حسن روحانی توقیف ابرنفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق را که تحت حاکمیت بریتانیا است کاری «سخیف و غلط» خواند و خطاب به مقامات بریتانیا گفت که «شما آغازگر ناامنی هستید و تبعات آن را بعداً درک خواهید کرد».
به گزارش خبرگزاری ایسنا، رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه، ۱۹ تیر، گفت: «دشمن به دنبال ایجاد ناامنی در منطقه است و از این رو به فضای کشورمان تجاوز کرد که البته با پاسخ قاطع مواجه شد و از سوی دیگر به طور نیابتی، کشتی نفتکش ایرانی را توقیف کردند که کار بسیار سخیف و غلطی انجام دادند.»
اشاره آقای روحانی به خبری است که هفته گذشته منتشر شد مبنی بر این که نفتکش حامل نفت ایران «به درخواست ایالات متحده از بریتانیا» توقیف شده است.
روز سه‌شنبه نیز محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، در یک سخنرانی توقیف نفتکش ایرانی را «اقدامی تلافی‌جویانه» در پاسخ به سرنگون کردن پهپاد آمریکایی توسط جمهوری اسلامی دانسته بود.
آقای باقری و همچنین وزیر دفاع ایران گفته‌اند که توقیف این نفتکش «بدون پاسخ نخواهد ماند».
دولت جبل‌الطارق روز ۱۳ تیر در بیانیه‌ای رسمی از توقیف یک ابرنفتکش به نام «گریس ۱» در آب‌های خود خبر داد. جبل‌الطارق تحت حاکمیت بریتانیا اداره می‌شود و در توقیف ابرنفتکش نیروی دریایی بریتانیا نیز مشارکت داشت.
در واکنش به این اقدام، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت، و چند نماینده مجلس خواستار توقیف یک نفتکش بریتانیایی شدند.
در همین حال خبرگزاری بلومبرگ گزارش داده که یک نفتکش متعلق به شرکت بریتیش پترولیوم «از بیم توقیف شدن» از سوی ایران در آب‌های عربستان در خلیج فارس لنگر انداخته و قصد حرکت به سمت تنگه هرمز را ندارد.
حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان، روز چهارشنبه در یادداشتی نوشت که جمهوری اسلامی باید «قبل از رفع توقیف از نفتکش خود، پاسخ سنگین و پشیمان‌کننده‌ای» به بریتانیا بدهد و «این الگو را در جهان ثبت کند که ایران هیچ تعرض و تجاوزی را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت».
وی همچنین خواستار آن شد که جمهوری اسلامی «رسما اعلام کند» تنگه هرمز را به روی کشتی‌های نفتکش و تجاری انگلیس بسته و هر شناور بریتانیایی را که به تنگه هرمز و آب‌های ساحلی ایران نزدیک شود، توقیف خواهدکرد.
مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که این نفتکش در آبراه بین‌المللی توقیف شده و عازم سوریه نبوده است.
با این حال دولت جبل‌الطارق روز دوشنبه ضمن رد این ادعاها اعلام کرد که شواهدی در دست دارد که این محموله راهی سوریه بود، در حالی که صادرات نفت به سوریه مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا است.
توئیتر سفارت بریتانیا نیز روز سه‌شنبه این بیانیه را بازنشر و تاکید کرد که بر اساس نقشه‌ای که در این بیانیه هست، موقعیت کشتی، قبل و بعد از توقیف، از طریق سامانه شناسایی و ردیابی بین‌المللی AIS برای همگان قابل دسترسی است.
روز چهارشنبه همچنین محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، گفت که «پیشنهادی برای مبادله زاغری با نفتکش مطرح نشده است».
اشاره وزیر خارجه جمهوری اسلامی به گمانه‌ای است که چند روزی است در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است: گمانه مبادله نازنین زاغری، شهروند ایرانی بریتانیایی، که در اوین محبوس است با نفتکش ایرانی توقیف شده در آب‌های جبل‌الطارق.
«برخی می‌گویند چرا هیجانی واکنش نشان نمی‌دهید؟!»
رئیس جمهور ایران در بخش دیگری از سخنان خود گفت که جمهوری اسلامی با وجود افزایش غنی‌سازی در چارچوب برجام حرکت خواهد کرد.
وی تاکید کرد که گام‌های ایران در زمینه کاهش تعهدات خود در برجام، «تدریجی اما تصاعدی خواهد بود».
آقای روحانی اضافه کرد: «البته ممکن است برخی سلیقه دیگری... داشته باشند که مثلاً چرا هیجانی و جهشی واکنش نشان نمی‌دهیم. در مقابل اینها، مبنای ما این است که فضا و زمان لازم را برای حفظ برجام تا جایی که ممکن است نگه داریم، چرا که می‌دانیم برای منطقه و جهان حائز اهمیت است.»
رئیس جمهور ایران جزئیات بیشتری در این باره و افرادی که به گفته او خواستار اقدام «هیجانی و جهشی» هستند، بیان نکرد.
مقام‌های جمهوری اسلامی روز یک‌شنبه، ۱۶ تیر، در نشستی خبری اعلام کردند که ایران از این پس به محدودیت غنی‌سازی تعیین‌شده در برجام پایبند نیست و با عبور از سقف غنی‌سازی ۳.۶۷ درصدی، میزان غلظت اورانیوم را «بر اساس نیاز» خود افزایش خواهد داد.
در همین زمینه بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده که افزایش غنی‌سازی به ۲۰ درصد و «گزینه‌های بالاتر» در جلسات شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی مطرح شده اما اکنون «این نیاز وجود ندارد».
طرح موضوع غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم و بالاتر مایه نگرانی بسیاری از کشورها از حرکت جمهوری اسلامی به سمت ساخت بمب اتم است.
یووال اشتاینیتز، وزیر انرژی اسرائیل، که سال‌ها مسئول «پرونده ایران» در دولت اسرائیل بود، روز یک‌شنبه گفت: «ایران با افزایش ملایم، محدودیت غنی‌سازی اورانیوم را شکسته اما همزمان وارد مسیر تولید بمب هسته‌ای شده است.»