تعهدات هسته‌ای به‌زودی اجرایی می‌شود گفت که از روز جمعه «شاهد گسترش در تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژها و سانتریفیوژهای جدید و هر آن چه برای غنی‌سازی نیاز داریم خواهیم بود».
تصمیم جدید جمهوری اسلامی با موجی از واکنش‌های مقام‌های اروپایی روبه‌رو شد. وزیر خارجه آمریکا نیز این اقدام را «غیرقابل قبول» خوانده است.
جمهوری اسلامی از ۱۸ اردیبهشت امسال دو مهلت ۶۰ روزه به طرف‌های اروپایی برای نجات برجام داده و در هر مرحله برخی از تعهدات اتمی‌اش ذیل برجام را متوقف کرده است. سومین مهلت ۶۰ روزه جمهوری اسلامی به اروپا ۱۵ شهریورماه به پایان رسید.
در مرحله اول ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت ذخیره اورانیوم غنی‌سازی که ۳۰۰ کیلوگرم است پایبند نخواهد بود. در گام دوم نیز غنی‌سازی را از سطح ۳.۶۷ درصد به ۴.۵ درصد افزایش داد.