عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، روز جمعه، نهم فروردین‌ماه، در یک یادداشت اینستاگرامی اعلام کرد: «بانک مرکزی تغییر ترکیب کمیت‌های پولی را برای حرکت نقدینگی به سمت رونق تولید در دستور کار قرار داده است.»
رئیس کل بانک مرکزی ایران در این یادداشت کوتاه اینستاگرامی با اشاره به «ریشه شوک تورمی اخیر» تاکید کرده است که بانک مرکزی در کنار «سیاست مرتبط با نرخ ارز»، سیاست «پولی مناسب» در شرایط فعلی را «تغییر ترکیب کمیت‌های پولی برای پرهیز از رکود و حرکت به سمت رونق تولید می‌داند».
به نوشته عبدالناصر همتی، هدف از اجرای این سیاست این است که «با افزایش عرضه از فشار تورمی کاسته شود.»
بیشتر در این باره: مرکز آمار تورم سال ۹۷ را حدود ۲۷ درصد اعلام کردرئیس کل بانک مرکزی ایران، در ابتدای این یادداشت خود، ابتدا به تعریف مفهوم نقدینگی پرداخته و نوشت: «بخش مهمی از حجم نقدینگی هم اکنون تبدیل به تسهیلات، اعم از تولیدی یا غیر آن شده و یا توسط خود بانک‌ها تبدیل به انواع دیگری از دارایی‌ها شده است که بخش عمده‌ای از آنها هم راستا با تامین هدف بهینه اجتماعی نبوده و اصلاح آنها ضرورت دارد.»
این جمله رئیس کل بانک مرکزی ایران می‌‌تواند به انتقاد کارشناسان از تجمع دارایی‌های مسموم بانک‌ها مربوط باشد که در سال‌های اخیر مدام به آنها اشاره شده است.
مسئولان سیاسی و اقتصادی همچون حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و دیگران نیز بارها از لزوم واگذاری اموال مازاد و فروش ساختمانهای بانک‌ها سخن گفته اند.
در سال‌های اخیر، بانک‌ها با ورود به بازار مسکن و ساختمان، ضمن برهم زدن مناسبات این بخش، با رکود بخش ساختمان و مسکن از فروش ساختمانهای خود عاجز مانده‌اند و این دارایی‌ها تحت عنوان دارایی‌های منجمد یا مسموم اگرچه در تراز مالی بانک‌ها لحاظ می شوند اما قدرت گردش سرمایه ندارند.
نکته دیگری که در یادداشت عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران به آن اشاره شده رفتار منطقی نقدینگی است.
به نوشته همتی، «نقدینگی در بخش‌هایی متمرکز می‌شود که بیشترین بازدهی خالص از ریسک را داشته باشد.»
با این مقدمه، رئیس کل بانک مرکزی تصرح کرده است که اگر قرار است نقدینگی به سمت تولید هدایت شود، «باید بازدهی بخش تولید از طریق بهبود فضای کسب و کار، کاهش هزینه‌های تولید، بالا رفتن قدرت خرید مردم برای تقاضا و رشد صادرات، افزایش یابد تا انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری منتج به رونق تولید، ایجاد شود.»
بیشتر در این باره: موانع «رونق تولید» در ایران کدامند؟در آخرین گزارش بانک مرکزی از وضعیت ارقام عمده پولی و بانکی که به آذرماه پارسال مربوط می‌شود، رقم نقدینگی در پایان ۹ ماه پارسال به یکهزار و ۷۶۵ هزار میلیارد تومان گذشت.
رقم نقدینگی در پایان آذرماه پارسال نسبت به اسفند سال ۹۶، رشدی ۱۵.۳ درصدی را تجربه کرد که اگرچه نسبت به نرخ‌های رشد سال های قبل، رشدی کم‌شتاب‌تر بود اما همچنین نرخ رشدی بالا به حساب می‌آمد.
ترکیب نقدینگی در تقسیم‌بندی کلی به حجم پول و شبه پول جاری در اقتصاد تعبیر می‌شود، در سال‌های اخیر ترکیب نقدینگی به نفع شبه پول تغییر یافته است که به سپرده‌های بانکی مدت‌دار، اطلاق می‌شود و رشد پول شامل اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و سپرده‌های جاری بانکی، رشدی کمتر بوده است.
حسین عبده تبریزی، اقتصاددان و عضو شورای عالی بورس که مدتی مشاور اقتصادی وزارت مسکن و شهرسازی در دوره عباس آخوندی بود «تشدید نرخ تولید نقدینگی که زمینه‌ساز تورم است» را «بیش از هر مسئله دیگری چالش جدی و نگرانی اصلی اقتصاد ایران» در سال ۱۳۹۸ نامیده بود.
نقدینگی عموما از رهگذر کسری بودجه دولت و شیوه تامین این کسری از راه استقراض از بانک مرکزی، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و اضافه برداشت شبکه بانکی از بانک مرکزی تولید می‌شود.
اگر حرکت نقدینگی و تولید ناخالص داخلی متناسب باشد، رشد نقدینگی بحران‌آفرین نخواهد بود اما رشد حدود ۳۰ درصدی نقدینگی در تمام سال‌های گذشته که در مواردی و سال‌هایی رشد اقتصادی منفی بوده، زمینه‌ساز تشدید تورم خواهد شد.