رئیسجمهوری ایران روز چهارشنبه ۲۹ خرداد با اشاره به کاهش تعهدات تهران در توافق هستهای با قدرتهای جهانی، گفت کاری که جمهوری اسلامی تاکنون انجام داده «حداقل اقدامات» در این زمینه بوده است.
حسن روحانی که در نشست هیات دولت ایران سخن میگفت، ضرب الاجل ۶۰ روزه تهران به دیگر طرفهای باقیمانده در توافق هستهای را تکرار کرد و هشدار داد که اگر این مدت اهداف مورد نظر جمهوری اسلامی تامین نشود، ایران دست به اقدامات جدیدی خواهد زد.
ضربالاجل ۶۰ روزه ایران به دیگر طرفهای برجام از روز ۱۸ اردیبهشت آغاز شده تا این کشورها به گفته تهران، «تعهداتشان بهویژه در حوزههای بانکی و نفتی» را اجرا کنند. بر این اساس ایران اعلام کرده که خود را ملزم به رعایت محدودیتها در رابطه با میزان نگهداری ذخایر اورانیوم غنیشده و ذخایر آب سنگین نمیبیند.
اتحادیه اروپا این ضربالاجل را رد کرده و خواستار پایبندی ایران به همه تعهدات خود در رابطه با توافق هستهای شده است، اما حسن روحانی میگوید که «هیچکس نمیتواند به ایران اعتراض کند یا آن را مورد سرزنش قرار دهد».
وی اظهار داشت: «کاری که ما انجام میدهیم علیرغم اینکه برخی از کشورها تبلیغات ناصحیح میکنند، حداقل اقدام ایران است. طرف مقابل نه تنها تعهداتش را انجام نداده بلکه آن را کاهش داده و روح اصلی برجام را که گشایش بخش اقتصادی و تجارت و روابط اقتصادی مناسب ایران با جهان است، زیر علامت سوال قرار داده است».
رئیسجمهوری ایران سپس افزود: «روح برجام روابط تجاری و باز شدن مسیر اقتصاد است. هدف برجام این بود که ایران بتواند به لحاظ روابط تجاری و اقتصادی در یک شرایط مناسب با دنیا تعامل داشته باشد و از آن طرف، نکته اصلی برجام نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی و اثبات این موضوع است که فعالیت هستهای ایران، صلحآمیز است».
آمریکا با خروج خود از توافق هستهای، تحریمهای سنگینی را علیه ایران وضع کرده که بخشهای مختلف اقتصادی از جمله فروش نفت آن را هدف قرار داده است. این تحریمها سبب سقوط صادرات نفت، بیارزش شدن ریال و افزایش قیمت کالاهای اساسی در ایران شده است.
واشینگتن همزمان با تحریمها بر مذاکره با تهران برای دستیابی به یک توافق دیگر تاکید دارد، توافقی که از مسئله هستهای فراتر رود و برنامه موشکی و نقش جمهوری اسلامی در منطقه را نیز شامل شود، اما ایران این خواسته را رد کرده است.
آقای روحانی در اظهارات روز چهارشنبه خود تحریمهای آمریکا را «تروریسم اقتصادی» نامیده و آمریکا را متهم ساخته که «مواد غذایی و نیازمندیهای مردم را مورد تحریم قرار داده است».
او گفت: «کسی نگوید که آمریکا ما را تحریم کرده است، چرا که این تحریم نیست بلکه یک جنایت علیه بشریت است. اگر آنها برخی صنایع حساس ما را تحریم میکردند میشد اسم آن را تحریم گذاشت».
این اظهارات در حالی است که واشینگتن بارها عنوان کرده که مواد غذایی، دارو، تجهیزات پزشکی و محصولات کشاورزی جزو تحریمها نیست و مقامات ایران به مردم اطلاعات غلط میدهند.
با این حال برخی گزارشها از جمله گزارشی که چند ماه قبل خبرگزاری رویترز منتشر کرده بود عنوان میکند که تحریمهای بانکی علیه ایران موجب شده تا شماری از شرکتهای تجاری بزرگ جهان حتی از معامله با ایران در زمینه مواد غذایی پرهیز کنند.
از سویی اینستکس، سازوکاری که اروپا برای تجارت با ایران در دوران تحریم راهاندازی کرده بر فروش مواد غذایی و دارویی تمرکز دارد.