وزیر خارجه ایران و وزیر خارجه ایالات متحده در دولت دونالد ترامپ، برای نخستین بار از زمان روی کار آمدن دولت جدید، مشترکا در نشست دیپلمات‌های ارشد کشورهای ۱+۵، شرکت کرده‌اند. رکس تیلرسون پس از این دیدار جزئیاتی را با خبرنگاران در میان گذاشت. محمد جواد ظریف نیز با رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی مصاحبه کرد.
خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گزارش داده‌است که وزیران خارجه ایران و آمریکا، در جریان دیداری که «بسیار سخت» توصیف شده، گفت‌وگویی «طولانی» داشتند.
دونالد ترامپ و دولت او از توافق اتمی میان دولت پیشین کشور خود، ایران و روسیه، فرانسه، بریتانیا، آلمان و چین، انتقادهای تندی کرده‌اند. ترامپ این توافق را «مایه شرمساری» نامیده و تیلرسون گفته اگر قرار است دولت ایالات متحده به آن پایبند بماند، باید تغییراتی در آن صورت گیرد.
نشست وزرای ۱+۵ و مسئول ارشد سیاست خارجی اروپا، پیشاپیش توجهات زیادی را به خود جلب کرده بود.
سخنان رکس تیلرسون
وزیر خارجه ایالات متحده پس از این دیدار به خبرنگاران گفته‌است طرف‌ها، از جمله محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، گفت‌وگوهایی متمرکز بر حقیقت امور و رویکردها داشتند ولی واشینگتن همچنان «مسائل چشم‌گیری» با توافق اتمی دارد.
آقای تیلرسون می‌گوید: فرصت خوبی بود که دیداری کنیم و دست بدهیم. لحن طرف‌های گفت‌وگو در مورد حقایق امور بود. داد و فریادی رد و بدل نشد. ما به سمت هم کفش پرت نکردیم.
او افزوده است «لحن به‌هیچ‌وجه عصبی نبود» و طرف‌ها در مورد اصل وقایع و نقطه‌نظر و رویکرد متفاوت خود صحبت کردند.
تیلرسون در عین حال گفته‌است از منظر رئیس‌جمهوری آمریکا جریان «غروب» در توافق اتمی، مسئله‌ای «غیر قابل قبول» است. اشاره وزیر خارجه آمریکا به موانعی‌ست که ایران تا سال ۲۰۲۵ با آنها روبه‌رو است ولی به مرور برچیده خواهند شد. این موضع، روز گذشته نیز در سخنان رکس تیلرسون مطرح شده بود. مقام‌های ارشد فرانسوی، از جمله رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه آن کشور، نیز با اشاره به این موضوع خواستار تمرکز بر تلاش‌ها برای حفظ توافق اتمی پس از دوره موسوم به «غروب» شده‌اند.
وزیر خارجه ایالات متحده تاکید کرده دولت او خواستار مذاکره در این مورد است و «خوشبین» است که ایران، با وجود گفته‌های حسن روحانی مبنی بر غیر قابل مذاکره بودن برجام، برای انجام چنین مذاکراتی توافق خواهد کرد. تیلرسون گفته «هرگز نگو هرگز!».
ساعاتی پیش از این دیدار رییس‌جمهوری اسلامی ایران در یک نشست خبری در نیویورک گفته بود توافق هسته‌ای تهران با شش قدرت جهانی، توافقی بین‌المللی است و قابل مذاکره مجدد نیست.
رکس تیلرسون به خبرنگاران گفته است طرف‌های توافق اتمی، در عین حال چشم‌انتظار ایجاد یک وضعیت باثبات‌تر و آرام‌تر در منطقه خاورمیانه بودند، اما چنین نشده‌است و ایران از حکومت بشار اسد حمایت کرده، به آزمایش موشک‌های بالستیک خود بر خلاف قطعنامه شورای امنیت ادامه داده و به یمن و سوریه و عراق سلاح فرستاده‌است.
ایران می‌گوید به درخواست دولت سوریه که در سازمان ملل صاحب نمایندگی رسمی‌ست و برای مقابله با آنچه «گروه‌های تروریستی» می‌نامد در سوریه حضور دارد. ایران می‌گوید آزمایش‌های موشکی‌اش خلاف قطعنامه نیست و جنبه دفاعی دارد، در عین حال به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای هم نیست که این موشک‌ها را به موشک‌های قابل حمل کلاهک اتمی تبدیل کند. ایران دخالت در امور کشورهای منطقه را رد کرده‌است. مقام‌های ایرانی حضور نیروهای نظامی و شبه‌نظامیان مورد حمایت خود در کشورهایی مانند سوریه و عراق را پنهان نمی‌کنند.
وزیر خارجه آمریکا می‌گوید واشینگتن از متحدان خود خواسته نگرانی‌هایش را درک کنند؛ اینکه ایران با اقدامات خود بر خلاف «روح» برجام عمل کرده و اینکه این موضوع نقض «برجام» نیست، و آنها این را باید به ایران بگویند.
گفته‌های وزیر خارجه ایران
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز پس از دیدار با رکس تیلرسون، در گفت‌وگویی با رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی شرکت کرد.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، آقای ظریف گفته است «جمهوری اسلامی درباره موارد نقضی که از سوی ایالات متحده از ابتدای اجرایی شدن برجام و به‌خصوص در دوره دولت جدید آمریکا مطرح بوده، همچون اظهاراتی که مقام‌های آمریکا کردند که از نظر ما مناسب نبوده، و برای مقررات برجام که بعضی موارد آن به عنوان نقض مواد ۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام قابل تفسیر است، صحبت کرد».
در متن منتشرشده از سوی وزارت خارجه ایران در مورد مفاد برجام، مواد ۲۶، ۲۸ و ۲۹ اشاره‌هایی دارند از جمله بر عدم «تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم» بر عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران، اجرای برجام در «فضایی سازنده»، و یا اینکه دولت ایالات متحده «در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهوری و کنگره» از «تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲» و «اعمال تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد».
وزیر خارجه ایران تاکید کرده از منظر تهران، ایالات متحده تعهدات خود را اجرا نکرده‌است و گفته‌های مطرح‌شده از سوی مقام‌های ارشد آن کشور، از جمله سخنرانی دونالد ترامپ، «نشان‌دهنده دور بودن ایالات متحده از واقعیت‌های جامعه بین‌المللی‌ست که امروز بار دیگر از نزدیک مشاهده کردیم».
دولت آمریکا هرچند می‌گوید تهران خلاف روح برجام عمل می‌کند، اما تا کنون پایبندی ایران به مفاد برجام را تائید کرده و تحریم‌های مربوط به آن را نیز تعلیق کرده‌است. در عین‌حال مقام‌های اروپایی، از جمله دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، فدریکا موگرینی تاکید کرده‌اند «همه طرف‌ها» تا کنون به برجام پایبند بوده‌اند. مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پس از انتشار گفته‌های مشابهی از سوی مقام‌های ایران در مورد نقض تعهدات از سوی قدرت‌های غربی، در مرداد ماه گفته بود «همه طرف‌های [توافق اتمی] تا کنون به تعهدات خود بر اساس توافق شکل‌گرفته، عمل کرده‌اند».
محمد جواد ظریف در بخشی از مصاحبه‌اش گفته است نشست طرف‌ها جلسه‌ای غیر رسمی بود که در آن لزومی بر تصمیم‌گیری نبود.
او یادآوری کرد که این دومین جلسه در سطح وزیران طرف‌های گفت‌وگوی اتمی، پس از حصول توافق است. ایرنا می‌گوید این پاسخ وزیر خارجه ایران در مورد «تداوم این جلسات» بود. جزئیات بیشتری منتشر نشده‌است.
«گفت‌وگوی طولانی»
خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی گفته است «ظریف و تیلرسون گفت‌وگویی طولانی داشتند. موضوع حیرت‌انگیزی در موضع طرف‌ها مطرح نشد».
این دیپلمات اظهار داشته طرف‌ها هم‌رای بودند که به تعهدات مربوط به توافق اتمی عمل شده، اما مذاکره در واقع متمرکز بر اجرای آن نبود.
مقام اروپایی طرف گفت‌وگو با رویترز در عین حال افزوده که مشخص نیست تصمیم ایالات متحده در ماه اکتبر چه خواهد بود. دولت آمریکا باید هر ۹۰ روز در گزارشی به کنگره آن کشور، پایبندی تهران به توافق را تائید کند. واشیتگتن تا کنون چنین کرده، نوبت بعدی در ماه آینده میلادی‌ست.
آقای ترامپ روز چهارشنبه در جریان یک کنفرانس خبری در پاسخ به این پرسش که آیا تصمیم خود را درباره «برجام» گرفته، پاسخ داد «تصمیم خودم را گرفته‌ام و به شما خواهم گفت که این تصمیم چیست»؛ اما نگفت چه تصمیمی گرفته‌است. آقای تیلرسون نیز گفته رئیس‌جمهوری آمریکا خود این تصمیم را اعلام خواهد کرد.