پس از انتشار گزارشها درباره نقش جمهوری اسلامی در تسلط نیروهای عراقی بر شهر کرکوک، سرکنسولگری ایران در اربیل ضمن مخالفت دوباره با جدایی اقلیم کردستان از عراق، درعین حال مدعی سرکنسولگری ایران در اربیل شد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، سرکنسولگری ایران در اربیل روز پنجشنبه ۲۷، مهر، در بیانیه ای اعلام کرد که جمهوری اسلامی از ابتدای مطرح شدن همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق،در تماس با مقامات بغداد و اربیل، تلاش‌های « بی طرفانه خود را مصروف دستیابی طرفین به توافقی مبنی بر قانون اساسی جمهوری عراق کرد».
دراین بیانیه ضمن ابراز نگرانی ازاتفاقات رخ داده پس از برگزاری این همه پرسی و بدون اشاره به جزئیات تاکید شده که برخی «تلاش می‌کنند جمهوری اسلامی ایران را در کنار یک طرف منازعه علیه طرف دیگر قرار دهند».
سرکنسول گری جمهوری اسلامی ضمن رد این گزارش ها و اشاره به روابط گذشته با کردها و دیگر«اقوام و طوایف» عراق، اعلام کرده که در تحولات این کشور «نقش سازنده و ثبات ساز» داشته است.
دراین بیانیه تاکید شده که جمهوری اسلامی ایران «همه تلاشش را برای حل و فصل بحران جاری و بازگشت به آرامش و ثبات به عراق و مناطق اقلیم مبذول خواهد داشت».
سرکنسول گری جمهوری اسلامی درعین حال در پایان بیانیه خود ابراز امیدواری کرده که «بزودی شاهد تحکیم وحدت ملی در عراق متحد، منسجم و یکپارچه باشیم».
پیش از تصرف کرکوک توسط نیروهای عراقی،تشکیلات امنیتی اقلیم کردستان عراق و یک فرمانده نیروهای پیشمرگه اعلام کرده بودند که تعدادی از نیروهای سپاه پاسداران در میان ارتش عراق و شبه‌نظامیان شیعه حشدالشعبی برای مقابله احتمالی با نیروهای اقلیم کردستان در نزدیکی کرکوک حضور دارند.
در همین حال، خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام کردستان عراق خبر داده بود که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، به شهر سلیمانیه رفته است تا درباره تشدید تنش‌ها بین نیروهای کرد و دولت مرکزی عراق مذاکره کند.
با این حال یک روز پس از تصرف شهر کرکوک به دست ارتش عراق و شبه‌نظامیان حشدالشعبی، علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، هر گونه نقش و حضور سپاه پاسداران در این عملیات را رد کرد.
شورای امنیت منطقه خودمختار کردستان عراق روز دوشنبه ۲۴ مهرماه، در بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای ارتش عراق و شیعیان تحت حمایت ایران، وارد شهر کرکوک شده‌اند.
یک روز بعد مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان،دلیل عقب نشینی پیشمرگه های کرد را« تصمیمات یک‌جانبه برخی افراد درون یک جریان سیاسی کردستان» اعلام کرد.
شماری از تحلیل‌گران و کارشناسان منطقه نیز در گفت‌وگو با رادیو فردا از «هماهنگی» میان برخی جناح‌ها و گروه‌های سیاسی کرد، دولت عراق و «وساطت» ایران، در جریان عقب‌نشینی از کرکوک سخن گفته‌اند.
از جمله به گفته حمدی ملک، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در بریتانیا، «شهر کرکوک و مناطق اطراف آن از مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان است که برخی جناح‌ها در این حزب بسیار به ایران نزدیکند».
بر پایه آمار وزارت برنامه‌ریزی عراق کردها، شیعیان ترکمان، عرب‌های سنی و مسیحیان به‌ترتیب ترکیب جمعیتی کرکوک را تشکیل می‌دهند.
پیشمرگه‌های اقلیم کردستان سال ۲۰۱۴ در بحبوبه حملات داعش که منجر به عقب‌نشینی نیروهای دولت مرکزی شد، وارد کرکوک شدند و کنترل چاه‌های نفت را به‌دست گرفتند.
مقامات جمهوری اسلامی شدیدا از همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراقی انتقاد کرده‌اند و ایران در واکنش به این اقدام، مرزهای هوایی و مرز زمینی «پرویزخان» را بسته و داد و ستد فرآورده‌های نفتی با اقلیم کردستان را متوقف کرده است.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، پیشتر نیز از اعمال تحریم‌هایی علیه اقلیم کردستان عراق خبر داده بود.