رئيس کل بانک مرکزی ایران روز یکشنبه ۹ تیرماه گفته است، محدوده فعالیت کانال مالی اروپا موسوم به اینس‌تکس باید به «کلیه کالاها» گسترش پیدا کند.
اینس‌تکس سازوکاری مالی است که سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا در چارچوب توافق هسته‌ای با ایران، موسوم به برجام، راه‌اندازی کرده‌اند تا به رغم تحریم‌های آمریکا، به تجارت با ایران ادامه دهند.
بیشتر در این باره: عراقچی و اشمید: اینس‌تکس عملیاتی شده استعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران و هلگا اشمیت، معاون رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه گذشته، پس از پایان نشست سه ساعته کمیسیون مشترک برجام اعلام کردند که اینس‌تکس عملیاتی شده است.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز یکشنبه با ارائه گزارشی از تحولات در زمینه اینس‌تکس و دیدار کمیسیون مشترک برجام، گفته است که این سازوکار مالی در حال پردازش اولین تراکنش است.
با این حال مقام‌های حکومت ایران در دو روز گذشته، دغدغه‌های خودشان را درباره این کانال مالی مطرح کرده‌اند.
در همین راستا، عبدالناصر همتی در یادداشتی که در صفحه‌اش در اینستاگرام منتشر کرده، چند شرط را درباره این کانال مالی مطرح کرده است.
او نوشته است این کانال مالی باید «مبتنی بر برجام» باشد و « کلیه تراکنش‌هایی که در چارچوب برجام مجاز بودند از طریق آن انجام‌پذیر باشد.»
آقای همتی بر همین اساس خواسته است که در آینده، محدوده فعالیت این کانال مالی به «کلیه کالا» گسترش پیدا کند.
آمریکا هشدار داده است اینس‌تکس نباید اقلام تحریمی شامل نفت را پوشش بدهد.
مایک پومپئو ، وزیر امور خارجه آمریکا، پیشتر گفته بود که ایالات متحده با معاملات کالاهای غیر تحریمی و انسان‌دوستانه با ایران از طریق اینس‌تکس هیچ مشکلی ندارد.
برایان هوک، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران هم گفته بود اگر از اینس‌تکس به منظور آسان کردن مبادلات غیر مجاز با ایران استفاده شود، این کانال مالی نیز از سوی آمریکا تحریم خواهد شد.
پیشنهاد دیگر رئيس کل بانک مرکزی ایران به تامین منابع مالی این کانال مالی بر می‌گردد. او گفته است منابع این کانال باید از محل صادرات نفت ایران به اروپا تامین شود و اگر چنین امکانی به صورت موقت وجود ندارد، اروپا باید «یک خط اعتباری بلندمدت با بازپرداخت آتی نفتی» به آن اختصاص دهد.
مقامات ایران پیش از این بارها تاکید کرده بودند که مهم‌ترین هدف‌شان از راه‌اندازی این کانال مالی، فروش نفت است.
علی لاریجانی، رئيس مجلس شورای اسلامی، ۲۲خرداد ۱۳۹۸ با تاکید بر اهمیت فروش نفت ایران گفت برای عملیاتی شدن کانال مالی اروپایی‌ها موسوم به اینس‌تکس، «باید نفت از کشور خریداری شود».
اتحادیه اروپا از نیمه دوم سال گذشته خرید نفت از ایران را متوقف کرد.
تحادیه اروپا طی سال ۲۰۱۷ و نیمه اول ۲۰۱۸ به‌طور متوسط، روزانه کمی بیشتر از ۵۱۶ هزار بشکه نفت از ایران می‌خرید. علاوه بر این ترکیه نیز روزانه نزدیک ۲۲۰ هزار بشکه نفت از ایران خریده بود.
مشتریان عمده نفت ایران در اروپا فرانسه، ایتالیا، یونان، اسپانیا بودند و مقداری نیز کرواسی، لهستان و هلند نفت از ایران خریده بودند.بر اساس آمارهای کمیسیون اروپا، ۲۸ عضو این اتحادیه در چهار ماه ابتدایی سال ۱ میلیارد و ۱۲۰ میلیون یورو صادرات به ایران داشتند که نسبت به دور مشابه پارسال ۵۷ درصد کاهش یافته است.
صادرات ایران به اروپا هم با افتی ۹۳ درصدی به ۲۶۰ میلیون یورو رسیده‌است.