ماجرای حضور زنان در ورزشگاههای ایران با گذشت هفت ماه از اولتیماتوم فیفا همچنان ادامه دارد و مقامات ورزش ایران را با چالشی جدی مواجه کرده است. ۱۸مهر ماه و شکسته شدن طلسم ۴۰ساله حضور زنان در ورزشگاه آزادی هم نتوانست معادله درخواست فیفا از ایران را حل کند. رایزنی‌‌های مخفیانه فدراسیون با فیفا هم فرجامی نداشت و در آخرین سکانس این سناریوی پرماجرا، سرانجام فدراسیون فوتبال ایران برای بازگشایی در‌های ورزشگاه به روی زنان «تعهد کتبی» داد. تعهدی که شاید همچنان بر وزن خرید زمان باشد چرا که هنوز مراجع نظام، مهمترین مخالف حضور زنان در ورزشگاه‌ها هستند.
ماموریت وزیر به تاج؛ خرید زمان از فیفا
فدراسیون فوتبال ایران در تابستان ۹۸ نامهای بسیار تند و جدی از فیفا دریافت کرد، نامهای که نشان می‌داد صبر مدیران فیفا درباره تبعیض جنسیتی در فوتبال ایران به سر آمده است. مسعود سلطانیفر (وزیر ورزش ایران) و مهدی تاج (رئیس فدراسیون) در ابتدا وانمود کردند این نامه تنها برای حضور زنان در بازی‌های ملی است و سعی در پنهان کردن ابعاد واقعی نامه و درخواست‌های مکرری که البته پیش ازاین رسانه‌ای نشده بود، داشتند.
در واقعیت اما جیانی اینفانتینو روی قول حسن روحانی حساب کرده بود و در انتظار برآورده شدن وعد‌ه‌ای بود که در تهران از رئیس جمهوری اسلامی شنید. آغاز لیگ برتر به تعویق افتاد اما بهانه‌هایی واهی همچون مکانیزه شدن سامانه بلیت فروشی، دوربین‌دار شدن ورزشگاه‌ها و گیت‌های الکترونیک به عنوان دلایل تاخیر در شروع بازی‌ها مطرح شد.
خواسته‌هایی که هیچ وقت به واقعیت نزدیک نشد چرا که تنها یک بهانه بودند، دلیل اصلی اما عدم اجازه فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا برای آغاز بازی‌ها بود. عدم ورود زنان به ورزشگاه‌ها همان دلیلی بود که مسئولان ورزش ایران آن را تا مدتها پنهان نگاه داشتند، همان موضوعی که تاج را عازم زوریخ کرد تا در ماموریتی که از سوی وزیر ورزش به او سپرده شده بود از مسئولان فیفا زمان بخرد.
پیش از آغاز بازی‌های لیگ برتر مهدی تاج در سفری غیرمنتظره به مقر فیفا موفق می‌شود با ارائه وعده‌هایی مبنی بر آماده‌سازی زیرساخت‌ها و موضوعات فرهنگی، ماموریت خود را به انجام برساند و از مسئولان فدراسیون جهانی زمان خریداری کند تا مجوز آغاز بازی‌های لیگ برتر صادر شود. در واقع این نخستین وعده فوتبال ایران به رئیس فیفا بود و مهدی تاج به طور شفاهی تعهد می‌دهد که برای نخستین بار در بازی‌های ملی و سپس باشگاهی، زمینه حضور زنان در ورزشگاه را مهیا کند.
دختر آبی حساسیت فیفا را دوچندان کرد
خودسوزی سحر خدایاری که در رسانه‌ها به «دختر آبی» مشهور شد، دردسر ورزش ایران در موضوع بازگشایی در‌های ورزشگاه به روی زنان را دوچندان کرد. ماجرای غم‌انگیز درگذشت دختر آبی دنیا را تکان داد و در همان روز‌هایی که فیفا در حال مذاکره با طرف ایرانی بود، حساسیت فدراسیون جهانی را برانگیخت.
خودسوزی سحر خدایاری که در رسانه‌ها به «دختر آبی» مشهور شد، دردسر ورزش ایران در موضوع بازگشایی در‌های ورزشگاه به روی زنان را دوچندان کرد. ماجرای غم‌انگیز درگذشت دختر آبی دنیا را تکان داد و در همان روز‌هایی که فیفا در حال مذاکره با طرف ایرانی بود، حساسیت فدراسیون جهانی را برانگیخت.
سحر که طرفدار استقلال بود و در تلاش برای ورود به ورزشگاه آزادی بازداشت شده بود، در نهایت پس از مدتها رنج و فشار‌هایی که از سوی مقامات امنیتی و قضایی به او وارد شد مقابل دادسرای تهران خود را به آتش کشید تا مرگ تراژیک این هوادار فوتبال باعث فشار افکار عمومی دنیا بر فیفا شود و بار دیگر فشار فدراسیون جهانی بر فوتبال ایران افزایش پیدا کند.
ماجرای مرگ سحر پای فاطما سامورا (دبیرکل فیفا) که پیش از ورود به فیفا در امور مربوط به حقوق بشر سازمان ملل فعال بود را به موضوع باز کرد. فدراسیون فوتبال در مذاکراتی که با خانم سامورا داشت تاکید کرد که از این اتفاق غمگین است و البته امیدوار به بازگشایی در‌های ورزشگاه به روی زنان ایرانی.
بیانیه اینفانتینو و دومین وعده ایران به فیفا
هجدهم مهرماه ۹۸ را باید روز مهمی برای زنان ایران‌زمین قلمداد کرد، روزی که سرانجام قفل ۴۰ساله ورود زنان به ورزشگاه پیر آزادی شکست. پیروزی ۱۴گله تیم ملی مقابل کامبوج زیر سایه نخستین حضور زنان در ورزشگاه بعد از انقلاب ۵۷ قرار گرفت و این حضور، مهمترین نکته‌ای بود که رسانه‌های ایرانی و خارجی روی آن مانور دادند. سپس نوبت به جیانی اینفانتینو رسید تا در بیانیه‌ای که روی وبسایت فیفا قرار گرفت، حضور زنان در ورزشگاههای ایران را قدمی رو به جلو بداند و آنرا «ابتدای راه» بنامد: «تاریخ به ما می‌آموزد که پیشرفت مرحله به مرحله به نتیجه می‌رسد و این فقط آغاز یک سفر است.»
رئیس فیفا در بخشی دیگر از بیانیه گفت: «دیگر نمی‌توان متوقف شد یا به عقب برگشت.»
امروز اما فیفا هم به وعده‌های ایران اعتمادی ندارد و از ایران تعهد کتبی می‌خواهد تا زمینه حضور زنان در ورزشگاههای فوتبال فراهم شود. اتفاقی که به نظر می‌رسد فدراسیون فوتبال را هم در مسیر فدراسیون جودو قرار داده است و شاید اگر به وعد‌ه‌ای که اینبار روی کاغذ آمده است بدعهدی کند، فوتبال هم به گرداب «تعلیق» نزدیک شود.
در فاصله ۲۴ ساعت بعد از انتشار این بیانیه، اینفانتینو یکبار دیگر در مراسم بهترین‌های فیفا به موضوع تبعیض جنسیتی در فوتبال ایران اشاره و تاکید کرد به زودی باید در‌های ورزشگاه به روی زنان ایران باز شود.
مهدی تاج در دو نامه مجزا از بیانیه رئیس فیفا تشکر کرد، نخستین نامه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت اما دومین نامه و همچنین تماس تلفنی تاج با اینفانتینو هیچ وقت رسانه‌ای نشد.
رئیس فدراسیون فوتبال ایران بار دیگر به رئیس فدراسیون جهانی قول می‌دهد که تمام تلاشش را برای بازشدن ورزشگاه‌ها به سوی زنان انجام خواهد داد. مهدی تاج که از حساسیت و جدیت فیفا در موضوع ورود زنان باخبر است بارها به شکل غیر رسمی به فیفا تاکید می‌کند که این اتفاق به زودی میسر خواهد شد. مسئولان ورزش ایران در حالی بارها به فیفا قول مساعد داده‌اند که از دادستان کل تا مراجع قم نشین بارها تاکید کردند، ورود زنان به ورزشگاه جایز نیست و در اظهارنظر‌هایشان حتی اتفاق بزرگ روز ۱۸ مهر را نیز سئوال بردند.
فیلیپ لوتر «مدیر بخش پژوهش و امور حقوقی خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بین‌الملل» نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد تصمیم ایران برای اجازه ورود دادن به ورزشگاه به تعداد محدودی از زنان برای تماشای مسابقه فوتبال بین ایران و کامبوج در مهرماه «اقدام منعفت‌طلبانه تبلیغاتی از سوی مقام‌‌های رسمی با هدف ترمیم وجهه خود در پی اعتراض‌‌های جهانی در مورد مرگ غم‌انگیز سحر خدایاری است.»
Your browser doesn’t support HTML5
یک روایت نزدیک از حضور زنان در ورزشگاه آزادی
کشتار آبان و لغو سفر اینفانتینو
ابتدای آبان ماه برخی از مقامات فیفا که نامشان فاش نشد در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کردند به زودی و به شکل سرزده، رئیس فیفا به ایران سفر می‌کند و برای تماشای بازی‌های لیگ به یکی از ورزشگاه‌ها خواهد رفت. هدف اینفانتینو برای این سفر بررسی موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌ها اعلام شد و منابع رسانه‌ای فیفا اعلام کردند این سفر در آبان ماه انجام خواهد شد.
سفری که البته لغو شد و دلیل آن نیز اعتراضات آبان ماه در ایران بود که به کشتار صدها ایرانی ختم شد.
رئیس فیفا از سفر به ایران صرف‌نظر کرد و این سفر به زمان دیگری موکول شد اما مقامات فیفا همچنان در تماس با مقامات ورزش ایران ماجرای ورود زنان به ورزشگاه‌ها را به شکل جدی پیگیری می‌کردند چرا که این موضوع از سوی مرجعی بالاتر یعنی کمیته بین‌المللی المپیک از فدراسیون جهانی فوتبال خواسته شده است.
فیفا اینبار تعهد کتبی گرفت
مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران به نیم فصل رسید و خبری از حضور زنان در ورزشگاه نبود تا اینکه روز جمعه ۲۰ دسامبر خبرگزاری رویترز در گزارشی به قلم «سیمون اوانس» پرده از واقعیت مهمی برداشت و نوشت: «از سوی منابع آگاه اطلاع پیدا کرده است، مسئولان فدراسیون فوتبال ایران به مقامات کمیته اجرایی فیفا تعهد کتبی داده‌اند که به زودی در‌های تمامی ورزشگاههای ایران برای تماشای بازی‌های لیگ به روی زنان باز خواهد شد.»
تعهدی که هر چند اینبار به شکل کتبی از ایران گرفته شده است اما در واقعیت بعد از چندین و چند تعهد و قول شفاهی، فدراسیون جهانی تصمیم گرفت برای وعده ایران یک سند کتبی در اختیار داشته باشد.
دستگاه‌های بین‌المللی ورزش اعتماد خود نسبت به مسئولان ورزش ایران را از دست داده‌اند. مهمترین نمونه این بی‌اعتمادی در ورزش جودو شکل گرفت جایی که رضا صالحی امیری (رئیس کمیته ملی المپیک ایران) در تفاهمنامه‌ای که فدراسیون جهانی جودو آنرا یک «تفاهم تاریخی» قلمداد کرد، متعهد می‌شود که جودوکاران ایرانی و اسرائیلی با یکدیگر مسابقه بدهند، اما در واقعیت و در مسابقات جهانی، صالحی امیری در تماس تلفنی با سعید ملایی از وی می‌خواهد بازنده شود تا مقابل جودوکار اسرائیلی به میدان نرود.
امروز اما فیفا هم به وعده‌های ایران اعتمادی ندارد و از ایران تعهد کتبی می‌خواهد تا زمینه حضور زنان در ورزشگاههای فوتبال فراهم شود. اتفاقی که به نظر می‌رسد فدراسیون فوتبال را هم در مسیر فدراسیون جودو قرار داده است و شاید اگر به وعد‌ه‌ای که اینبار روی کاغذ آمده است بدعهدی کند، فوتبال هم به گرداب «تعلیق» نزدیک شود.