رئیس جمهور ایران می‌گوید جمهوری اسلامی به‌دنبال ایجاد «مشکل» در آبراه‌های جهانی نیست، اما از «حق» خود در صادرات نفت نیز «به راحتی نمی‌گذرد.»
حسن روحانی این موضوع را روز سه‌شنبه، نهم مرداد، در جریان دریافت استوارنامه رابرت مک‌ایر، سفیر جدید بریتانیا در ایران، بیان کرده و افزوده که ایران «هرگز به دنبال تنش در منطقه» نبوده است.
آقای روحانی ماه گذشته در سوئیس گفته بود: «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که این اصلاً معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود.»
با این حال این اظهارات که به تهدید ایران به بستن تنگه هرمز تعبیر شد، مدتی بعد از سوی وی به صورت دیگری مطرح شد.
روحانی گفت که «خیال می‌کنند وقتی ما می‌گوییم هنگامی که نفت ایران صادر نشود، هیچ کس نمی‌تواند نفت صادر کند، به دنبال بستن تنگه هرمز هستیم. در صورتی که راه‌های فراوانی وجود دارد و بستن تنگه هرمز روش ساده آن است، اما بسیاری تنگه‌های دیگر برای این کار در اختیار داریم».
فرماندهان نظامی بلندپایه در ایران از این اظهارات روحانی استقبال کردند و از جمله قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران پس از حمله شورشیان حوثی به دو نفتکش آمریکایی در باب‌المندب گفت که «دریای سرخ که امن بود، امروز دیگر برای حضور آمریکایی‌ها امن نیست.»
با این حال مقام‌های آمریکایی از جمله مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، به این اظهارات واکنش نشان دادند. وزیر خارجه آمریکا در این زمینه گفت که ایران «باید بداند که آمریکا متعهد به باز نگه داشتن راه‌های دریایی و ادامه جریان نفت برای همه جهان است.»
تنگه هرمز یکی از راهبردی‌ترین مسیرهای کشتیرانی در جهان است و حدود یک‌پنجم نفت مورد نیاز جهان، یعنی نزدیک به ۱۸.۵ میلیون بشکه نفت در روز، از آن عبور می‌کند.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز اعلام کرده که اگر آمریکا بخواهد جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد، با «مقابله‌به‌مثل» ایران مواجه خواهد شد. وی در مورد نحوه این «مقابله به مثل» و حجم و گستردگی آن توضیحی نداد.
واشینگتن در تلاش است در راستای بازگرداندن تحریم‌ها علیه تهران، مشتریان نفتی ایران را نیز تا آبان‌ماه از خرید نفت این کشور منصرف کند.
حسن روحانی در دیدار روز سه‌شنبه خود با اشاره به اعلام خروج آمریکا از توافقنامه برجام گفت که «بیان شفاف موضع اروپا نسبت به اقداماتی که باید برای جبران خروج غیرقانونی آمریکا از برجام انجام دهد، برای ملت ایران بسیار حائز اهمیت است.»
آن‌طور که رئیس جمهور ایران گفته، پس از خروج آمریکا از برجام، «در فرصت محدود باقیمانده توپ در زمین اروپا قرار دارد.»
«رابرت مک‌ایر، سفیر جدید بریتانیا در ایران نیز از «تلاش گسترده» کشورهای اروپایی برای حفظ برجام بویژه در زمینه اقتصادی خبر داده و این تلاش‌ها را «بی‌سابقه» خوانده است.
این در حالی است که وزیر خارجه ایران از بسته پیشنهادی اروپا به ایران، ابراز نارضایتی کرده و گفته با آنکه اروپا برای حفظ برجام به ایران «تعهد سیاسی» داده اما این تعهد کافی نیست.
محمدجواد ظریف از کشورهای اروپایی خواست که اگر به ادامه برجام علاقه دارند، با خروج شرکت‌های این کشورها از ایران مقابله کنند و افزود «ما باید شاهد فعالیت و تبادلات بانکی و افتتاح حساب باشیم».
اظهارات وی در حالی مطرح شده که با وجود رای نمایندگان پارلمان اروپا به طرح «غیرالزام‌آوری» که به بانک سرمایه‌گذاری اروپا اجازه می‌دهد با ایران همکاری کند، رئیس این بانک اعلام کرده که این بانک ترجیح می‌دهد در ایران سرمایه‌گذاری نکند.
آن‌طور که اعلام شده، ستون‌های استراتژی اتحادیه اروپا برای حفظ برجام عبارتند از: اعطای وام از سوی بانک سرمایه‌گذاری اروپا، اقدام ویژه برای محافظت از شرکت‌های اتحادیه اروپا در برابر تحریم‌های ثانوی ایالات متحده (مقررات انسداد)، و این پیشنهاد که دولت‌های اتحادیه اروپا به منظور جلوگیری از مجازات‌های ایالات متحده، به انتقال مستقیم پول به بانک مرکزی ایران روی آورند.
حال با اعلام پرهیز از همکاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا با ایران، یکی از ستون‌های اصلی این استراتژی فرومی‌ریزد.
ایران نیز بارها گفته که اگر منافع اقتصادی مندرج در برجام و از جمله فروش نفت برایش محقق نشود، ممکن است از برجام خارج شود.